Bireyden Topluma: Kent ve Dil İlişkisi Üzerine
Kına Gecesi Tahtları, Süslü Tuvaletler ve Diğer ‘Kitsch’ler:’ Kezban Beğeninin Gösterge Nesneleri Üzerine bir Araştırma
Esra Bici Nasır1940’lardan itibaren, kırsal bölgelerden İstanbul’a göçün ivmelenmesi ve yerleşik kentliler, yeni gelen halk yığınlarını kentsel değerlere karşı bir tehdit olarak görmüş, çeşitli mesafelenme ve dışlama pratikleri geliştirmişlerdir. Batılı modern değerlerin egemen olduğu kentsel kültürel kürede, zıt alanda bulunan doğulu, kırsal ve geleneksel pratikler, alışkanlıklar ve bunları imleyen tüketim kültürü yargılanmış, tiye alınmış, hatta karikatürize edilmiştir. Köyden kopan ama kentli yaşam tarzını ve beğenisini içselleştirmek için yeterli sembolik sermayesi olmayan gruplar, tüketimi kente uyum için kestirme bir yol olarak görüp, kitsch alanına da giren, uygunsuz bir estetik üslup geliştirmiştir. Karikatürleri yapılan Hacıağa’nın tespihi, pop şarkılarıyla hicvedilen Maganda’nın kalın altın zinciri, lahmacunla viski kombinasyonu gibi kentle köy arasında sıkışmış kültürü imleyen çeşitli nesne ve kombinasyonlar nesneler aracılığyla vücut bulan yaygınlaşmış estetik yargılara örnektir. Yine köyden kente göç temasından evrilen, 1970lerin Yeşilçam filmlerinde geleneksel naif bir köylü kızı olarak beliren; daha sonraki medya üretimlerinde sonradan görme, vülger ve banal zevkleri olan bir kadına dönüştürülen Kezban stereotipi bu çalışmanın odağıdır. Kezban, tüketim örüntüleri, estetik beğenisi ve dünya görüşüyle, çoğunlukla, modern kentli bir kadının karşıt-beğenisini oluşturmaktadır. Alan çalışmasında kurulan kentli orta sınıf bireylerden oluşan örneklem bağlamında, 18 katılımcının ‘Kezban’ stereotipinin yaşam tarzıını simgeleştirdikleri nesneler sorulmuş ve ortaya çıkan nesnelerin analizi yapılmıştır. Söz konusu yargılanan kültürün gösterge-nesneleriyle ilgili yapılan nitel analiz sonucu tekarr eden temalar arasında ‘işlevden kopuk süslemeler’; ‘yerel ögelerin gösterişçi uyarlamaları’ gibi örüntüler sayılabilir. Bu temaların altında yer alan nesneler, içeriklerindeki uygunsuzluklarla kitsch kategorisine girmekte ve ‘arabesk’ olarak tanımlanan estetik biçimle de paralellik göstermektedir.
Hena Thrones, Fancy Toilets, and Other Kitsch: Research on the Sign-Objects of Kezban Taste
Esra Bici NasırSince the 1940s, in the context of accelerated immigration flowing from rural villages to Istanbul, settled city dwellers have perceived the immigrants as a threat to their urban values and have developed several distinctive discriminatory attitudes and practices. In the urban cultural sphere, where modern Western values are embraced, Eastern and rural practices and the relevant consumer culture have been assessed and judged as inferior. The social groups who abandoned their home villages but still lacked the symbolic capital that would enable them to live out an urban lifestyle considered mass consumption to be a shortcut for adapting to city life. Thus, they developed an inappropriate aesthetic style, also referred to as the field of kitsch. The rosary, the typical sign-object of the Hacıağa stereotype suggesting nouveau riche men, or the thick golden necklace that is emblematic of the Maganda stereotype with its vulgar masculinity or inappropriate combinations of whiskey and lahmacun, exemplify disseminated judgements embodied through objects. The Kezban profile was initially that of a naive country girl in popular movies of the 1970s; however, in the following decades, she was portrayed as a vulgar woman in various media productions. Kezban, with her consumption patterns, taste, and worldview, represents distaste for the modern urban woman. Through the sample, composed of 18 urban middle-class participants, possible sign-objects of the Kezban profile were investigated. Qualitative analysis informed the use of emerging repetitive thematic patterns such as ‘decorations disjointed from the function’ and ‘the ostentatious appropriations of local agents’. The objects under these themes are discussed in the category of kitsch and show similarities with the aesthetics of ‘arabesque’.
