Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/iuturkiyat.1376109   IUP :10.26650/iuturkiyat.1376109    Tam Metin (PDF)

Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi

İlker AydınMuhammed Eren Uygur

Bu çalışmada, Cahit Zarifoğlu’nun İns adlı öyküsü göstergebilim yöntemiyle incelenmiştir. Bu yöntemle, sinematografik anlatı tekniği kullanılarak insanoğlunun tarihî seyrinin işlendiği öyküdeki anlam katmanları, semboller ve karşıtlıklar açıklanmaya çalışılmıştır. Öykü, yoğun imgelerle ve mistik gönderimlerle donatılmış çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Çalışmada bu yapı, göstergebilim yöntemi kullanılarak; temel karşıtlıklar, izlekler ve dönüşümler üzerinden ortaya konulmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde, öykünün anlatı düzeyi incelenmiştir. Bu başlık altında öyküde yapılan kesitleme işlemi, anlatı izlencesi kapsamında; dönüşümler, anlatı izlencesinin evreleri ve eyleyenler örnekçesi açıklanmıştır. İlgili kısımda, edebî olanda anlatım ve içerik olmak üzere iki temel düzlem olduğundan bahsedilmiş ve göstergebilimin araçlarıyla bu düzlemlerin anlatı çeperindeki ilişkileri çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde öykünün söylem düzeyi analiz edilmiştir. Söylem düzeyinde izleğe yönelik roller kategorize edilmiş ve daha sonra sembolik göndermelerin anlatıda nasıl kullanıldığı hakkında detaylı bilgi verilmiş, bu kullanımlar göstergebilimin araçları ile tahlil edilmiştir. Araştırmanın son bölümünde mantık-anlam düzeyi incelenmiştir. Bu kısımda öykünün mantıkanlam düzeyinin hakîkat/giz ekseninde oluştuğu ifade edilmiştir. Bu eksen, anlam/anlam yoksunluğu; dil yoksunluğu/dil yoksunu olmama karşıtlıkları ile şekillendirilmiştir. Sonuç olarak yoğun sembolik gönderimlerle insanlığın tarihî serüvenini ele aldığı belirtilen öyküde, bu sürecin İns’in varoluşa yönelik anlam inşası üzerinden aktarılmaya çalışıldığı ve en nihayetinde hakîkat/giz ekseninde İns’in dil yetisini elde ederek anlama yani vahdete eriştiği ifade edilmiştir. 

DOI :10.26650/iuturkiyat.1376109   IUP :10.26650/iuturkiyat.1376109    Tam Metin (PDF)

Semiotic Analysis of Cahit Zarifoğlu's Story İns

İlker AydınMuhammed Eren Uygur

This study uses the semiotic method to analyze Cahit Zarifoğlu’s (1974) multilayered story İns [Humans]. The story uses the cinematographic technique to form layers of meaning, symbols, and oppositions in an attempt to explain the depicted historical journey of humankind. The study uses the semiotic method to reveal the structure of the story through its basic oppositions, themes, and transformations. The narrative level of the story is analyzed first. Under this heading, the article explains the story’s segmentations, transformations, phases of the narrative schedule, and prototype of the actants. The study then analyzes the story’s discursive level, categorizing the roles of the narrative before providing detailed information about how the narrative uses symbolic references, with the tools of semiotics being used to analyze these usages. The study finishes by analyzing the logico-semantic level. This section states the logico-semantic level of the story to have been formed along the axes of hakîqat [truth] and ghiz [secret]. This axis was shaped by the opposites of meaning and lack of meaning and of being language deprived and not being language deprived. Resolutely, the article states the story to deal with the historical journey of humanity through the use of intense symbolic references, where the attempt has been made to express this process through human beings’ construction of meaning with regard to existence, ultimately along the axes of hakîqat and ghiz. The character İns attains understanding (i.e., wahdat [unity]) by acquiring the ability of language.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


This study is an attempt to analyze the story titled İns [Humans], written by A. Cahit Zarifoğlu (1974) by utilizing the semiotic method. Cahit Zarifoğlu is known for his poetry, yet he has also contributed to other literary genres, including stories, novels, memoirs, theater, essays, and various forms of children’s literature. İns, which is the focus of the study, is a literary work that portrays the historical journey of humanity through intense symbolic references and mystical allusions using a cinematic narrative technique. Almost all critics and scholars seem to agree that Zarifoğlu’s stories are mythic, symbolic, and multi-layered. From this point of view, using the semiotic method for analyzing the various layers of meaning inherent in this narrative seems important. 

