“Yeryüzünde Bir Parantez: Philippe Descola ile Söyleşi”
Philippe Descola (d. 1949), ilk saha çalışmasını 1973 yılında Meksika’nın Chiapas bölgesinde Tzeltallar arasında yürütmüş, Claude Lévi-Strauss danışmanlığında hazırladığı doktora tezinin araştırması için 1976-1979 yılları arasında Ekvador Amazonları’nda yaşayan bir Jivaro topluluğu olan Açuarlar arasında yaşamıştır. La Nature domestique (Evcil Doğa, 1986), Les Lances du crépuscule (Alacakaranlığın Mızrakları, 1993), Par-delà nature et culture (Doğa ve Kültürün Ötesinde, 2005), Les Formes du visible (Görünürün Biçimleri, 2021) eserleriyle tanınan Descola, 2000-2013 yılları arasında Lévi-Strauss’un kurucusu olduğu Sosyal Antropoloji Laboratuvarını (Laboratoire d’anthropologie sociale) yönetmiş, 2001 yılında seçildiği Collège de France’ta kurduğu “Doğa Antropolojisi” (Anthropologie de la nature) kürsüsünde 2019 yılına kadar ders vermiştir. Günümüzde yalnızca antropoloji disiplininin değil, Roy Wagner, Marilyn Strathern, Bruno Latour ve Eduardo Viveiros de Castro ile birlikte sosyal bilimlerde ontolojik dönemecin önde gelen temsilcilerinden biri kabul edilmektedir. 5 Mayıs 2025 tarihinde Sosyal Antropoloji Laboratuvarında Philippe Descola’nın ofisinde gerçekleştirilen bu söyleşinin birinci bölümünde Descola’nın doktora tez döneminden başlayarak Claude Lévi-Strauss’la kişisel ve entelektüel ilişkisi, yapısal antropolojiden hangi açılardan ne şekilde etkilendiği ve ona ne tür eleştiriler getirdiği ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise Descola’nın bir dönüşüm grubu olarak önerdiği dört ontolojik şemadan (natüralizm, animizm, totemizm, analojizm) oluşan teorik modelin tarihselliği, geçişkenliği ve farklı uygulama alanları tartışılmakta, natüralizmden çıkış imkânları değerlendirilmektedir. Söyleşi boyunca Philippe Descola, insanların hâlâ yeryüzünde var oldukları bu ilginç parantezde, insanlar ve insan olmayanlar arasındaki süreklilik ve süreksizlikleri yeniden düşünmek için önemli ipuçları sunmaktadır.
«Une parenthèse sur Terre: L’Entretien avec Philippe Descola»
Philippe Descola, né en 1949, est l’un des anthropologues français les plus renommés aujourd’hui. Professeur émérite au Collège de France, médaille d’or du CNRS, il est l’auteur de nombreux ouvrages, dont Nature domestique (1986), Les Lances du crépuscule (1993) et Les Formes du visible (2021). Son livre Par-delà nature et culture, publié en 2005, dans lequel il propose un modèle quadripartite basé sur des schèmes ontologiques, est considéré comme un classique de l’histoire de la discipline. Réalisé le 5 mai 2025 au Laboratoire d’anthropologie sociale du Collège de France, à Paris, cet entretien survole la trajectoire de cet illustre savant. La première partie porte sur la relation personnelle et intellectuelle de Descola avec Claude Lévi-Strauss (1908-2009) à partir de la période de la préparation de sa thèse de doctorat, bien que sur la manière dont il a été influencé par l’anthropologie structurale et sur les critiques qu’il a formulées à son égard. La deuxième partie est consacrée à la discussion de l’hybridation et de l’historicité des schèmes ontologiques, ainsi qu’à la capacité explicative de son modèle théorique dans différents domaines tels que les sociétés turciques d’Asie centrale et d’Asie de l’Est, L’Épopée de Gilgamesh ou le site archéologique Göbeklitepe en Turquie. L’anthropologue célèbre nous offre, tout au long de l’entretien, des pistes de réflexion essentielles pour repenser les continuités et les discontinuités entre les humains et les non-humains dans cette parenthèse intéressante sur Terre, où les humains encore existent.
