Türkiyat Mecmuası

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Makale


DOI :10.18345/iuturkiyat.497472   IUP :10.18345/iuturkiyat.497472    Tam Metin (PDF)

BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715)

Eyüp Kul

Bu makalede 1699 yılında Karlofça antlaşmasının imzalanmasını müteakip, Osmanlı Devleti’nin Bosna Eyaleti’nde devlet düzenini tesis etmek, eyalette göçebe konuma düşen ahalinin geri döndürülmelerini sağlamak, eyaletin imarını gerçekleştirmek ve günlük yaşam için gerekli alt yapıyı tesis etmek için yaptığı çalışmalar ele alınmıştır. Eyalette gerçekleştirilen faaliyetlerin ilki, yeni bir savaşın çıkma ihtimalini dikkate alan ve eyaletin savunmasını güçlendirmeyi hedefleyen kalelerin mühimmat ile takviyesidir. Askeri düşünce ile icra edilen diğer bir iş ise eyalet dâhilindeki kale, palanka ve kulelerde görev yapan, firar eden veya deftere kayıtlı olmakla birlikte askerlik hizmetini yerine getirmeyen kişilerin yoklanmasıdır. Bosna Eyaleti’nde önemli su yatakları üzerinde kurulan ve eyaletin savunmasında büyük öneme sahip kale, palanka ve kulelerde bu çalışma sırasında gözden geçirilmiştir. Ayrıca Bosna Eyaleti’nde yerlerini terk etmek zorunda kalan ahalinin geri dönmesini temin ve günlük hayatlarını sürdürmelerini sağlamak için savaş sırasında harap olan veya yıkılan, cami, han, iskele, köprü gibi sosyal yapıların inşası üzerinde durulmuştur. Çalışmada 1700’de başlayıp 1715 yılında büyük oranda tamamlanan bu faaliyetlerin devlete maliyeti, yaşanan sıkıntılar ve problemlerin çözümünde izlenen yollar değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Avusturya, Bosna eyaleti, kale, tamirat
DOI :10.18345/iuturkiyat.497472   IUP :10.18345/iuturkiyat.497472    Tam Metin (PDF)

MILITARY AND SOCIAL ACTIVITIES IN PROVINCE OF BOSNIA (1700-1715)

Eyüp Kul

In the present study, actions taken by Ottomans to establish the state order in the province of Bosnia following the signing of the treaty of Karlowitz in 1699, to ensure the return of the community of expatriates to the province, and to provide the substructure necessary for daily life and reconstruction of the province were discussed. The first one of the actions taken in the province is the reinforcement of castles considering the possibility of an outbreak of another war and aiming to strengthen the province’s defense. Another action performed with the military intent was the examination of personnel who were working at castles, redoubts, and towers, deserted or did not do their military service. Castles, redoubts, and towers that had been placed on important water beds in the province of Bosnia and had great importance in city’s defense were overhauled. In addition, social buildings such as mosques, caravansaries, and bridges destroyed or demolished during the war were reconstructed to ensure the return of the people who had been obliged to abandon the province of Bosnia and to enable them to spend their daily life. In the study, the cost of these actions performed between the years of 1700 and 1715 to the empire, difficulties experienced and solutions devised to the problems were evaluated. 

