Art-Sanat

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/artsanat.2019.11.0009   IUP :10.26650/artsanat.2019.11.0009    Tam Metin (PDF)

II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi

Müjde Dila Gümüş

V. Murad, 1876 yılında üç ay süreyle padişahlık yapmış, ardından akli dengesinin yerinde olmadığı gerekçesiyle tahttan indirilmiştir. 1904 yılında hayatını kaybetmiş ve Cedid Havatin Türbesi’ne gömülmüştür. 1908’de, II. Meşrutiyet’in ilanından kısa süre sonra, V. Murad için bir türbe düzenlemesi yapılmasına karar verilmiştir. II. Abdülhamid iktidardayken gündeme gelen projenin uygulaması ertesi sene, V. Mehmed Reşad tahttayken tamamlanmıştır. Cedid Havatin Türbesi’nin güney doğu köşesi demir şebekelerle çevrilmiş ve V. Murad’ın sandukası buraya yerleştirilmiştir. Milli Mimari üslubu çerçevesinde değerlendirilebilecek olan tasarım, sandukanın etrafını çevreleyecek mermer korkuluklar ve onların üzerine yerleştirilecek demir şebekelerden meydana gelmektedir. Söz konusu proje Vedad (Tek) Bey tarafından hazırlanmış olup, kendisi üzerine yapılan yayınlarda yer almamaktadır. Makale kapsamında, V. Murad için yaptırılan türbe düzenlemesinin zamanlamasına dikkat çekilerek dönemin siyasi gelişmeleriyle olan ilişkisi kurulması amaçlanmıştır. Bununla beraber, sandukanın etrafındaki şebekeler süsleme özellikleri açısından incelenmiş, dönem örnekleriyle karşılaştırılmış ve Vedad Bey’in tasarım anlayışı içinde konumlandırılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: II. Meşrutiyet Dönemi, V. Murad, Vedad Tek, Milli Mimari akımı, Türbe mimarisi
DOI :10.26650/artsanat.2019.11.0009   IUP :10.26650/artsanat.2019.11.0009    Tam Metin (PDF)

Restoring the Reputation of Murad V During the Second Constitutional Era: Tomb Design By Vedad (Tek) Bey

Müjde Dila Gümüş

Murad V as a sultan for three months in 1876, was dethroned on the grounds that his mental balance was bad. He died in 1904 and was buried in the Cedid Havatin Tomb. In 1908, shortly after the proclamation of the Second Constitutional Monarchy, it was decided to organize the south-eastern corner of the Cedid Havatin Tomb for Murad V. The implementation of the project, which was on the agenda when II. Abdülamid was in power, was completed the following year while V. Mehmed Reşad was on the throne. The south-eastern corner of the Cedid Havatin Tomb was surrounded by iron grids and the wooden sarcophagus of Murad V was placed there. The design, which can be evaluated within the framework of the National Architecture style, consists of marble railings that surrounds the sarcophagus and iron grids placed over them. The Project was prepared by Vedad (Tek) Bey and is not included in publications on him. In the context of the article, it is aimed to establish the relationship between the political developments of the period by drawing attention to the timing of the Project. In addition, the grid around the wooden sarcophagus is examined in terms of its ornamentation characteristics, compared with the examples of the period and an attempt is made to position it within the design approach of Vedad Bey.

Anahtar Kelimeler: Second Constitutional Era, Murad V, Vedad Tek, National Architectural Movement, Tomb architecture

