Türkiyat Mecmuası

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Makale


DOI :10.18345/iuturkiyat.370075   IUP :10.18345/iuturkiyat.370075    Tam Metin (PDF)

KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI

Emrullah Yakut

Bu çalışmada Türk ve İranlı şairler tarafından kullanılan tıfl-ı mekteb (okul çocuğu) terkibi ve söz konusu terkip etrafında şairler tarafından oluşturulan farklı tasavvurlar ele alınmıştır. Ayrıca tıfl-ı mekteb kavramıyla işaret edilen okuldan kaçma, okul nefreti ve tatil sevinci mazmunu incelenirken, bu terkiple ilişkili kavramlar üzerinde durulmuştur. Kavramın klasik edebiyat geleneği içindeki yeri tespit edildikten sonra, geleneğin kendini yeniden üretmesi örneklerle ortaya konmuştur. Şairlerin söz konusu kavramdan yeni bir mazmun üretirken sosyal hayattan ve edebî gelenekten nasıl yararlandıkları belirlenmeye çalışılmıştır. İpucu mahiyetindeki bazı mazmun ve terkiplerin izini sürmek klasik şiirin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı gibi, şairlerin şiir dünyalarının birbirleriyle olan münasebetlerini somut bir şekilde ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. Elbette bir tek kavramdan yola çıkılarak şairler arasındaki sözü edilen ilgiler hakkında kesin ve nihaî bir hükme varmak mümkün değildir. Bu tür çalışmalar, daha kapsayıcı değerlendirmelere doğru atılmış adımlar olarak değerlendirilmelidir. Çalışma yapılırken belge tarama ve analiz yöntemleri kullanılmıştır. İlgili metinler taranırken elde edilen veriler analiz edilmiş, bu kavramların arka planı ve klasik edebiyatın anlam dünyası içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Tıfl-ı mekteb, okul, tatil, klasik edebiyat, dîvân edebiyatı
DOI :10.18345/iuturkiyat.370075   IUP :10.18345/iuturkiyat.370075    Tam Metin (PDF)

THE CONCEPT OF “TIFL-E MAKTAB” IN CLASSICAL TURKISH AND PERSIAN LITERATURE

Emrullah Yakut

This study looks at the phrase “tifl-e maktab” (school boy, school kid), used by Turkish and Persian poets, and the different imaginations of the poets that evolve around this phrase. It also addresses the subjects of truancy, hatred of school and joy of school holidays reflected in the phrase “tifl-e maktab” and discusses related concepts. Tracing the hints of “mazmun” (poetic themes) and “tarkib” (phrases) will not only enable a better understanding of diwan poetry, but also reveal more substantially the relationship between the poetic universes of various poets. It will not be possible to reach a definitive and ultimate conclusion on the subject through a single concept, but this type of study should be viewed as an initial step to more comprehensive analyses. The methods used in this study were document browsing and analysis. The collected data from document browsing was analyzed, and the background of the aforementioned concepts and their place within the semantic context of classical literature was attempted. 