Firstly, the study makes an analysis of the structure and organization that form the basis of the story. This part of the analysis covers the story’s segmentation in the order in which it was originally serialized and the narrative schedule. The story was serialized in five parts and published in two different magazines: Diriliş and Edebiyat. Zarifoğlu indicated that his story was unfinished and would have been a more comprehensive narrative. However, the story does not appear to be a disconnected work in its present form. Although Zarifoğlu stated that he had made additions and edits to the story, these additions and edits were not changes that would affect the general framework of the narrative. In this sense, the serialization of the story is seen as appropriate for the segmentation analysis, and thus the study examines the five sections of the story in total. 

In semiotic analysis, the object can be a material element or an abstract value. In this sense, the object of basic value in the story can be considered to be understanding, while the object of acquisition is the ability to speak. This is due to İns exhibiting the modality of willing as one of the modal categories in the story through the desire to understand and to speak. Within this scope, this study uses the tools of semiotics to explore the relationship between these two components within the scope of İns. From this point of view, while the beginning of the story is seen to have a separation in terms of the comprehension of meaning, by the end of the story, a situation of unification emerges in terms of speech and the attainment of meaning as a result of the transformations that occur. The study then explains the process of the subject’s attainment of the object of basic value and the object of acquisition with regard to the story’s semantic structure of actants and the transformations they have undergone. The beginning of the story states, “İns was born on a silent night, full of darkness.”. By the end, İns has created meaning and speaks. The transformations Ins undergoes during this time can be listed as being powerless against nature, migrating, gaining the ability to develop cultural objects, and gaining power over nature. In the actant model, the subject is İns, the desire to understand is the object of value, the ability to speak is the object of acquisition, natural conditions, and divine impulse are the sender, the receiver is the cultural act, the helpers are Ins’ woman and Kuşçu, and the opponent is nature and performative deprivation.

The study’s second stage examines the story’s discursive level, with this section defining the thematic roles in the story and analyzing the symbols in the narrative. In this regard, the study employs fundamental contrasts, the semantic structure of agents, and variations to explain the story’s complex structure. The actors who have thematic roles in the story are İns, İns’ woman, Ins’ child, Ins’ Mother and Father, Kuşçu, the women and the wolf. This section also analyzes the symbols used in the story. Analyzing the figurative language required benefitting from the elements in the text as well as extra-textual information and methods from various branches of science regarding the interpretation of literary works. In addition, semiotics does not directly state that literary works should be analyzed completely detached from the external universe. Instead, it states that, with the right methodological approach, utilizing historical reality and the reality of life may also be useful. Various symbols in Zarifoğlu’s İns are observed to be intensively used to refer to different cultural universes. In this framework, the study analyzes the symbols referenced in the text based on the narrative schedule of the story. As a result, although Islamic symbols were observed to be generally utilized, references from other cultural universes were also observed to have been made in accordance with the mythic structure of the story.  

The study’s last stage examines the logico-semantic level. This section aims to reveal the abstract and logically deepest surface on which the universes of meaning in the narrative have been constructed. The study unveils the relationships that are imperceptible on the surface of the narrative based on the basic contradictions present in the content of the narrative. The semiotic square was used to explain these relations, to reach deeper meaning, and to reveal the units in the basic structure of a universe of meaning and the transformations between these units. Thus, the narrative’s structure on the deep surface can be expressed through binary oppositions, contradictions, and inclusions. 

As a result of the analysis at the logico-semantic level, the article has determined the main contrast in the story to be between meaning and meaninglessness along the axes of haqîqat [truth] and ghiz [secret] and of being language deprived and not being language deprived. Consequently, Cahit Zarifoğlu’s story handles the historical adventure of humanity within the framework of the opposition of meaning and meaninglessness using mythical and symbolic language, with İns being emphasized to comprehend meaning through his belief in wahdat [unity].