Anahtar Kelimeler: Ottoman Empire, Austria, province of Bosnia, castle, repair

PDF Görünüm

Referanslar

  • Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116/1688-1704), Yay.haz. Abdulkadir ÖZCAN, Ankara, 2000. google scholar
  • AYDÜZ, Salim, Tophane-i Amire ve Top Döküm Teknolojisi, Ankara, 2006. google scholar
  • BİLGE, Sadık Müfit, Osmanlı’nın Macaristan’ı Osmanlı Hâkimiyetindeki Macaristan’ın Tarihi Coğrafyası ve İdari Taksimatı (1526-1718), İstanbul, 2010. google scholar
  • ÇAKIR, Baki, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yüzyıl), İstanbul, 2003. google scholar
  • BAŞAR, Fahameddin, Osmanlı Eyalet Tevcihâtı (1717-1730), Ankara, 1997, s. 48-51. google scholar
  • Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), Haz. Abdülkadir ÖZCAN, Ankara, 1995. google scholar
  • ERDOĞAN, Meryem Kaçan, “1701 Tarihli Osmanlı-Venedik Ahidnâmesi”, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 4/1, Eskişehir, Haziran 2003, s. 63-76. google scholar
  • ERTAŞ, Mehmet Yaşar, Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), İstanbul, 2007. google scholar
  • Gelibolulu Mustafa Ali, Künhü’l-Ahbâr (Fatih Sultan Mehmed Devri 1454-1481), Yay. haz. M. Hüdai ŞENTÜRK, c. II, Ankara, 2003. google scholar
  • GEZER, Ömer, Kale ve Nefer: Habsburg Sınırında Osmanlı Askeri Gücünün Yeniden Örgütlenmesi (1699-1715), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2016. google scholar
  • GÖKÇE, Turan, “1699-1700 Tarihli Bosna Vilâyeti Hududnâmesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. 14, İzmir, 2001, s. 75-104. google scholar
  • GÜVEN, Okan, İki Savaş Arasında Bosna Kaleleri (1669-1683), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisan Tezi, Ankara, 2017. google scholar
  • HAFIZOVIĆ, Fazileta, Popis Sela i Zemlje Sandžaka Krka, Klis i Hercegovina, Oslobođenih Od Mletačke Republike 1701.Godine, Zagreb-Sarajevo, 2016. google scholar
  • HANCİÇ, Adem, “XVII. Yüzyılda Bosna Eyaletinde Sınır Karakollarının Teşkilatı Hakkında”, V. Milletlerarası Türkoloji Kongresi Bildiriler (23-28 Eylül 1985), İstanbul, 1986, s. 263-270. google scholar
  • İdris-i Bitlisî, Heşt Behişt VII. Ketibe (Fatih Sultan Mehmed Devri 1451-1481), haz. Muhammed İbrahim Yıldırım, Ankara 2013. google scholar
  • İNALCIK, Halil, “Saray Bosna Şer‘iyye Sicillerine Göre Viyana Bozgunundan Sonraki Harb Yıllarında Bosna”, Tarih Vesikaları, II/11 (Ayrı Basım), 1943, s. 1-13. google scholar
  • İNALCIK, Halil, Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı imparatorluğu Üzerine Araştırmalar-III Köprülüler Devri, İstanbul, 2015. google scholar
  • İNBAŞI, Mehmet, Ukrayna’da Osmanlılar Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), İstanbul 2004. google scholar
  • İNBAŞI, Mehmet, “Bosna Eyaleti ve İdarecileri (1750-1800)”, Prof. Dr. Abdulkadir Yuvalı Armağanı, Editörler: Mustafa Öztürk-vd., c. 2, Kayseri, 2015, s. 801-815. google scholar
  • KILIÇ, Orhan, “Ocaklık”, DİA., c. 33, İstanbul, 2007, s. 317-318. google scholar
  • KILIÇ, Orhan, 18.Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ, 1997. google scholar
  • KORIĆ, Elma, “Fortifikacijski Kompleks Banje Luke u XVI Stoljeću“, Prilozi Za Orijentalnu Filologiju (POF), 56 (2006), Sarajevo, s. 145-155. google scholar
  • Kovačević, Ešref, Grance Bosanskog Pašaluka Prema Austriji I Mletačkoj Republici Po Odredbama Karlovačkog Mira, Sarajevo, 1973. google scholar
  • -----------, “Hududnama Bosanskog Vilajeta Prema Austriji Poslije Karlovačkog Mira”, Prilozi Za Orijentalnu Filologiju (POF), 20-21 (1970-71), Sarajevo, 1974, s. 365-436. google scholar
  • KREŠEVLJAKOVIĆ, Hamdija, “Stari Bosanski Gradovi”, Naše Starine Godišnjak Zavoda Za Zaštitu Spomenika Kulture Sr Bosne I Hersegovine, I, Sarajevo, 1958, s. 7-46. google scholar
  • -----------, Kapetanije u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 1980. google scholar
  • KREŠEVLJAKOVIĆ, Hamdija-Kapidžić, Hamdija, “Stari Hercegovaćki Gradovi”, Naše Starine, II, Sarajevo, 1954, s. 9-22. google scholar
  • KUL, Eyüp, “Bosna Sancağı’nda Yapılan Kale Tamirleri (1705-1715)”, Osmanlı Dönemi Balkan Şehirleri, Ed. Zafer GÖLEN, Abidin TEMİZER, c. 3, Ankara, 2016, s. 1043-1066. google scholar
  • ORUÇ, Hatice, “15. Yüzyılda Bosna Sancağı ve İdari Dağılımı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara, 1990, s. 249-271. google scholar
  • ÖZGÜVEN, Burcu, Osmanlı Macaristanı’nda Kentler Kaleler, İstanbul, 2001. google scholar
  • PELIDIJA, Enes, Bosanski Ejalet Od Karlovačkog Do Požarevačkog Mira 1699-1718, Sarajevo, 1989. google scholar
  • -----------, “The Influence of the Peace of Passarowitz on Bosnia”, The Peace of Passarowitz 1718, ed.Charles Ingrao-Nikola Samardžić-Jovan Pešalj, USA, 2011, 111-130. google scholar
  • Raşid Mehmed Efendi-Çelebizade İsmail Asım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli (1071-1114/1660-1703), c. I, Haz. Abdulkadir ÖZCAN, Yunus UĞUR, Baki ÇAKIR, Ahmet Zeki İZGÖER, İstanbul, 2013. google scholar
  • SUĆESKA, Avdo, Ajani Prilog Izučavanju Lokalne Vlasti U Našim Zemljama Za Vrijeme Turaka, Sarajevo, 1965. google scholar
  • ŠABANOVİĆ, Hazim, Bosanski Pašaluk, Sarajevo, 1959. ŞENTÜRK, M. Hüdai, Künhü’l-Ahbâr (Fatih Sultan Mehmed Devri 1454-1481), c. II, Ankara, 2003. google scholar
  • Tursun Bey, Târîh-i Ebü’l-Feth, Haz. A. Mertol TULUM, İstanbul, 1977. google scholar
  • ÜNAL, Mehmet Ali, Paradigma Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul, 2011. google scholar
  • Arşiv Vesikaları google scholar
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (İstanbul) google scholar
  • Bâb-ı Asâfi Düvel-i Ecnebiye Defterleri: 903 google scholar
  • Bâb-ı Asâfi Mühimme Defterleri: 114-1, 115. google scholar
  • Bâb-ı Defteri Büyükkale Kalemi Defterleri: 32229, 32277, 32286, 32294, 32304, 32309, 32333, 32293, 32295. google scholar
  • Bâb-ı Defteri BaĢ Muhasebe Defterleri: 1152-A. google scholar
  • Hatt-ı Humâyun Tasnifi: 1654-2, 1654-3, 1654/53-4. google scholar
  • Maliyeden Müdevver Defterler: 4157, 4355. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Kul, E. (2018). BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715). Türkiyat Mecmuası, 28(2), 111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


