Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/MED.1317620   IUP :10.26650/MED.1317620    Tam Metin (PDF)

Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler

Fatma ŞekerSevgi Şeker

Günümüzde toplumsal düzen, hukuk sistemi, ekonomi vb. her alanda yaşanan gelişmeler önceki toplumların oluşturdukları düzen üzerine inşa edilmektedir. Bu bağlamda kadının iş gücü, yönetim ve ticari organizasyonlar içerisindeki varlığı da gün geçtikçe artmakta, dünya ve ülke ekonomilerine de katkı sağlamaktadır. Üretimin başladığı Neolitik Çağ, uzak mesafeli ticaret rotalarının ortaya çıktığı Kalkolitik Çağ, ilk uluslararası sistemli ticaretin yapılmaya başlandığı Tunç Çağları; aynı zamanda yönetimde ve ticarette kullanılan belgelerin oluştuğu, arşivlendiği ve bugünlere kadar ulaşmasını sağlayan kayıt sisteminin de temellerinin atıldığı gelişimi içinde barındırmaktadır.

Bu çalışmada geçmiş uygarlıkların yönetimi ve ticari organizasyonlarında karşımıza çıkan muhasebe/hesaplama ve kayıt vesikaları; tokenler, bullalar, mühür ve mühür baskıları veçivi yazılı tabletler üzerindeki bilgiler doğrultusunda kadının varlığı ve bıraktığı izler takip edilerek toplumsal ve ekonomik sisteme katkısı incelenecektir. Toplumsal sistem ve ekonomi sistemi içerisinde bıraktığı izler takip edilecek ve bu yapı içerisindeki durumu veya yeri incelenecektir.

JEL Classification : M40 , M41 , N95
DOI :10.26650/MED.1317620   IUP :10.26650/MED.1317620    Tam Metin (PDF)

Traces Left by Women in Production, Management and Trade from the Neolithic Age to the End of the Bronze Age

Fatma ŞekerSevgi Şeker

Developments such as social order, legal systems, and economics in every field are built upon the experiences and order previous societies have created. The presence of women in the workforce, management, and commercial organizations increases daily and contributes to the world and national economies. The Neolithic Age is when production began, and the Chalcolithic Age had long-distance trade routes. The Bronze Age is when the first international systematic trade began being carried out and also includes developments regarding the creation and archiving of documents used in administration and trade, laying the foundations for the records systems that have survived to this day. This study will follow the traces left by women in the social and economic system and examine their presence in line with the information found concerning tokens, bullas, seals, seal impressions, and cuneiform tablets that form the accounting, calculation, and recorded documents encountered in the administration and commercial organizations of past civilizations.

JEL Classification : M40 , M41 , N95

GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


In the Upper Palaeolithic (ca. 40,000-12,000 BC), the ancestors of today’s modern humans knew how to exploit natural conditions and how to make a living by making tools using the knowledge gained from previous generations. In this way, the people of the period took the first steps toward science by passing on to the next generation information about which animal species were suitable for eating, which plants to collect, and the appropriate time and seasons for accessing food sources. The people of the period succeeded in conveying information to the present day with the depictions they made on cave walls regarding their efforts to achieve success in hunting, increasing the number of hunted animals, and finding food.

Since prehistoric times, economy and trade have played an active role in the communication between cultures and the emergence of civilizations. According to the science of archaeology, in order for a find to be considered evidence of trade, it must be found outside its commonly known region and must have been produced in the same style as found in its homeland. During the Neolithic Period, an increase occurred not only in the mobility of raw materials but also in the surplus of products obtained through agricultural and animal husbandry activities. With the increased intensity in production and trade activities, the communities of the period are thought to have developed an accounting and records system they could easily understand among themselves. The token system, which the people of the period produced from clay in different geometric shapes of 1-3 cm in size where each geometric shape represents a different product and its quantity, began to be used in agricultural village settlements in Mesopotamia starting in 8,000 BC. Afterwards, tokens continued to be used for about 5,000 years as the recording tools of accounting activities that had spread throughout the Near East.

In the Neolithic period, the function of counting and calculating surplus product was initially modest, covering only a few households. Therefore, the tokens were assumed to have been discarded once their function had finished, without any need for archiving.

Starting in the middle of the Chalcolithic Age (5,500/5,000-3,000 BCE) in the mid-5th millennium BCE, tokens began being found alongside seals and seal impressions in apparent storage rooms within permanent public buildings. During this period, seals served as status symbols and belonged only to leaders. Toward the end of the period, however, the emergence of new cities as a result of population growth and the loss of face-to-face contact in interregional communication and trade saw public officials begin using seals on behalf of leaders.