PDF Görünüm

Referanslar

  • Ali Vâsıb Efendi Bir Şehzadenin Hâtırâtı, Haz. Selaheddin Osman Osmanoğlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2014. google scholar
  • ARLI, Hakan, Kütahyalı Mehmed Emin Usta ve Eserlerinin Üslub, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989. google scholar
  • BOZDOĞAN, Sibel, Modernizm ve Ulusun İnşası, Metis Yayınları, İstanbul 2002. google scholar
  • BULDUK, Şener, Mimar Vedad ve Eserleri, İUEF Sanat Tarihi Bölümü Yayınlanmamış Lisans Tezi, İstanbul, 1973. google scholar
  • CEPHANECİGİL, Gül, “Tüm Çalışmaları”, M. Vedad Tek: Kimliğinin İzinde Bir Mimar, Ed. Afife Batur, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003, s. 323-384. google scholar
  • ÇOBANOĞLU, Ahmet Vefa, Osmanlı Mimarisi’nde Plan ve Projeler, Emlak Konut Yayınları, İstanbul 2018. google scholar
  • DEMİRBEL, Yusuf Razi, “Meşhur Mimarlar V: Prof. Mimar M. Vedad Tek”, Arkitekt, 129-130, 1941, s. 231-233. google scholar
  • DEMİRİZ, Yıldız, İslam Sanatında Geometrik Süsleme Bir Envanter Denemesi, İstanbul 2000. google scholar
  • ELDEM, Ethem, İstanbul’da Ölüm: Osmanlı-İslam Kültüründe Ölüm ve Ritüelleri, Osmanlı Bankası Arşivi ve Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul 2005. google scholar
  • GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, Çev. Ali Berktay, İletişim Yayınları, İstanbul 2012. google scholar
  • GÜMÜŞ, Müjde Dila, II. Meşrutiyet’te Saray İçin Çalışmak: Vedad (Tek) Bey’in Sermimarlık Dönemi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018. google scholar
  • HUT, Davut, “Veliahd Murad-Yeni Osmanlılar İlişkisinde Fikirtepe V. Murad Köşkü”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 20, İstanbul 2009, s. 101-142. google scholar
  • KOLOĞLU, Orhan, Abdülhamid Gerçeği: Ne Kızıl Sultan, Ne Ulu Hakan, Gür Yayınları, İstanbul 1987. google scholar
  • LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Arkadaş Yayınları, İstanbul 2017. google scholar
  • M. Vedad Tek: Kimliğinin İzinde Bir Mimar, Ed. Afife Batur, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003. google scholar
  • ONUR, Tülin, Mimar Vedad Tek: Mimari Kişiliği ve Dönemin Mimarlık Sorunları, Ankara Üniversitesi DTCF, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1988. google scholar
  • ÖNKAL, Hakkı, Osmanlı Hanedan Türbeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2017. google scholar
  • ÖZKAN, Suha, “Mimar Vedat Tek (1873-1942)”, Mimarlık, Sayı: 11-12, 1973, s. 45-51. google scholar
  • SAKAOĞLU, Necdet, Bu Mülkün Sultanları, Alfa Yayınları, İstanbul 2015. google scholar
  • ŞAKİR, Ziya, Çırağan Sarayında 28 Sene V. Murad’ın Hayatı, Anadolu Türk Kitap Deposu Yayınları, İstanbul 1943. google scholar
  • ULUÇ, Lale, M. Vedat Tek, Architect. An Episode in Turkish Architecture, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 1987. google scholar
  • UŞAKLIGİL, Halid Ziya, Kırk Yıl, Özgür Yayınları, İstanbul 2014. google scholar
  • UŞAKLIGİL, Halid Ziya, Saray ve Ötesi, Özgür Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Ali Suavi Vak’ası”, Belleten, Cilt: VII, Sayı: 29, Ankara 1944, s.71-118. google scholar
  • ----------, “V. Murad’u Tekrar Padişah Yapmak İsteyen K. Skaliyeri-Aziz Bey Komitesi”, Belleten, Cilt: VIII, Sayı: 30, Ankara 1944, s. 245-328. google scholar
  • ----------, “V. Murad ile Oğlu Salâhaddin Efendi’yi Kaçırmak için Kadın Kıyafetinde Çırağana Girmek İsteyen Şahıslar”, Belleten, Cilt: VIII, Sayı: 32, Ankara 1944, s. 589. google scholar
  • ----------, “Beşinci Murad’ın Tedavisine ve Ölümüne Ait Rapor ve Mektuplar”, Belleten, Cilt: X, Sayı: 38, Ankara 1946, s. 318-367. google scholar
  • YANATMA, Servet, The Deaths and Funeral Ceremonies of Ottoman Sultans (From Sultan Mahmud II. to Mehmed VI. Vahideddin), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. google scholar
  • YAVUZ, Yıldırım, İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemalettin 1870-1927, İstanbul Mimarlar Odası Yay., İstanbul 2009. google scholar
  • YOLCU, Cengiz, “Sofya’da Medfun Bir Osmanlı Sultanı V. Murad’ın Kızı Fatma Sultan”, Toplumsal Tarih, 289, Ocak 2018, İstanbul s. 38-42. google scholar
  • BOA.Y.PRK.BŞK.72/108 google scholar
  • BOA.HH.EBA.668.60.1 google scholar
  • BOA.HH.D.27125 google scholar
  • BOA.HH.EBA.667.13.2. google scholar
  • BOA.TSMA.E.0385. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Gümüş, M. (2019). II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi. Art-Sanat, 0(11), 207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


AMA

Gümüş M. II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi. Art-Sanat. 2019;0(11):207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


ABNT

Gümüş, M. II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi. Art-Sanat, [Publisher Location], v. 0, n. 11, p. 207-224, 2019.


Chicago: Author-Date Style

Gümüş, Müjde Dila,. 2019. “II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi.” Art-Sanat 0, no. 11: 207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


Chicago: Humanities Style

Gümüş, Müjde Dila,. “II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi.” Art-Sanat 0, no. 11 (May. 2024): 207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


Harvard: Australian Style

Gümüş, M 2019, 'II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi', Art-Sanat, vol. 0, no. 11, pp. 207-224, viewed 19 May. 2024, https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


Harvard: Author-Date Style

Gümüş, M. (2019) ‘II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi’, Art-Sanat, 0(11), pp. 207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009 (19 May. 2024).


MLA

Gümüş, Müjde Dila,. “II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi.” Art-Sanat, vol. 0, no. 11, 2019, pp. 207-224. [Database Container], https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009


Vancouver

Gümüş M. II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi. Art-Sanat [Internet]. 19 May. 2024 [cited 19 May. 2024];0(11):207-224. Available from: https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009 doi: 10.26650/artsanat.2019.11.0009


ISNAD

Gümüş, Müjde Dila. “II. Meşrutiyet Dönemi’nde V. Murad’a İade-i İtibar: Mimar Vedad (Tek) Bey’in Türbe Düzenlemesi”. Art-Sanat 0/11 (May. 2024): 207-224. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.11.0009



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim25.10.2018
Kabul10.01.2019

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.