Anahtar Kelimeler: Tifl-e maktab, school, holiday, vacation, diwan literature

PDF Görünüm

Referanslar

  • ______, 2001, Risâle-i Garîbe - XVIII. Yüzyıl İstanbul Hayatına Dair, Haz. Hayati Develi, İstanbul: Kitabevi. google scholar
  • AKKUŞ, Metin (Haz.), 1993, Nef’î Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • ALİ RIZA BEY, 2001, Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, Haz. Ali Şükrü Çoruh, İstanbul: Kitabevi. google scholar
  • BABACAN, İsrafil, 2010, Klâsik Türk Şiirinin Sonbaharı Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu), Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • BEHDÂRVEND, Ekber (Haz.), 1392/2013. Dîvân-ı Muhteşem Kâşânî, 6. bs, Tahran: İntişârât-ı Nigâh. google scholar
  • BEKTAŞ, Ekrem (Haz.), 2007, Muvakkit-zâde Pertev Dîvânı, Malatya: Öz Serhat Yayıncılık. google scholar
  • BİLKAN, Ali F. (Haz.), 1997, Nâbî Dîvânı, II cilt, İstanbul: M.E.B. Yayınları. google scholar
  • BİLKAN, Ali F., 2013, Divan Edebiyatı, Ankara: İsam Yayınları. google scholar
  • BİLKAN, Ali F. - ŞADİ, Aydın, 2007, Sebk-i Hindî ve Türk Edebiyatında Hint Tarzı, İstanbul: 3F Yayınevi. google scholar
  • EMÎR HÜSREV, Dehlevî, 2017, Gencûr: Emîr Hüsrev-i Dehlevî: Dîvân-ı Eş’âr: Gazeliyyât, 21 8 2017 tarihinde erişildi, <https://ganjoor.net/khosro/gozide/ ghazalamkh/sh203/>. google scholar
  • GÖKALP, Halûk (Haz.), 2001, Fasîhî Divanı (İnceleme-Metin), (Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi), Adana. google scholar
  • GÖLPINARLI, Abdülbâki (Haz.), 2004, Nedîm Dîvânı, İstanbul: İnkılâp Yayınları. google scholar
  • GÜFTÂ, Hüseyin (Haz.), 2001, Erzurumlu Şair Hâzık, İstanbul: Erzurum Kitaplığı. google scholar
  • GÜRBÜZ, Mehmet (Haz.), 2005, Rezmî Divanı (İnceleme-Metin-İndeks), (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi), Ankara. google scholar
  • HARMANCI, Esat (Haz.), 2007, Divan / Ahmed b. Hemdem Kethuda Süheylî, Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • İPEKTEN, Halûk (Haz.), 1970, Naili-i Kadim Divanı: Edisyon Kritik, Ankara: MEB Yayınları . google scholar
  • İPEKTEN, Halûk (Haz.), 1974, Karamanlı Nizâmî: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • KAPLAN, Mahmut (Haz.), 1996, Neşati Divanı, İzmir: Akademi Kitabevi. google scholar
  • KAHRAMAN, Muhammed (Haz.), 1366/1987, Dîvân-ı Sâib-i Tebrîzî, IV cilt, Tahran: Şirket-i İntişârât-ı İlmî ve Ferhengî. google scholar
  • KAYA, Bayram A. (Haz.), 1996, Azmîzâde Haletî: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni, (Trakya Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Edirne. google scholar
  • KAYA, Bayram A. (Haz.), 1996, Azmîzâde Haletî: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni, (Trakya Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Edirne. google scholar
  • LEVEND, Agâh S., 1984, Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, 4. bs., İstanbul: Enderun Kitabevi. google scholar
  • MERMER, Ahmet (Haz.), 1991, Mezâkî - Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni, Ankara: AKMY. google scholar
  • MENGI, Mine, 1987, Divan Şiirinde Hikemî Tarzın Büyük Temsilcisi Nâbî, Ankara: AKMY. google scholar
  • MEVLÂNÂ, Celâleddîn M., 2007, Mesnevî-i Ma’nevî, Haz. Adnan Karaismailoğlu ve Derya Örs, VI cilt, Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • OKÇU, Naci (Haz.), 2011, Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara: TDVY. google scholar
  • OKTAY, Adnan (Haz.), 2014, Nâbî’nin Münşeât’ı: İnceleme-Metin, (Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Diyarbakır. google scholar
  • OKUYUCU, Cihan (Haz.), 2004, Ereğlili Türâbî Divanı, İstanbul: Fatih Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • ORAK, Kadriye Y. (Haz.), 2001, İbrahim Tırsî ve Dîvân’ı İnceleme-Tenkidli Metin, (Isparta Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta. google scholar
  • ÖZBEK, Ahmet (Haz.), 2000, Câzim Divanı (Edisyon Kritik-inceleme), (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri. google scholar
  • ÖZYILDIRIM, Ali E., 2006, “Sebk-i Hindî’nin Türk Edebiyatındaki Seyri Üzerine Notlar.” Sözde ve Anlamda Farklılaşma Sebk-i Hindî, Haz. Hatice Aynur, Müjgân Çakır ve Hanife Koncu, İstanbul: Turkuaz Yayınları, 142-153. google scholar
  • REHBER, Hatîb (Haz.), 1381/2002, Dîvân-ı Hâfız, Tahran: İntişârât-ı Sâfi Alişâh. google scholar
  • SADİ, 1980, Bostan ve Gülistan Tercümesi, Çev. Kilisli Rifat Bilge, İstanbul: Meram. google scholar
  • SECCÂDÎ, Ziyâüddin, 1391/2012, Dîvân-ı Hâkânî-yi Şirvânî, 10 bs, Tahran: İntişârât-ı Zevvâr. google scholar
  • TARLAN, Ali N. (Haz.), 1992, Ahmet Paşa Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • TEPEYRAN, Ebubekir H, 1998, Hatıralar, Haz. Faruk ILIKAN, 2. bs, İstanbul: Pera Yayınları. google scholar
  • TULUM, M. - M. A. TANYERİ (Haz.), 1977, Nev’î Divanı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. google scholar
  • TURAN, Lokman (Haz.), 1998, Yenişehirli Avni Bey Divanı’nın Tahlili (Tenkitli Metin), Encümen-i Şu`ara ve Batı Tesirinde Gelişen Türk Edebiyatına Geçiş, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2 cilt, Erzurum. google scholar
  • VAHŞÎ, Bafkî, 2017, Gencûr: Vahşî: Ferhâd ü Şîrîn, (21.08.2017 erişim tarihi), <https://ganjoor.net/vahshi/nazer-manzoor/>. google scholar
  • ______, 2017, Gencûr: Vahşî: Ferhâd ü Şîrîn, (21.08.2017 erişim tarihi), <https:// ganjoor.net/vahshi/farhad-shirin/>. google scholar
  • YAHYA KEMAL, 1986, Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti. google scholar
  • YAZAR, İlyas (Haz.), 2006, Tokatlı Kânî Dîvânı, (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi), İzmir. google scholar
  • YÜCEL, Hasan Â., 1990, Geçtiğim Günlerden, İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • ZÜHDİ, İsmail, 2012, “Konya’nın Eski “Mahalle Mektebleri” Hayatından.” Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle / Sıbyan Mektepleri, Haz. Ali Birinci ve İsmail Kara, İstanbul: Dergâh Yayınları, s. 323-346. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Yakut, E. (0001). KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI. Türkiyat Mecmuası, 27(2), 279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