The end of the Chalcolithic Age in Mesopotamia is defined as the Uruk Period, and the Uruk administration is known to have established colonies in Southeastern Anatolia and Upper Euphrates through the mechanisms of being able to access, produce, and control various raw material resources, such as metals. Evidence of these relationships have also been traced on the bullas, seals, and seal impressions that were the commercial documents of the period.

In the Early Bronze Age (3,000-2,000 BC), specialization in various fields of production such as mining and weaving is known to have emerged in Anatolia. In addition, archaeological evidence clearly shows that cultural relations had developed beyond Anatolia with the Balkans, the Aegean islands, the Caucasus, Syria, and Mesopotamia and that imported, and locally imitated products were traded.

Trade relations played a major role in Anatolia’s archaeological record and its transition to recorded history. This period has been dated between 2000-1750 BC in Anatolian archaeology and is analyzed as the period of the Assyrian Trade Colonies, during which Assyrian merchants laid the foundation of an organized international trade network between Anatolia and Mesopotamia, accompanied by donkey caravans using land routes from Mesopotamia. 

This study follows the traces left by women, who had taken an active role in the changing social structure since the Neolithic Age, in production, administration, and trade regarding archaeological finds such as tokens, seals, bullae, and tablets. The geography that forms the source of the study will begin with Mesopotamia, which witnessed the birth of civilizations in prehistoric times, and will be examined in relation to Anatolian lands. The study’s chronological date range will cover the Neolithic Age (10,000- 5,500/5,000 BC) when mankind began production with simple village settlements, the Chalcolithic  Age (5,500/5,000- 3.000 BC) when city-states began being established, and the Bronze Age (3,000- 1200 BC) which witnessed the first known empires and international trade networks of the past. The study will present findings revealed by the science of archaeology through examples by taking into account the systematic archaeological excavation reports and artifacts that have been announced to the scientific world through relevant publications and philological studies.  


