Müze Saraylar İçin Önleyici / Pasif Koruma
Alpaslan Hamdi KuzucuoğluSaraylar, her milletin kendi geçmiş kültür ve medeniyetinin sembolleri olarak tarihten günümüze ulaşabilen nadide kültürel miras eserleridir. Günümüze ulaşabilen bu yapılardan Osmanlı Sarayları, saray kompleksleri içinde yer alan saray yapısı, müştemilat ve bahçeleri ile döneminin mimari ve estetik anlayışını yansıtmaktadır. Bu nedenle öncelikle ve ciddiyetle korunması gereken kültür mirasımızdır. Boğaz içinde ve kentsel alanlarda inşa edilmiş bu sarayların bazı yapıları günümüze kadar ulaşabilmiş, yangın ve deprem gibi afetler ve kamulaştırma çalışmaları nedeniyle bina ve müştemilatların bir kısmı da günümüze ulaşamamıştır. Bu haliyle saray kompleksinin ve koleksiyonlarının özgünlüğü ve bütünlüğü de bozulmuştur. Ulusal ve uluslararası koruma ilkeleri çerçevesinde bu yapıların ışık, sıcaklık, bağıl nem, toz, titreşim, hava kirliliği, mikrobiyolojik aktivite, güvenlik kontrolleri gibi koruma yöntemlerinin önleyici koruma kapsamında uygulanması gereklidir. Önleyici koruma ile hasar meydana gelmeden korumanın sağlanması, tarihi mirasın gelecek nesillere ulaşmasında ve kültürel belleğin oluşmasına önemli katkılar sunmaktadır. Müze saraylar için asıl amaç, bünyesindeki eserlerin uzun süre, sağlıklı ve güvenli olarak korunmalarıdır. Bu nedenle müze koruma stratejileri; kısa değil, uzun süreli koruma amacına hizmet etmelidir. Avrupa’daki müze sarayların iç ve dış mekânlarında önleyici koruma koşullarının sağlanmasına yönelik pek çok proje ve bilimsel etkinlikler yürütülmektedir. Bu projeler ile müze saray yapılarına uygun olmayan risk faktörlerinin elimine edilmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde platformlar kurulmaktadır. Bunun yanında korumaya yönelik periyodik eğitimler de müze saray koleksiyonları ilgililerine verilmelidir. Meydana geldiğinde ciddi olumsuz sonuçlar bırakacak yangın gibi yıkıcı afetler, insan hata ve kusurları nedeniyle ya da doğal nedenlerden meydana gelebilmektedir. Bu yıkıcı etkiler meydana gelmeden önce yapılacak risk değerlendirmesi ve acil durum planlama çalışmaları büyük önem arz etmektedir. Pek çok paydaş kurumun birlikte çalışacağı bir acil durum planının ivedilikle hazırlanarak acil durum prosedürlerinin geliştirilmesi gerekir. Yapılan çalışma ile müze saraylarda uygulanabilecek her türlü riske yönelik risk yönetiminin profesyonelce ve ayrıntılarıyla yürütülebilmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle bir risk tanımlama ekibinin oluşturulması ve tüm risklerin bu ekip tarafından dokümante edilmesi, bu öngörülen risklerin önceki ve mevcut tahribat ve bozulma sebeplerine göre ortak platformlar kurularak tartışılmasının sağlanmasıdır. Bu nedenle çalışmanın kapsamını müze saraylardaki yöneticiler, koruma profesyonelleri (restoratör ve konservatörler), iş güvenliği profesyonelleri ve bilgi profesyonelleri oluşturmaktadır. Tüm risk parametrelerinin gözden geçirilerek en yetkin ve güncel risk yönetim tekniklerinin belirlenmesi bütçe, iş gücü ve zaman kayıplarını da önleyecektir. Tüm risklere karşı müze sarayların direncini artırmaya yönelik etkili bir risk yönetim ve acil durum yönetim stratejisine karar verilerek bu doğrultuda hızlı karar alma mekanizmalarının kurulmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
Preventive Conservation for Palace Museums
Alpaslan Hamdi KuzucuoğluPalaces are cultural heritage sites that have survived from the past to the present day as symbols of a nation’s individual culture and civilization. The Ottoman Palaces which can be currently accessed reflect the architectural and aesthetic conception as well as the palace structure, annexation and gardens of the palace complexes of the period. For this reason, they should be protected as a priority as examples of unique cultural heritage. Some sections of these palaces built on the Bosphorus and in urban areas have survived to the present day, while some of the buildings and outbuildings could not be accessed due to damage from fires and earthquakes or expropriation works. As a result, the originality and integrity of the palace complex and its collections have also been distorted. Protection methods such as light, temperature, relative humidity, dust, vibration, air pollution, microbiological activity, and safety controls should be applied in the scope of preventive protection within the framework of national and international conservation principles. Preventive protection is an important contribution to the achievements in safeguarding historical heritage sites, to extend their life into future generations and the formation of cultural memory. The main purpose of museum palaces is to protect the collections stored within not only for a long time, but also safely. Therefore, museum protection strategies should aim for longterm protection. Many projects and scientific activities are being carried out in order to provide preventive protection conditions in indoor and outdoor sections of museum palaces in Europe. With these projects, national and international platforms are being established to eliminate risk factors that are detrimental to museum palace structures. In addition, periodic training on preservation methods should be given to directors and staff of museum palace collections. Destructive disasters such as fire, which can cause serious negative consequences, may occur naturally or may be attributable to human error and flaws. Risk assessment and emergency planning studies therefore have great importance faced with these destructive effects. Emergency procedures and plans should be developed by many stakeholder institutions as a matter of urgency. The aim of this work is to ensure the creation of a professional and detailed “risk management application” for potential risks in museum palaces. The establishment of a risk identification team and the documentation of all risks by this team would ensure that these risks are discussed and set up on the basis of prior or existing damage and deterioration. The scope of the work extends to museum managers, conservation professionals (restorers and conservators), occupational health and safety professionals and information professionals. The determination of the most appropriate and up-to-date risk management techniques by monitoring all the risk parameters will also prevent budget, labor and time losses. These efforts should be made to establish fast decision making mechanisms for effective risk management and emergency management strategies to increase the fortification of museum palaces against all risks.