PDF Görünüm

Referanslar

  • Aiskhylos. Zincire Vurulmuş Prometheus. Çeviren Sabahattin Eyüboğlu ve Azra Erhat. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019. google scholar
  • Aktulum, Kubilay. “Göstergebilim”. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi 5/7 (2004): 1-12. google scholar
  • Arslantaş, Yüksel. “Paleolitik ve Mezolitik (Epi-Paleolitik) Çağ’da Barınma”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24/2 (2016): 319-44. google scholar
  • Barthes, Roland. Image-Music-Text. Translator Stephen Heath. London: Fontana Press, 1977. google scholar
  • Bressler, Charles E. Yazınsal Eleştiri: Kuramsal ve Pratik Bir Giriş. Çeviren Devrim Evci. Ankara: Atıf Yayınları, 2017. google scholar
  • Can, Şefik. Klasik Yunan Mitolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1994. google scholar
  • Dell, Christopher. Mitoloji: Hayali Dünyalara Eksiksiz Rehber. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017. google scholar
  • Demir, Bilal. “Modern Türk Öykücülüğünde İslâmî Söylem (1960-1990)”. Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2021. google scholar
  • Durand, Gilbert. Sembolik İmgelem. Çeviren Ayşe Meral. İstanbul: İnsan Yayınları, 2017. google scholar
  • El-Isfahani, Ragıb. Müfredat: Kur’an Kavramları Sözlüğü. Çeviren Mustafa Yıldız. İstanbul: Çıra Yayınları, 2022. google scholar
  • Erkman-Akerson, Fatma. Göstergebilime Giriş. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2019. google scholar
  • Esen, Cennet. “Abdurrahman Cahit Zarifoğlu Hayatı-Sanatı-Eserleri”. Doktora tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2023. google scholar
  • (Eziler) Kıran, Ayşe ve Zeynel Kıran, Yazınsal Okuma Süreçleri (Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011. google scholar
  • Greimas, Algirdas Julien. Structural Semantics: An Attempt at a Method. Translators Daniele McDowell, Ronald Schleifer, and Alan Velie. Lincoln and London: University of Nebraska Press, 1983. google scholar
  • ———. Maupassant: The Semiotics of Text: Practical Exercises. Translator Paul Perron. Amsterdam; Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co., 1988. google scholar
  • Grimal, Pierre. Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. Çeviren Sevgi Tamgüç. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012. google scholar
  • Haksal, Ali Haydar. “Şair Cahit Zarifoğlu’nun Öyküleri İns’ten”, Yedi İklim 2/16 (1988): 30-34. google scholar
  • ———. “Zarifoğlu Öyküsü ve Anlatısı”, Yedi İklim 3/3 (1992): 3-5. google scholar
  • ———. Hikâyeler adlı kitaba sunuş, 7-10. İstanbul: Beyan Yayınları, 2020. google scholar
  • İbn’ül Esir, El-Kâmil Fi’t-Tarih (İslâm Tarihi) Tercümesi. cilt 1 içinde, Çeviren Mehmet Beşir Eryarsoy, İstanbul: Bahar Yayınları, 1991. google scholar
  • Jakobson, Roman. Language in Literature. Cambridge: Harvard University Press, 1987. google scholar
  • Kahraman, Âlim. Modern Türk Hikâyesi: Kavram, Gelişim Seyri, Tematik ve Karşılaştırmalı Okumalar. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2015. google scholar
  • Kalelioğlu, Murat. Yazınsal Göstergebilim: Bir Kuram Bir Uygulama, - Anlam Üretim Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020. google scholar
  • Kaptan, M. Emin. “Cahit Zarifoğlu Hikâyeleri ve Hikâyeciliği Üzerine”, Ihlamur Dergisi 49 (2016): 43-46. google scholar
  • Karadeniz, Abdürrahim. “İns’in Soyutlamacı Kurgusu Üzerine”. Hece Öykü 62 (2014): 79-82. google scholar
  • Kıran, Ayşe. “Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri”, Dilbilim Araştırmaları Dergisi 1 (1990): 51-62. google scholar
  • ———. “Göstergebilim ve Yazınsal Çözümlemeler”, Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları içinde, Editör Nedret Tanyolaç-Öztokat. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları, 2004, 49-60. google scholar
  • Koca, Osman. “Cahit Zarifoğlu Hikâyesi”, Yedi İklim, 26/291 (2014): 36-45. google scholar
  • ———. “Cahit Zarifoğlu’nun Neo-Epik Öyküsü: ‘İns’”, Ayvakti 180 (2019): 29-31. google scholar
  • Kula, Onur Bilge ve Cemal Sakallı. “Göstergebilimsel Yaklaşım Yazınsal Alanda Ne Denli İşlevselleşebilir?” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22/1 (2005): 21-26. google scholar
  • Lekesiz, Ömer. “İns ve Yedi İns”. Mavera 11/129, (1987): 39-43. google scholar
  • Munch, Edward. Skrik (Çığlık). Munch Müzesi, Oslo, Norveç, 1893. google scholar
  • Noyan, Sema. Romanda Mistik Eğilimler. Hece Yayınları, 2016. google scholar
  • Orhanoğlu, Hayrettin. “Cahit Zarifoğlu’nun İns Hikâyesinde Sembolik Gerçeklik Kurgusu”, Abdurrahman Cahit Zarifoğlu Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi, 2-4 Haziran 2016. google scholar
  • Özsaray, Yunus. “İns Öyküsünün Kapısına Yedi Güzel Adamla Ulaşmak/Çoğalmak”. Yedi İklim Dergisi 26/219 (2014): 50-54. google scholar
  • Rifat, Mehmet. Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları, 2009. google scholar
  • Sarı, Elvan. “Cahit Zarifoğlu’nun Nesirlerinde İnsan”. Yüksek Lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, 2013. google scholar
  • Say, Ömer. “İns Üzerine Bir Çözümleme Denemesi”. Cahit Zarifoğlu: Yürek Safında Bir Şair içinde, Editör Âlim Kahraman. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2003, 247-55. google scholar
  • Saydam, M. Bilgin. Deli Dumrul’un Bilinci, “Türk-İslam Ruhu Üzerine” Bir Kültür Psikolojisi Denemesi. İstanbul: Metis Yayınları, 2011. google scholar
  • Sığırcı, İlhami. Göstergebilim Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015. google scholar
  • Uçan, Hilmi. Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim (Kuram-Uygulama, Çözümleme Örnekçeleri). İstanbul: İz Yayıncılık, 2016. google scholar
  • ———. Edebiyat Bilimi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018. google scholar
  • Uçman, Abdullah. “İns”. Mavera 11/129, (1987): 110-113. google scholar
  • Uslu, Ahmet. “1980-2000 Yılları Arası Türk Hikâyeciliğinde Yapı”. Doktora tezi, Dicle Üniversitesi, 2016. google scholar
  • Vardar, Berke. Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları, 2001. google scholar
  • Wilkinson, Philip. Kökenleri ve Anlamlarıyla Efsaneler-Mitler. Çeviren Emel Lakşe. İstanbul: Alfa Yayınları, 2020. google scholar
  • Yeşil, Kâmil. Öykü Dersleri. İstanbul: Şule Yayınları, 2017. google scholar
  • Yeşilkaya, Mustafa. “Şiirleri ve hikayeleriyle Cahit Zarifoğlu”. Yüksek Lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998. google scholar
  • Yıldırım, Hasanali. “İns: Bir Ruh Seyahatnamesi”. Zarifoğlu’nu Okumak içinde, Editör Neslihan Demirci. İstanbul: Küre Yayınları, 2018, 99-108. google scholar
  • Yılmaz, Ebru Burcu. “Hikâye ve Romanlarda Sembol Dilinin Görüntüleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 56 (2011): 45-56. google scholar
  • Yücel, Tahsin. Eleştiri Kuramları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. google scholar
  • Zariç, Mahfuz. “1950-1980 Arası İslami Duyarlıklı Öykü Anlayışı ve Öykücüler”. Akademik Bakış Dergisi 59 (2017): 1-17. google scholar
  • Zarifoğlu, Cahit. “Nazif Gürdoğan’a”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi 14/126-127-128 (2017): 319-326. ———. Hikâyeler. İstanbul: Beyan Yayınları, 2020. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Aydın, İ., & Uygur, M.E. (2024). Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi. Türkiyat Mecmuası, 34(1), 307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