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akın, E. ve Başaran, C. (2019). Güneydoğu Anadolu’nun Ticaret Yolları: Neolitik Dönem’den Roma Dönemi’ne. google scholar
  • O. Dumankaya (Ed.) Çağlar Boyunca Üretim ve Ticaret: Prehistoryadan Bizans Dönemine içinde (s. 123-133). Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları. google scholar
  • Albayrak, İ. (1998). Koloni Çağında Yerli Bir Bayan Madawada. III Uluslararası Hititoloji Kongresi. Çorum, 1996. Ankara, 1-14. google scholar
  • Alparslan, M. (2013). Bir İmparatorluğu Ayakta Tutabilmek: Ekonomi ve Ticaret. M. Doğan-Alparslan ve M. Alparslan (Eds). Hititler Bir Dünya İmparatorluğu içinde (s. 506-517) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Barjamoviç, G. (2018). Tüccarlar ve Seyyahlar: Anadolu’da Assurlular (M.Ö. 2.000-1.600). K Köroğlu ve S.F.Adalı (Eds.). Assurlular google scholar
  • Dicle’ den Toroslara Tanrı Assur’un Krallığı içinde (s.26-55). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Bennison-Chapman, L.E. ve Hager, L.D. (2018). Tracking the Division of Labour throughHandprints: Applying Reflectance Transformation Imaging (RTI) to clay ‘tokens’. Neolithic West Asia. Journal of Archaeological Science,99, 112-123. google scholar
  • Bilgiç, E. (1948) Anadolu’nun İlk Tarihi Çağının Rekonstrüksiyonu. Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Dergisi , VI (1- 2), 489-516. google scholar
  • Breniquet, C. (2016). Weaving, Potting, Churning: Women at Work During the Uruk Period. B. Lion ve C.Michel (Eds.) The Role of Women in Work and Socienty in the Ancient Near East içinde (s.8-28) Boston/Berlin: Walter de Gruyter Inc. google scholar
  • Carter, E., Pittman, H., Benoit, A., Bahrani, Z. ve Stolper, M.W. (1992). Late Uruk Period: Notes on the Earlu History of Iran: The TWo Archaic Deposts: Comtemporary Sculpture; The Proto-Elamite Period: Proto-Elamite Seals and Sealings. Harper, P.O , J. Aruz, ve F. Tallon (Eds.) The Royal Ctiy of Susa içinde (s.47-80). New York: The Metropolitan Museum of Art. google scholar
  • Childe, G. (2006). Kendini Yaratan İnsan. F. Ofluoğlu (Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları. google scholar
  • Childe, G. (2009). Tarihte Neler Oluyor?. A. Şenel ve M. Tunçay (Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1942). google scholar
  • Collon, D. (2005). First Impressions Cylinder Seals in the Ancient Near East. London : British Museum Press. google scholar
  • Crawford, H. (2014). An Exploration of the World of Women in the Third-Millennium Mesopotamia. M.W. Chavalas (Ed.) Women in the Ancient Near East içinde (s.18-31) New York: Routledge. google scholar
  • Darga, M. (2013). Anadolu’ da Kadın On Bin Yıldır Eş, Anne, Tüccar, Kraliçe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Eğilmez, M. (2005). Hitit Ekonomisi. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. google scholar
  • Englund, Robert K. (2011). Accountin in Proto-Cuneiform. K. Radner ve E.Robson (Ed.) The Oxford Handbook of Cuneiform Culture içinde (s.32-50). New York: Oxford University Press, google scholar
  • Frangipane, M., (2019). Arslantepe. Siyasi Merkezin Yükselişi ve Düşüşü: Tapınaktan Saraya Saraydan Surla Çevrili Bir Kente / Arslantepe. The Rise and Development of a Political Centre: From Temple to Palace to a Fortified Citadel. I. Uluslararası Arslantepe Arkeoloji Sempozyumu / I. International Arslantepe Archaeology Symposium, 4-6 Ekim 2018 / 4-6 October 2018 Malatya, 71-104. google scholar
  • Friandra, E. ve Frangipane, M. (2007). Introduction: Cretulae: The Object,Its Use and Functions. M. Frangipane (Ed.) Arslantepe Cretulae An Early Centralised Administrative System Before Writing içinde (s.15-24). Roma: Universita di Roma La Sapienza. google scholar
  • Günbattı, C. (1990), Kültepe Tabletlerine Göre, Kadınların Ticari Faaliyetleri Hakkında Bazı Gözlemler, XI. Türk Tarih Kongresi, 1, 198. google scholar
  • Günbattı, C. (1997). Külltepe’den Akadlı Sargon ‘a Ait Bir Tablet. Archivum Anatolicum (Anadolu Arşivleri), 3,131-155. google scholar
  • Günbattı, C. (2000). Eski Anadolu’da Su Ordali. Archivum Anatolicum (Anadolu Arşivleri) 4, 73-88. google scholar
  • Günbattı, C. (2012). Kültepe- Kaniş Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları. google scholar
  • Hoffner, H.A. (1974). Alimenta Hethaeorum : Food Production in Hittite Asia Minor, New Haven. Koçyiğit, Ş. (2019). Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Kraliçelerin Yönetimdeki Rolü (M.Ö. 1975-1725), google scholar
  • Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi (IJHE) 5(11), 525-534. google scholar
  • Kulakoğlu, F. (2018). Kaniş Karumu: Eski Assur Ticaretinin Anadolu’daki Başkenti. K Köroğlu ve S.F.Adalı (Eds.). Assurlular Dicle’den Toroslara Tanrı Assur’un Krallığı içinde (s.56-83). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Mattessich, R. (1987), Prehistoric Accounting And The Problem Of Representation: On Recent Archeological Evidence Of The Middle-East From 8000 BC To 3000 BC. The Accounting Historians Journal, 14(2). 71-91. google scholar
  • Mattessich, R. (1994). Archaeology of Accounting and Schmandt-Besserat’s Contribution, Accounting Business and Financial History, 4 (1), 528. google scholar
