Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/iuturkiyat.1424935   IUP :10.26650/iuturkiyat.1424935    Tam Metin (PDF)

“Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü

Munise Aksöz

Türk edebiyatında yapılan bilimsel çalışmalardaki zorluklardan biri Batı edebiyatında var olan bazı tür ve biçem isimlerinin ya da karşılıklarının Türk edebiyatında olmaması ya da başka türlerin içinde yer almalarıdır. Bunlardan biri de Almancada “Schwank” diye adlandırılan ve Türkçe karşılığı olmadığından fıkra ya da hikâye diye adlandırılan türdür. Bu kavramı çalışmanın çıkış noktası yapan “Nasrettin hoca fıkraları ya da hikâyeleri” olmuştur. Çünkü yabancı kaynaklara bakıldığında Nasrettin hoca anlatılarının “Schwank” türü altında sınıflandırılmış olduğu görülmüştür. Bu nedenle “Schwank” türünün özellikleri merak edilmiş, onu fıkra ve hikâyeden ayırt edici özellikleri irdelenmiştir. Çünkü Türkçe karşılık olarak verilen her iki tür de kendi içinde birbirinden oldukça farklı özellikler taşımaktadır. Bu iki türün genel özelliklerine de bakıldığında “Schwank” türü ile örtüşmedikleri ortaya çıkmıştır. Örneğin öykülerin figür sayısı, ele aldıkları olaylar, başının ve sonunun bitiş şekli, ortaya çıkma nedenleri gibi özellikler farklılık göstermektedir. Fıkranın ise mümkün olduğu kadar kısa ve öz bir olay çerçevesi vardır. Güldürme amaçlıdır ve anormal olan fıkrada ele alınmaktadır. Oysa “Schwank” türünde daha çok insan hayatında olabilecek olaylar ele alınır. Genelde bu anlatılarda iki kişi ya da iki grup yer alır ve bunlar birbirine karşıtlık teşkil eder. Çalışmada özellikle “fıkra” ve “Schwank” edebiyat türü kavramları irdelenmiş ve “Schwank” türü için Türkçe “neşeli öykü” kavramı öneri olarak sunulmuştur. Ayrıca çalışmanın sonuç kısmında neşeli öykü için bir sözlük maddesi önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Schwankneşeli öyküfıkraedebiyat
DOI :10.26650/iuturkiyat.1424935   IUP :10.26650/iuturkiyat.1424935    Tam Metin (PDF)

Turkish Name Suggestion for the Literary Genre “Schwank”: Cheerful Story

Munise Aksöz

One of the difficulties in academic studies of Turkish literature is that some genre and style names or their equivalents that appear in Western literature do not exist in Turkish literature or are included in other genres. One of them is the genre called “Schwank” in German, which is called a joke or story because there is no Turkish equivalent. It was “Nasrettin Hodja’s jokes or storeys” that made this concept the starting point of the study. When looking through foreign sources, it becomes clear that Nasreddin Hodja storeys can be assigned to the “Schwank” genre. For this reason, the characteristics of the “Schwank” genre were investigated and its distinguishing features from jokes and storeys were examined. Because both types given as Turkish equivalents have very different properties. Examining the general characteristics of these two species shows that they do not overlap with the “Schwank” species. For example, storeys differ in their characteristics, such as the number of characters, the events they cover, the manner in which they begin and end, and the reasons for their creation. A joke, on the other hand, has the shortest and most succinct frame of the event. It is used for laughter, and the unusual is addressed in jokes. However, the “Schwank” genre usually deals with events that can happen in people’s lives. Generally, these narratives involve two people or two groups facing each other. This study particularly examined the concepts of the literary genres “joke” and “Schwank” and presented the Turkish concept of the “cheerful story” as a suggestion for the genre “schwank”. In addition, a dictionary article on the genre of light-hearted storeys is presented at the conclusion of the study.

Anahtar Kelimeler: Schwankcheerful storyjokeliterature

GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


The difficulties in scholarly studies on Turkish literature include the absence or incorporation of certain genre and style names from Western literature in Turkish literature, as well as the lack of corresponding terms. When consulting Turkish literary dictionaries and encyclopaedias, problems are not limited to genres or styles originating from Western literature. The root cause lies in the insufficient research and inaccurate filling of the literary concepts covered by dictionaries and encyclopaedias. Many Turkish literary dictionaries and encyclopaedias offer similar and inadequate definitions, often drawing inspiration from each other. Even in widely known and used genres in Turkish literature, there are issues with definitions. For instance, when looking at the definitions of genres like “masal” (fairy tale) or “söylence" (legend), they appear almost identical, such as” a story telling extraordinary events." Does this definition not lack specificity, and are there no distinguishing features between these two genres? Such definitions provide little benefit to readers or those seeking to learn.

