Yükseköğretim Kurumları Öğrencilerinin, Disiplin Cezaları Bakımından “Unutulma Hakkı”nı Kullanmalarının İnsan Hakları Açısından Gerekliliği ve Yöntemleri
Zehra Odyakmaz, Kadircan Berkay ÇakıralpYükseköğretim kurumları öğrencilerinin aldıkları disiplin cezalarına ilişkin kayıtların silinmesine yönelik bir düzenleme bulunmaması, bu statüdeki bireylerin, unutulma hakkından yararlanmalarını olanaksız kılmaktadır. Hâlbuki yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin cezalarına ilişkin kayıtlar unutulma hakkı taleplerine konu olabilecek niteliktedir. Ayrıca Anayasa’nın “Devletin temel amaç ve görevleri” kenar başlıklı 5., “Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı” kenar başlıklı 17., “Özel hayatın gizliliği” kenar başlıklı 20. ve “Gençliğin korunması” kenar başlıklı 58. maddeleri gereğince devletin, bu kayıtlara ilişkin unutulma hakkını tanıma ve bu bağlamda etkili yasal başvuru yolları oluşturma yönünde pozitif yükümlülüğü bulunmaktadır. Çalışmanın ilk kısmında unutulma hakkı kavramı irdelenecektir. Bu kapsamda öncelikle unutulma hakkının tanımı ve unsurları ile hakkın sahibi ve yükümlüsünün kimler olduğu, daha sonra hakkın temellendirilmesi ile hukukî niteliği ele alınacaktır. Bu kısımdaki son başlıkta ise unutulma hakkının sırasıyla Kıta Avrupası hukuk sisteminde ve Türk hukuk düzenindeki tarihsel gelişimi inceleme konusu yapılacaktır. Çalışmanın ikinci kısmında ise unutulma hakkının insan hakları ile ilişkisi ve yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin rejimi üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda ilk olarak unutulma hakkının başta bilgi edinme hakkı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü olmak üzere diğer temel hak ve özgürlüklerle ilişkisine değinilecek, ardından devletin unutulma hakkı kapsamındaki yükümlülükleri irdelenecektir. Nihayetinde yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin cezaları bakımından unutulma hakkından yararlanmaları konusunda Yükseköğretim Kanunu ve ilgili mevzuattaki hukukî boşluğun tespiti, bu haktan yararlanmalarının özellikle insan hakları açısından gerekliliği ve bu gerekliliğin yerine getirilmesinin hukukî dayanakları ile yöntemleri hususları ele alınacaktır.
The Necessity and Methods of Higher Education Institution Students’ Exercise of the “Right to be Forgotten” in Terms of Disciplinary Punishments in Terms of Human Rights
Zehra Odyakmaz, Kadircan Berkay ÇakıralpThe absence of regulations governing the expungement of disciplinary penalties from records for higher education students prevents individuals in this status from exercising the right to be forgotten. However, records related to disciplinary penalties for these students may fall under the right to be forgotten. Furthermore, according to Article 5 of the Constitution entitled “The fundamental aims and duties of the State”, Article 17 entitled “Personal inviolability, corporeal and spiritual existence of the individual”, Article 20 entitled “Privacy of private life” and Article 58 entitled “Protection of youth”, the State has a positive obligation to acknowledge the right to be forgotten regarding these records and to establish effective legal remedies in this context. The first part of the study delves into the analysis of the right to be forgotten. This includes defining the right, exploring its elements, identifying the owner and obligor of the right, discussing the justification and legal nature of the right. The historical development of the right to be forgotten in the Continental European legal system and the Turkish legal order is also examined in this section. In the second part of the study, the connection between the right to be forgotten, human rights, and the disciplinary regime of higher education students is highlighted. In this context, firstly, the relationship between the right to be forgotten and other fundamental rights, such as the right to information, freedom of expression, and freedom of the press, is discussed. Additionally, the state’s obligations concerning the right to be forgotten are analyzed. The study concludes by addressing the legal gap in the Higher Education Law and relevant legislation regarding the right to be forgotten concerning disciplinary penalties for higher education students. It emphasizes the necessity of enjoying this right, especially in the context of human rights, and explores the legal basis and methods for fulfilling this requirement.
