Şeyhülislamın Gerçekleşen Rüyası: Evkaf Bankası’ndan Vakıf Katılım’a Para Vakfıyla Banka Kurma
Hatice Kübra KahyaVakıf Katılım Bankası, sermayesinin tamamı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından idare ve temsil edilen mazbut vakıflar ile II. Bayezid Vakfı, I. Mahmut Vakfı, II. Mahmut Vakfı ve Murat Paşa Vakfı’na ait bir anonim şirket olarak 2015 yılında kuruldu. Para vakfı ile banka kurma, esasen Osmanlı Devleti’nin II. Meşrutiyet dönemi Şeyhülislamı ve Evkaf Nâzırı Mustafa Hayri Efendi’nin hayaliydi. 1914 yılında Evkaf Bankası Kanunu’nun parlamentodan geçmesiyle bu hayali bir oranda gerçekleşmişti de. Ancak başlayan I. Cihan Harbi, bu hayali yarım bırakmış, bankanın fiili manada kurulmasına mâni olmuştu. Bu hayal, Cumhuriyet döneminde, ilk olarak 1954 yılında kurulan Vakıflar Bankası ve nihayet 2015 yılında Vakıflar Bankası’ndaki vakıf hisselerin Hazine’ye devri ve karşılığında alınan meblağla Vakıf Katılım Bankası’nın kurulmasıyla gerçek oldu. Yeni kurulan bankayla o ana kadar faizle işletilen vakıf paralar artık Hayri Efendi’nin hayal ettiği gibi faizsiz işletilecekti. Bu makalede para vakfıyla banka kurmak isteyen bu üç ayrı dünyanın bu üç ayrı bankasının hikayesi, para vakfı, faiz/riba ve istibdal kurumları merkezinde ele alınacaktır.
Shaykh al-Islām’s Dream Is Coming True: From Evkaf Bank to Vakif Participation Bank, Establishing a Bank with a Cash Waqf
Hatice Kübra KahyaVakif Participation Bank was established in 2015 as a joint stock company with capital from the mazbūt awqaf under the full management and representation of the T.R Directorate General of Foundations and the Bayezid II, Mahmut I, Mahmut II, and Murat Pasha Foundations. Establishing a bank with a cash waqf [foundation] was essentially the dream of the sheikh al-Islam and the Awqaf Minister of the Second Constitutional Era, Mustafa Hayri Efendi. In 1914, he achieved this dream to a certain extent by getting Parliament to pass Evkaf Bankası Kanunu (Evkaf Bank Law). However, the outbreak of World War I impeded the de facto establishment of this bank. His dream partially came true with the establishment of Vakiflar Bank in 1954, then more fully with the establishment of Vakif Participation Bank in 2015 through the amount received from the treasury in exchange for the waqf shares in Vakiflar Bank. This article will tell the tales of these three different banks from three different worlds that aimed to establish a bank with a cash waqf by revolving around the legal institutions of cash waqf, usury, and istibdal [exchange].