AMA

Yakut E. KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI. Türkiyat Mecmuası. 0001;27(2):279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


ABNT

Yakut, E. KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI. Türkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 27, n. 2, p. 279-292, 0001.


Chicago: Author-Date Style

Yakut, Emrullah,. 0001. “KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI.” Türkiyat Mecmuası 27, no. 2: 279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


Chicago: Humanities Style

Yakut, Emrullah,. “KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI.” Türkiyat Mecmuası 27, no. 2 (Dec. 2024): 279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


Harvard: Australian Style

Yakut, E 0001, 'KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI', Türkiyat Mecmuası, vol. 27, no. 2, pp. 279-292, viewed 26 Dec. 2024, https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


Harvard: Author-Date Style

Yakut, E. (0001) ‘KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI’, Türkiyat Mecmuası, 27(2), pp. 279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075 (26 Dec. 2024).


MLA

Yakut, Emrullah,. “KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI.” Türkiyat Mecmuası, vol. 27, no. 2, 0001, pp. 279-292. [Database Container], https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075


Vancouver

Yakut E. KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI. Türkiyat Mecmuası [Internet]. 26 Dec. 2024 [cited 26 Dec. 2024];27(2):279-292. Available from: https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075 doi: 10.18345/iuturkiyat.370075


ISNAD

Yakut, Emrullah. “KLASİK TÜRK VE FARS EDEBİYATLARINDA TIFL-I MEKTEP KAVRAMI”. Türkiyat Mecmuası 27/2 (Dec. 2024): 279-292. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370075



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim21.08.2017
Kabul03.10.2017

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.