Memlükler Dönemi İlim Geleneği – II
Bi̇r Memlük Ulema Ai̇lesi̇ni̇n Tahsi̇l Ve Tedri̇s Serüveni̇: Sübkî Ai̇lesi̇ Örneği̇
Harun YılmazMemlükler döneminin yetiştirdikleri talebeler, yazdıkları eserler ve sahip oldukları önemli mansıplar dolayısıyla en dikkat çekici ulema ailelerinden birisi Sübkî ailesidir. Bu aile, ailenin ilk üyesi ve kurucusu olarak bilinen Abdülkâfî Ali b. Temmâm’dan itibaren birkaç asır boyunca Memlük entelektüel hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Abdülkâfî’nin Kahire’ye gelişinden itibaren her nesilde daha fazla sayıda ve daha prestijli mansıbı elinde bulunduran aile bireyleri, tahsil süreçlerinden başlayıp bir mansıp sahibi oluncaya kadar devam eden kariyerlerinin her aşamasında ulema ailesi içerisinde büyümelerinin imkânlarından faydalanmış görünmektedir. Küçüklükten itibaren ileride bir âlim olmak üzere yetiştirilen ve tahsil süreçleri aile büyükleri tarafından titizlikle inşa edilen Sübkîler hem ilim tahsilinde karşılaşılan zorlukları daha kolay aşabilmiş hem de ailelerinin Memlük siyasi elitleri ve toplumu nezdinde sahip oldukları prestijin de etkisiyle ileride bazı mansıpları akranlarına göre daha kolay elde edebilme imkânına kavuşmuş görünmektedir. Bir ulema ailesi içinde yetişmiş olmaları kendisinden ilim tahsil edilecek bir hoca bulmak gibi zorlukları bütünüyle ortadan kaldırmış, dahası onlara Memlük ilim hayatının önde gelen isimlerine talebe olma imkânı sunmuştur. Küçük yaştan itibaren kendi aile bireyleri ve dönemin prestijli hocalarından aldıkları dersler onların ilerleyen yıllarda ilmî ehliyetlerini ispat etmiş ve onları ilmî hayatın merkezinde yer alan, ayrıca ilmî ve siyasi çevrelerle yakın ilişkilere sahip güçlü figürlere dönüşmüştür. Bütün bunlar Sübkî ailesi fertlerinin önemli mansıplara akranlarına göre daha kolay erişebilmelerine temel teşkil etmiştir. Sübkî ailesinin ilk üç neslini (Abdülkâfî, Takıyyüddin es-Sübkî ve Takıyyüddin’in çocuklarını) merkeze alarak aile üyelerinin tahsil ve tedris süreçlerine odaklanan bu çalışmada, Sübkî ailesi özelinde Memlükler döneminde ulema ailesi mensubu olmanın bir âlimin ilmî gelişimine nasıl etkide bulunduğu ve ilmî ehliyetlerini ispat ettiklerinde birtakım ilmî ve bürokratik mansıpları elde edebilmede aile mensubiyetlerinin kendilerine ne gibi avantajlar sağladığı gibi konulara odaklanılmıştır.
The Learning and Teaching Adventure of a Mamluk Ulama Family: The Case of Al-subkī Family
Harun YılmazThe Subkī family is one of the most remarkable ulama families of the Mamluk period due to the students they trained, the works they wrote, and the important positions they held. This family made significant contributions to Mamluk intellectual life for several centuries, starting with the first member and founder of the family, Abd al-Kāfī Ali b. al-Tammām. The members of the family, who held prestigious positions in each generation since Abd al-Kāfī’s arrival in Cairo, seem to have benefited from their upbringing in a ulama family at every stage of their careers, starting with their education and continuing until they acquired a position. Al-Subkīs, who were raised from a young age to become scholars in the future and whose educational processes were meticulously constructed by their family elders, seem to have been able to overcome the difficulties encountered in the study of sciences more easily and to have been able to obtain certain posts more easily than their peers in the future due to the prestige of the family in the eyes of the Mamluk political elite and society. The fact that they grew up in a ulama family eliminated the difficulties of finding teachers to study with and, moreover, gave them the opportunity to become students of the leading scholarly figures. The education they received from their family members and the prestigious teachers of the period from early ages proved their scholarly competence in later years and turned them into powerful figures in scholarly and political circles. As a result, the Subkī family members had access to important positions more than their peers. Focusing on the first three generations of the family (namely th children of Abd al-Kāfī, Taqī al-Dīn al Subkī, and Taqī al-Dīn), this paper examines the education and training processes of the family members. In particular, the study focuses on the question how being a member of an ulama family affected a scholar’s scholarly development in the Mamluk period and what advantages the family membership provided them in obtaining certain scholarly and bureaucratic positions.