This study explores the Turkish adaptation of the concept “Schwank,” classified as a genre in Western literature, and a Turkish name for it. The classification of the anecdotes or storeys of Nasreddin Hodja under this genre in foreign sources serves as the starting point for this study. Owing to the categorisation of Nasreddin Hodja narratives as anecdotes or storeys in Turkish sources, the characteristics of these genres are examined, and the term “neşeli öykü” (merry tale) is proposed as a suitable Turkish name.

Examining the features of the merry tale, it is observed that the narratives involve characters acting as distinct figures, often in pairs or groups with contrasting qualities based on factors like education, class, age, and experience. Generally, a character who considers themselves clever is outsmarted by someone more intelligent or cunning. The conclusion of a merry tale often portrays the supposedly superior character being defeated by the diligence, cunningness, indifference, disrespect, etc., of the opposing character. The characters in merry tales are typically anonymous individuals and common people from the community.

The themes of merry tales revolve around daily life’s deceit, mischief, tricks, wickedness, cleverness, and conflicts in marriage, presenting universally applicable events and current life situations. In addition to being instructional, merry tales may contain sharp, coarse, or mild expressions. The setting of the tale can be anywhere people gather, and the focus is on cleverly devised games.

The purpose of merry tales is to amuse, entertain, surprise, make people think, and provide enjoyment without creating problems. Examining their formal features, merry tales are typically short, presented in plain prose, using colloquial language that is easy to understand, and they are part of folk narratives.

Comparing merry tales to anecdotes, it is evident that the merry tale motif has a broader perceptual range, experiencing a stronger climax related to human experiences. In anecdotes, the motif is fragmented, deliberately breaking the integrity, leaving only the punchline. Anecdotes often have a stage of slowing down or weakening concerning content and subject.

The structure of the climax or punchline in merry tales emerges through the narrative plot, making it easily understandable. In anecdotes, the elements are suddenly clarified, connected with a surprise discovery, and unrelated components are brought together. The texture of merry tales is more realistic, based on reality, whereas anecdotes rely on a conflicting texture, often arising from the accidental misuse or perception of a word.

Merry tales address normal or slightly abnormal situations, whereas anecdotes tend to focus on the abnormal. Merry tales predominantly present humorous and strange events related to life, such as Nasreddin Hodja stealing yoghurt from the lake.

