A SCHOLAR, A POET AND AN AUTHOR WHO LIVED IN THE 17TH CENTURY OF AKSARAY: THE LIFE AND THE WORKS OF DÂNIŞÎ ŞA‘BÂN BIN MUSTAFA AND HIS 100 QUOTE TRANSLATION FROM HZ. ALI
Dânişî Şa‘bân bin Mustafa is a scholar and poet, who was born in Aksaray in the 17th century and became kadı after he studied in the schools and madrasahs of the era. Even though Dânişî of Aksaray creates works, similar to the others, he is actually one of the literary persons whose name is not mentioned in certain biographic or bibliographic sources. The limited knowledge about his life can merely be obtained by his own works and an Arabic book which is written by Hasan Rızâî, who is contemporary and fellow townsman of Dânişî, and is about some local famous persons. Dânişî, who is very competent on literary knowledge and Islamic disciplines, has three translation works: the translations of Nesrü’l-leâlî, Sad-Kelime-i Alî and Hadîs-i Erbaîn (forty hadith). The translator produced these works in 1643, 1647 and 1651 respectively. The first one of the above-mentioned works is the translation of 275 aphorisms of Hz. Ali, which are strung in Arabic alphabetical order, the second one is the poetical translation of his one hundred famous aphorisms, which are known as Sad Kelime. The last known work of Dânişî is the translation of forty hadith. In this article, after giving some information about the life and works of Dânişî, the translation of Sad Kelime will be presented in a transliterated form and also in modern Turkish language.
17. ASIRDA YAŞAMIŞ AKSARAYLI BİR ÂLİM, ŞAİR VE YAZAR: DÂNİŞÎ ŞA‘BÂN BİN MUSTAFA’NIN HAYATI, ESERLERİ VE HZ. ALİ’DEN YÜZ SÖZ TERCÜMESİ
Dânişî Şa‘bân bin Mustafa, 17. asırda Aksaray’da doğmuş; devrin mektep ve medreselerinde ilim tahsil ederek kadı olmuş bir âlim ve şairdir. Aksaraylı Dânişî, eserler meydana getirmiş olmasına rağmen belli-başlı biyografik, bibliyografik kaynaklarımızda adına rastlanmayan, hayatı hakkında bilgi bulunamayan edebî şahsiyetlerden biridir. Onun hayatına dair sınırlı bilgi, ancak kendi eserleriyle hemşehrisi ve çağdaşı Hasan Rızâî’nin bazı mahallî tanınmış şahsiyetler konusundaki Arapça bir kitabından edinilmektedir. Edebî bilgilere ve İslâmî ilimlere vâkıf olan Dânişî’nin elimizde üç tercümesi vardır: Nesrü’l-leâlî, Sad-Kelime-i Alî ve Hadîs-i Erbaîn tercümesi. Mütercim bu eserlerini sırasıyla 1643, 1647 ve 1651 yılında meydana getirmiştir. Anılan kitapçıklardan ilki, Hz. Ali’nin Arap harfleri sırasınca dizilmiş 275 vecizesinin, ikincisi “Sad Kelime” adıyla meşhur yüz sözünün manzum tercümesidir. Mütercimin bilinen son eseri ise kırk hadisin tercümesi mahiyetindedir. Bu makalede Aksaraylı Dânişî’nin hayat ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra Sad Kelime tercümesinin yeni harflere ve günümüz Türkçesine çevrilmiş metni sunulacaktır.
