Türkiye’de Haritacılık Çalışmaları

Bu başlık altında Türkiye’deki kartografya çalışmalarının gelişimi incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki haritacılığın durumunu daha iyi anlamak adına Osmanlı Devletinin son dönemlerine yaşanan gelişmelere de kısaca değinilmiştir. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde oluşturulan haritacılık ile ilgili kurumlar Cumhuriyetin ilk yıllarındaki harita üretimi ile ilgili çalışmaların temelini atmıştır. Kurumsal olarak harita yapımını; nirengi ve nivelman çalışmalarının ve doğrulama işlemlerinin yapıldığı arazi çalışmaları, görüntünün temini ve işlenmesini içeren fotogrametri çalışmaları ve ilk iki safha sonucunda elde edilen verilerin analizinin yapıldığı, depolandığı ve son kullanıcıya sunulduğu kartografya çalışmaları şeklinde üç safha halinde incelemek mümkündür. Her üç aşama da zaman içinde teknik, yöntem ve idari kararlar ile bazı değişimlere uğramıştır. Bu üç safha içerisinde coğrafyacıların en çok dâhil olduğu kısım üçüncü safha olan kartografya çalışmalarıdır. Bundan dolayı ülkemizdeki kartografya çalışmalarının gelişimi diğer bölümlere göre daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Günümüzde kartografya çalışmaları büyük oranda Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) çatısı altında yapılmaktadır. Ülkemizde CBS’nin gelişimi 1980’li yıllarda kamu ile özel sektör iş birliği ile yapılan projelerle başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte kamu kurum ve kuruluşları kendi projelerini yapmaya başlamış aynı zamanda kurumlar arasındaki standardizasyon ve 2010 yılından itibaren de koordinasyonunu sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştir. CBS, 1990’lı yıllarda akademik çalışmalarda kullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte sayısal olarak çalışmalar artmış ve çok çeşitli akademik disiplinlere mensup araştırmacılar tarafından da kullanılır hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler: Haritacılık, kartografya, fotogrametri, coğrafi bilgi sistemleri, Türkiye’de haritacılığın gelişimi

DOI :10.26650/B/SS19.2024.012.011 IUP :10.26650/B/SS19.2024.012.011 Tam Metin (PDF)

Cartography Studies in Türkiye

Mustafa Kahraman

On an institutional basis, it is possible to examine the map making from scratch in three stages: field studies where triangulation and leveling studies and verification processes are carried out, photogrammetry studies involving the acquisition and processing of the image, and cartography studies where the data obtained as a result of the first two stages are analyzed, stored and presented to the end user. All three phases have undergone some changes over time with technical, method and administrative decisions. Among these three phases, geographers are most involved in the third phase, cartography studies. For this reason, the development of cartography studies in our country has been discussed in more detail than other sections. Today, cartography studies are mostly carried out under the roof of Geographic information systems. The development of geographic information systems in our country started in the 1980s with projects carried out in cooperation with the public and private sectors. With the 1990s, the public sector started to make its own projects, and at the same time, studies were carried out to ensure standardization between institutions and coordination since 2010. GIS have been used in academic studies since the 1990s. With the 2000s, studies have increased numerically and have become used by researchers from various academic disciplines..

Anahtar Kelimeler: Mapping, cartography, photogrammetry, geographic information systems, development of cartography in Türkiye

