SELÇUKLU VE İSMÂİLÎ KALESİ GİRDKÛH
Girdkûh, İran’ın kuzey doğusundaki Dâmgân yakınlarında, tarihi çok eskilere dayanan müstahkem bir kaledir. Sahip olduğu su kaynağı ve tarım ürünlerinin bolca yetiştiği bir coğrafyada bulunması, önemini daha da arttırmaktadır. Kale, Sultan Tuğrul Bey zamanında Kutalmış b. Arslan Yabgu’nu sayesinde Selçuklular’ın hâkimiyetine girmiştir. Bir süre Kutalmış’ın idaresinde kaldıktan sonra yerel bir hanedan olan Ziyârîler’e bırakılmıştır. Kutalmış’ın Tuğrul Bey’e isyan ettiği sırada sığındığı kaledir. Sonraki dönemde hakkında fazla bilgi bulunmayan kale, Sultan Berkyaruk zamanında İsmâilîler’in kontrolü altına girmiştir. Bu tarihten sonra uzun süre İsmâilî hareketinin en önemli merkezlerinden biri durumundadır. Hattâ hareketin merkezi olan Alamut’a zor zamanlarında en büyük desteği veren yine Girdkûh’tur. Bu süreç Moğollar’ın bölgeye gelişine kadar devam etmiş, ardından İsmâilîler ile başlatılan mücadeleler sırasında önemli hedeflerden biri olmuştur. Ancak kalenin müstahkem bir mevkide bulunması Moğollar’a uzun süre direnmesini sağlamış, on yedi yıl süren kuşatma sonucunda ele geçirilebilmiştir. Ele geçirilmiş olan diğer İsmâilî kaleleri yıkılmış olmasına rağmen Girdkûh onlardan farklı olarak Moğollar tarafından kullanılmaya devam etmiştir. Kale hakkındaki en son kayıt 786/1384 tarihine aittir.
GERDKŪH: A SELJUKID AND ISMĀ‘ĪLĪ CASTLE
Castle of Gerdkūh, located near Dāmgān in the north-eastern part of Iran, was a major stronghold with a long history. Since the castle dominated a fertile agricultural area and had an ample water supply, it possessed a great strategic advantage. Gerdkūh came under the Seljukid control during the reign of Sultan Tughril (1040-1063) through the efforts of Qutalmish ibn Aslan Yabgu. After staying under Qutalmish ibn Aslan Yabgu’s control for a period of time, the fortress was given to a local dynasty, the Ziyârîds. During his rebellion against Sultan Tughril, Qutalmish sought refuge in Gerdkūh. Although there was scant information on Gerdkūh for the following period, the stronghold fell to the Ismā‘īlīs during the reign of Barkiaroq (1092-1104). Under the Ismā‘īlīs, Gerdkūh became one of the most important centers of the Ismā‘īlī movement, often providing crucial support to the capital center of the movement, Alamut, during its difficult times. The period of Ismā‘īlī rule continued until the arrival of the Mongols to the region and during the Ismā‘īlī-Mongol struggle Gerdkūh became one of the major military targets for the Mongol forces. The castle surrendered to the Mongols only after a prolonged siege and unlike other Ismā‘īlī castles which were immediately demolished, the Mongols chose to keep it under their control. The last known record on Gerdkūh dated to H. 786/1384 CE.
