Tıp Bilişimi
Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Ekonomik Değerlendirilmesi, Maliyet Etkinliği, Analizler
Ahmet Bilge SözenYapısı ve özellikleri gereği çok pahalı bir sektör olan sağlık sektöründeki harcamaların son kullanıcıya ve devlete olan yükünün azalması için teknolojiyi de kullanan yeni açılımlar gerekir. Böyle bir açılım için en iyi örnek olan ve günümüzde giderek daha fazla kullanılmaya başlanan uzaktan sağlık hizmetlerinden bazılarının ücretinin destekleyici kurumlar tarafından ödenmesi sayesinde yaygınlık, benimsenme, kolaylık, ucuzluk, mesafe, bekleme süresi, geri ödeme vb. birçok konuda ilerleme sağlanmıştır. Çıktılardaki iyileşme sadece sağlıkla sınırlı olmayıp sağlık dışı birçok kategoride de görülmektedir. Birçok ülkede sağlıkta geri ödeme için maliyet tasarrufuna dair kanıt istenmemesi nedeniyle ilk zamanlarda bu ülkelerde uzaktan sağlık hizmetlerinin (USH) maliyet analizi yapılmamıştır. Fakat pazar büyüdükçe yatırım yapmadan önce inceleme yapma ihtiyacı artmıştır. Diğer sektörlerde olduğu gibi sağlık sektöründe de yapılan veya yapılacak olan yatırımın doğruluğunu değerlendirebilmek için birçok analiz yöntemleri kullanılır. Bunlardan bazıları maliyet analizi, maliyet etkinlik analizi, maliyet minimizasyonu analizi, fayda maliyet analizi, verimlilik analizi, geri ödeme süresi analizi, karlılık oran analizidir. Fakat maliyet analizleri, tüm ekonomik değerlendirme yöntemlerinde ortak olan iyi bir başlangıç noktası olmasına rağmen, program sonuçlarını analizin dışında tutar ve karar vericilere sunulan bilgileri sınırlandırır. Bu nedenle etkililik ve verimlilik gibi daha birçok açıdan değerlendirme yapılmasını sağlayan gerçek maliyet, yüksek yatırım getirisi, yüksek net mevcut değer, yüksek iç karlılık oranı ve kısa geri ödeme süresi gibi verileri de incelemek için ilave yöntemler kullanılması gerekir. Fakat USH, sağlık sektörünün genel sorunlarını genetik olarak taşımaktadır. Yani genel olarak sağlık sektöründeki analiz ve değerlendirmelerde olduğu gibi USH ile ilgili analiz ve ekonomik değerlendirme yapılmasında zorluğa yol açan (klinik etkililiğin ölçülmesinin zorluğu, maliyeti etkileyen parametrelerin çokluğu ve bu parametrelerin homojen olmamaları, etkinlik ve maliyetlerle ilgili verilerin yetersizliği nedeniyle varsayımlara dayalı analizlerin yapılmasının analizlerin sağlamlığını azaltması, ekonomik modellerin performanslarındaki farklılıklar, tıbbi cihazlar ve iletişim teknolojisinin sürekli bir gelişim içinde olmasının orta veya uzun vadeli maliyet kestirimlerini zorlaştırması vb.) sorunlar nedeniyle bahsi geçen yöntemlerin sağlık sektörünün özel şartları göz önüne alınarak uygulanması gerekmektedir. Bu nedenle sağlık alanında yapılan yatırmların maliyetlerini, karlılıklarını, geri ödeme sürelerini vs. birçok paramatreyi hesaplamak mümkündür ama yatırımların gerçek anlamda etkililiğini ve faydasını ölçmek, maliyet etkililik analizi, fayda maliyet analizi gibi bazı hesaplamaları hakkıyla hesaplamak muhtemelen hiçbir zaman mümkün olmayacaktır.
Economic Evaluation of Remote Health Services, Cost -Effectiveness, Analyses
Ahmet Bilge SözenTo reduce the burden of the expenditures in the health sector, which is a very expensive sector due to its structure and features, to the end users and the state, new expansions using technology are required. The best example for such an expansion is the distance health care services that are increasingly being used today. Due to the payment of some of the fees of remote health service (RHS) by the supporting institutions, progress has been made on many issues, such as the prevalence, adoption, convenience, cheapness, distance, waiting time, reimbursement, and others. Improvement in outputs is not only limited to health but also observed in many non-health categories. In many countries, because no evidence of cost savings is required for health reimbursement, the cost analysis of RHS has not been conducted in these countries in the early days. However, with the growth of market, there is an increased need to make an investigation before investing. As in other sectors, many analysis methods are used to evaluate the accuracy of the investment made or to be made in the health sector. Some of these are cost analysis, cost-effectiveness analysis, cost minimization analysis, benefit–cost analysis, efficiency analysis, payback period analysis, and profitability ratio analysis. Although cost analysis is a good starting point that is common to all economic evaluation methods, it excludes program results and limits the information provided to decision makers. For this reason, additional methods should be used to examine data such as real cost, high return on investment, high net present value, high internal rate of return. and short payback period, which enable evaluation from many aspects such as effectiveness and efficiency. In other words, due to problems that cause difficulties to analyze and evaluate the health sector (i.e., the difficulty of measuring clinical effectiveness, the number of parameters affecting the cost, and the non-homogeneity of these parameters, the lack of data on efficiency, continuous development in medical devices and communication technologies, which cause difficulties in estimating the medium or long-term cost) also cause difficulties in the analysis and economic evaluation of RHS. For this reason, it is possible to calculate many parameters such as costs, profitability, repayment period, etc., of the investments made in the field of RHS. But it will probably never be possible to measure some of the calculations, such as measuring the real effectiveness and benefits of investments, cost-effectiveness analysis, or cost–benefit analysis.