Referanslar

Aktuğ, B., Seymen, S., Kurt, M., Parmaksız, E., Lenk, O., Sezer, S., & Özdemir, S. (2011). ED-50 (European datum-1950) ile TUREF (Türkiye ulusal refarans çerçevesi) arasında datum dönüşümü. Harita Dergisi, 77(146), 8-17. google scholar
Bilgin, T. (1974). Genel Kartoğrafya I. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları. google scholar
Cömert, Ç., Durduran, S., Ekincioğlu, İ., Gül, H., Güngör, H., Haşal, F., ... & Şeker, D. Z. (2005). Ülkemizde ve Sektörümüzde Coğrafi Bilgi Sistemleri Alanındaki Gelişmeler. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 10, 33-61. google scholar
Demir, C., & Cingoz, A. (1999). Turkish National Vertical Control Network-1999 (TNVCN99). Teknik Rapor No: Jeof-99-2, Genel Harita Komutanlığı, Ankara, Türkiye. google scholar
Dicle, M. (2009). Türk Kamu Yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Uygulamaları ve TR83 Bölgesi Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. google scholar
Hoşbaş, R., & Ersoy, N. (2002). İstanbul nirengi çalışmalarının irdelenmesi. Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30 Yıl Sempozyumu; 16-18 Ekim 2002; Konya. google scholar
http://akuzem1.akdeniz.edu.tr/yuksek-lisans-ana-sayfa. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
http://www.bologna.yildiz.edu.tr/index.php?r=program/view&id=309&aid=77. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. http://www.nik.com.tr/content_sistem.asp?id=41. Son Erişim Tarihi: 03.01.2023. google scholar
http://www.sultangazisanat.com/sultangazi-nirengi-taslari. Erişim Tarihi: 28.01.2023. https://akts.eskisehir.edu.tr/tr/program/dersler/871/13. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/97142. Erişim Tarihi: 10.01.2023. https://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr. Son Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://cografya.ege.edu.tr/tr-3105/cografi_bilgi_sistemleri_(cbs)_y_l_.html. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
https://geoit.itu.edu.tr/. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
https://gisgeography.com/wp-content/uploads/2016/04/SRTM.png. Son Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://scholar.google.com/. Erişim Tarihi: 20.01.2022. google scholar
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/. Son Erişim Tarihi: 20.01.2022. google scholar
https://www.basarsoft.com.tr/#. Son Erişim Tarihi: 03.01.2023. google scholar
https://www.bl.uk/collection-items/john-snows-map-showing-the-spread-of-cholera-in-soho-london-1855. Son Erişim Tarihi: 20.01.2023. google scholar
https://www.esri.com/en-us/what-is-gis/. Son Erişim Tarihi: 17.01.2023. google scholar
https://www.harita.gov.tr/tarihi-alet-ve-makinalar. Son Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://www.harita.gov.tr/uploads/files-folder/76a77077b53444d.pdf. Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://www.infotech.com.tr/hakkinda/. Son Erişim Tarihi: 23.01.2023. google scholar
https://www.ktu.edu.tr/fbe. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
https://www.mersin.edu.tr/akademik/fen-bilimleri-enstitusü. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
https://www.mevzuat.gov.tr. Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://www.satimagingcorp.com/services/dem/. Son Erişim Tarihi: 28.01.2023. google scholar
https://www.usgs.gov/faqs/what-geographic-information-system-gis. Son Erişim Tarihi: 17.01.2023. google scholar
https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-program.php?b=30138. Son Erişim Tarihi: 29.01.2022. google scholar
Kahraman, M. (2019). Üsküdar’da kentsel kullanım değişiklikleri: Pervititch haritalarına göre. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 40, 478-489. google scholar
Önder, M. (2002). Geçmişten Günümüze Resimlerle Türk Haritacılık Tarihi. Ankara: Harita Genel Komutanlığı Matbaası. google scholar
Önder, M. (2002). Geçmişten Günümüze Resimlerle Türk Haritacılık Tarihi. Ankara: Harita Genel Komutanlığı Matbaası. google scholar
Özağaç, S. (2006). Cumhuriyet Dönemi Türk Haritacılık Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi. google scholar
Özcan Tatar, C., Yılmaz, E., Lafcı, B., Küçükpehlivan, T., Aksoy, T., Ağaçsapan, B., & Sarı, S. (2021). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi ve Mevcut Durumu. GSI JournalsSerie C: Advancements in Information Sciences and Technologies (AIST), 4 (1), 33-61. google scholar
Öztürk, E. (Erişim tarihi: 28.01.2023). https://obs.hkmo.org.tr/show media/resimler/ekler/VS1F_ 8ca89564b225940_ek.pdf. google scholar
Öztürk, Z. M. (2020). Coğrafi Bilgi Sistemlerine Giriş. İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. google scholar
Özyaşar, M. (2009). İstanbul GPS Nirengi Ağı 1999 ve 2005 kampanyalarından yararlanarak İstanbul metropo-litan alanında deprem sonrası hareketlerin belirlenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi. google scholar
Piri Reis, Kitab-ı Bahriye. Ayasofya Kütüphanesi. google scholar
Sevinç, İ. (2009). Bilgi Teknolojilerinin Kullanımının Kamu Kurumları Üzerindeki Etkileri: Kavramsal ve Ampirik Bir Çalışma (Konya Örneği). Selçuk Üniversitesi. google scholar
Sezen, E., Türkezer, A., Simav, M., Kurt, A. İ., Kurt, M., & Lenk, O. (2012). Türkiye ulusal nivelman ağı çalışmalarına genel bir bakış. TUJK. google scholar
Tanrıkulu, M. (2019). Cumhuriyet Türkiye’sinde Kartografya. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 17(21), 157-204. google scholar
Yıldız, F. (2010). Dijital (sayısal) fotogrametri teknolojisi. Coğrafi Bilgi Teknolojileri Çalıştayı “Akademik Perspektif”, Cebit Bilişim Zirvesi, Beylikdüzü-İstanbul. google scholar

Türkiye’de Beşeri Coğrafya

BÖLÜM

Türkiye’de Haritacılık Çalışmaları

Cartography Studies in Türkiye

Referanslar

PAYLAŞ