AMA

Kul E. BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715). Türkiyat Mecmuası. 2018;28(2):111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


ABNT

Kul, E. BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715). Türkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 28, n. 2, p. 111-136, 2018.


Chicago: Author-Date Style

Kul, Eyüp,. 2018. “BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715).” Türkiyat Mecmuası 28, no. 2: 111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


Chicago: Humanities Style

Kul, Eyüp,. “BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715).” Türkiyat Mecmuası 28, no. 2 (Aug. 2025): 111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


Harvard: Australian Style

Kul, E 2018, 'BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715)', Türkiyat Mecmuası, vol. 28, no. 2, pp. 111-136, viewed 14 Aug. 2025, https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


Harvard: Author-Date Style

Kul, E. (2018) ‘BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715)’, Türkiyat Mecmuası, 28(2), pp. 111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472 (14 Aug. 2025).


MLA

Kul, Eyüp,. “BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715).” Türkiyat Mecmuası, vol. 28, no. 2, 2018, pp. 111-136. [Database Container], https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472


Vancouver

Kul E. BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715). Türkiyat Mecmuası [Internet]. 14 Aug. 2025 [cited 14 Aug. 2025];28(2):111-136. Available from: https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472 doi: 10.18345/iuturkiyat.497472


ISNAD

Kul, Eyüp. “BOSNA EYALETİ’NDE ASKERÎ VE SOSYAL ALANDA YAPILAN FAALİYETLER (1700-1715)”. Türkiyat Mecmuası 28/2 (Aug. 2025): 111-136. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497472



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim20.10.2018
Kabul24.11.2018

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ



İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.