While foreign sources clearly distinguish between merry tales and anecdotes, there is confusion in Turkish dictionaries. The lack of an equivalent term for "merry tale" in Turkish has led to complexities in dictionary definitions. The attempt to categorise many characteristics under the label of anecdotes has caused confusion, especially for those unfamiliar with the structure of anecdotes. Considering the richness of the Turkish language, the inability to find equivalents for foreign words is not a valid excuse. With proper analysis and research, it is possible to adapt foreign words to Turkish in a logical and contextually appropriate manner. Although such efforts may be challenging, careful analysis can resolve contradictions found in foreign sources. The unique cultural value of Nasreddin Hodja anecdotes, categorised as merry tales under the term "Schwank" in foreign sources, adds to the complexity of the issue, highlighting the need for a more accurate and distinct classification in Turkish literature.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akalın, Sami. “Fıkra”. Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 110. İstanbul: (-)1984. google scholar
  • Best. Otto. “Schwank”. Handbuch Literarischer Fachbegriffe, 490-491. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuchverlag GmbH, 1994. google scholar
  • Çotuksöken Yusuf. “fıkra”. Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 72. İstanbul: Cem Yayınları, 1992. google scholar
  • Drodoswaki G. “Schwank”. Duden. Das Herkunftswörterbuch 656. Mannheim: Bibliographisches Institut & F.A. Brockhaus AG. 1989. google scholar
  • Ekiz, Osman Nuri. “fıkra” Ansiklopedik Edebiyat Bilgileri Sözlüğü, 84. İstanbul: Zümrüt yayın ve Dağıtım, 1984. google scholar
  • Gencan, Tahir Nejat, Haydar Ediskun, Baha Dürder, ve Enver Naci Gökşen. “fıkra” Yazın Terimleri Sözlüğü, 62. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1994. google scholar
  • Grother, Heinz. Anekdote. Stuttgart: Metzlerische Verlagsbuchhandlung, 1984. google scholar
  • Habsicht, Werner, Lange Wolfgang Dieter. Der Literatur Brockhaus. 7:208-209. Mannheim: Bibliographisches Institut & F.A. Brockhaus AG, 1995. google scholar
  • Karaalioğlu, Seyit Kemal. “fıkra”. Edebiyat Terimleri Klavuzu, 121. İstanbul: İnkilap ve Aka Basımevi. 1975. google scholar
  • Karataş, Turan.” Fıkra” Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 144. İstanbul YediGece Kitapları, 2001. google scholar
  • Kılıçoğlu Safa, Nezihe Araz ve Hakkı Devrim. “fıkra”. Meydan Larousse. 4: 631. İstanbul: Meydan Gazetecilik ve neşriyat Ltd. Şti., 1990. google scholar
  • Lixfeld, Hannjost. Witz. Stuttgart: Philipp Reclam jun. GmbH & Co,1978. google scholar
  • Mackensen, Lutz. “Schwank”. Ursprung der Wörter. Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 348. Wiesbaden: VMA Verlag, -. google scholar
  • Milliyet. “fıkra”. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 8: 4073. İstanbul: Interpress Basın ve Yayıncılık A.Ş., (-). google scholar
  • Milliyet , “fıkra”. Edebiyat Ansiklopedisi. 108-109. (-): Milliyet Tesisleri, 1991. google scholar
  • Özkırımlı, Attila. “fıkra”. Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 65. İstanbul: Altın Kitapları yayınları, 1991. google scholar
  • Özkırımlı, Attila. “kıssa”. Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 105. İstanbul: Altın Kitapları yayınları, 1991. google scholar
  • Petsch, Robert. “Schwank”. Wesen undFormen derErzahlkunst, 125-137. Halla/Saale: Max Niemeyer Verlag, 1942. google scholar
  • Püsküllüoğlu, Ali, “fıkra” Edebiyat Sözlüğü, 59. İstanbul: Özgür Yayınları, 1996. google scholar
  • Rohner, Ludwig. Theorie der Kurzgeschichte. Wiesbaden: Akademische Verlagsgesellschaft Athenaion, 1976. google scholar
  • Rosenfeld Helmut. Legende. Stuttgart. J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, 1961. google scholar
  • Schafer, Walter. Anekdote-Antianekdote, Stuttgart: Ernst Klett Verlag, 1972. google scholar
  • Schweikle, Günther, ve Irmgard Schweikle. “Schwank”. Metzler Literatur Lexikon, 502. Stuttgart: J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, 1990. google scholar
  • StraŞner Erich. Schwank. Stuttgart. J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung und Carl Ernst poeschel Verlag GmbH, 1978. google scholar
  • Trager Claus. “Schwank” Wörterbuch der Literaturwissenschaft, 570-571. Leipzig: VEB Bibliographisches Institut, 1989. google scholar
  • Türk Dil Kurumu Sözlükleri (1932). “Hikmet” (2022). https://sozluk.gov.tr/. Erişim Tarihi: 8.11.2023. google scholar
  • Weber, Volker. Anektode, Tübingen: Stauffenburg, 1993. google scholar
  • Wilpert, Gero. “Schwank”. Sachwörterbuch der Literatur, 994-996. Stuttgart: Alfred Kröner Verlag, 1989. google scholar
  • Yıldırım-Aksöz, Munise. “kısa öykü”. Kısa Anlatı Türleri ve Öğretimi, 119-126. Konya: Çizgi Yayınevi, 2012. google scholar
  • Yıldırım-Aksöz, Munise. “menkıbe”. Kısa Anlatı Türleri ve Öğretimi. 103-105. Konya: Çizgi Yayınevi, 2012. google scholar
  • Yıldırım-Aksöz, Munise. Produktionsorientierter Lehrverfahren des Romans und des Schwanks. Saarbrücken: Türkiye Alim Kitapları, 2016. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Aksöz, M. (2024). “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü. Türkiyat Mecmuası, 34(1), 333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


AMA

Aksöz M. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü. Türkiyat Mecmuası. 2024;34(1):333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


ABNT

Aksöz, M. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü. Türkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 34, n. 1, p. 333-351, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Aksöz, Munise,. 2024. ““Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü.” Türkiyat Mecmuası 34, no. 1: 333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


Chicago: Humanities Style

Aksöz, Munise,. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü.” Türkiyat Mecmuası 34, no. 1 (Nov. 2024): 333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


Harvard: Australian Style

Aksöz, M 2024, '“Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü', Türkiyat Mecmuası, vol. 34, no. 1, pp. 333-351, viewed 23 Nov. 2024, https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


Harvard: Author-Date Style

Aksöz, M. (2024) ‘“Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü’, Türkiyat Mecmuası, 34(1), pp. 333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935 (23 Nov. 2024).


MLA

Aksöz, Munise,. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü.” Türkiyat Mecmuası, vol. 34, no. 1, 2024, pp. 333-351. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935


Vancouver

Aksöz M. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü. Türkiyat Mecmuası [Internet]. 23 Nov. 2024 [cited 23 Nov. 2024];34(1):333-351. Available from: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935 doi: 10.26650/iuturkiyat.1424935


ISNAD

Aksöz, Munise. “Schwank” Edebiyat Kavramı için Türkçe Öneri: Neşeli Öykü”. Türkiyat Mecmuası 34/1 (Nov. 2024): 333-351. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1424935



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim24.01.2024
Kabul30.05.2024
Çevrimiçi Yayınlanma28.06.2024

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.