AMA

Aydın İ, Uygur M E. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi. Türkiyat Mecmuası. 2024;34(1):307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


ABNT

Aydın, İ.; Uygur, M.E. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi. Türkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 34, n. 1, p. 307-331, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Aydın, İlker, and Muhammed Eren Uygur. 2024. “Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi.” Türkiyat Mecmuası 34, no. 1: 307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


Chicago: Humanities Style

Aydın, İlker, and Muhammed Eren Uygur. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi.” Türkiyat Mecmuası 34, no. 1 (Dec. 2024): 307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


Harvard: Australian Style

Aydın, İ & Uygur, ME 2024, 'Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi', Türkiyat Mecmuası, vol. 34, no. 1, pp. 307-331, viewed 23 Dec. 2024, https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


Harvard: Author-Date Style

Aydın, İ. and Uygur, M.E. (2024) ‘Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi’, Türkiyat Mecmuası, 34(1), pp. 307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109 (23 Dec. 2024).


MLA

Aydın, İlker, and Muhammed Eren Uygur. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi.” Türkiyat Mecmuası, vol. 34, no. 1, 2024, pp. 307-331. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109


Vancouver

Aydın İ, Uygur ME. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi. Türkiyat Mecmuası [Internet]. 23 Dec. 2024 [cited 23 Dec. 2024];34(1):307-331. Available from: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109 doi: 10.26650/iuturkiyat.1376109


ISNAD

Aydın, İlker - Uygur, MuhammedEren. Cahit Zarifoğlu’nun İns Öyküsünün Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi”. Türkiyat Mecmuası 34/1 (Dec. 2024): 307-331. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1376109



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim15.10.2023
Kabul28.04.2024
Çevrimiçi Yayınlanma28.06.2024

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.