  • Özdoğan, M. (2012), 50 Soruda Arkeoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı. google scholar
  • Özgüç, T. (2003). Kültepe Kanis Nesa (The Earliest International Trade Center and The Oldest Capital City of the Hittites). İstanbul: The Middle Eastern Culture Center. google scholar
  • Özgüç, T. (2005). Kültepe Kaniş/Neşa. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Peker, H. (2013). Hitit Devleti’nin Uluslararası İlişkileri ve Politik Enstrümanları: Savaş ve Diplomasi. M. Doğan-Alparslan ve M. google scholar
  • Alparslan (Eds ). Hititler Bir Dünya İmparatorluğu içinde (s. 64-78) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Schmandt-Besserat, D. (1986). The Origins of Writing: An Archaeologist’s Perspective. Written Communication, 3 (1), 31-45. google scholar
  • Schmandt-Besserat, D. (1992). Before Writing Volume:I From Counting To Cuneiform. Austin: The University of Texas Press. google scholar
  • Schmandt-Besserat, D. (2006). How Writing Came About. Austin: University of Texas Press. google scholar
  • Schmandt-Besserat, D. (2015) .Prehistoric Administrative Technologies and the Ancient Near Eastern Redistribution Economy - The Case of Susiana. J. Alvarez, G. P. Basello ve Y. Wicks, (Ed.) . The Elamite World içinde (s.336-382). London :Routledge. google scholar
  • Senner, W.M. (1989). Theories and Myths on the A Historical Overwiev. W. M. Senner (Ed.) The Origins of Writing içinde (s. 1-26) . Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. google scholar
  • Sevilengül, O. (2009). Genel Muhasebe. Ankara: Gazi Kitabevi. google scholar
  • Stein, G. (1999). 1997 Excavations at Hacınebi. 20. Kazı Sonuçları Toplantısı içinde (s. 183-204). Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi. google scholar
  • Şeker, F. (2017). İnsanoğlunun Toprağa Yerleşme ve Toprağa Hükmetme Çabası Neolititk Dönem.Halk Kültüründe Toprak Sempozyumu, 13-15 Ekim 2017. google scholar
  • Şeker, F. ve Şeker, S. (2019). The Counting and Recording Tools of Prehistoric Trade: Tokens. O.Dumankaya (Ed.) Çağlar Boyunca Üretim ve Ticaret: Prehistoryadan Bizans Dönemine içinde (s. 1-16). Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları. google scholar
  • Şeker, F. ve Şeker, S. (2020) M.Ö. İkinci Binyılın İlk Çeyreğinde Anadolu Kara Ticareti. Y. Akay (Ed.). İktisadi ve İdari Bilimler Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler içinde (s.653-665). Cetinje: IVPE. google scholar
  • Şeker, S. ve Şeker, F. (2018). Soyut Hesaplamanın Ortaya Çıkışında Muhasebenin Etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi , Special Issue of MODAV 15. International Conference on Accounting , 790-809 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mbdd/ issue/42789/518434. google scholar
  • Şeker, S. ve Şeker, F. (2019a). M.Ö. 8. Binyıl’dan Yazının İcadına Kadar Kullanılan Muhasebe Sistemi: Token’ler, Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 107-119 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ijafr/issue/50335/442351 google scholar
  • Şeker, S. & Şeker, F. (2019b). Tokenlardan Çivi Yazılı Kil Tabletlere Yazının İcadında Muhasebenin İzleri. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16, 86-110. google scholar
  • Uzunalimoğlu, A. (1993). Karum’un II.Tabakasından Bir Grup Borç Mukavelesi. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1992 yıllığı içinde (s.51-70). Ankara: Müze Eserleri Turistik Yayınları. google scholar
  • Ünal, A. (2018). Eski Anadolu Siyasi Tarihi Kitap-1: Eski Taş Devrinden Hitit Devleti’nin Yıkılışına Kadar (M.Ö.60.000- M.Ö.1180). Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları. google scholar
  • Van Den Hout, T.P.J. (2013). Hitit Krallığı ve İmparatorluğu’nun Kısa Tarihi. M. Doğan-Alparslan ve M. Alparslan (Eds ). Hititler Bir Dünya İmparatorluğu içinde (s. 22-45). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Yener, K.A. (2000). The Domestication of metals, The Rise of Complex Metal Industries in Anatolia, Leiden. google scholar
  • Yılmaz, D. (2019). Erken Tunç Çağı’ında Anadolu’da Ticaret. O.Dumankaya (Ed.) Çağlar Boyunca Üretim ve Ticaret: Prehistoryadan Bizans Dönemine içinde (s. 193-211). Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Şeker, F., & Şeker, S. (2024). Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 0(70), 59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620


AMA

Şeker F, Şeker S. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler. Muhasebe Enstitüsü Dergisi. 2024;0(70):59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620


ABNT

Şeker, F.; Şeker, S. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 70, p. 59-73, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Şeker, Fatma, and Sevgi Şeker. 2024. “Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler.” Muhasebe Enstitüsü Dergisi 0, no. 70: 59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620


Chicago: Humanities Style

Şeker, Fatma, and Sevgi Şeker. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler.” Muhasebe Enstitüsü Dergisi 0, no. 70 (Dec. 2024): 59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620


Harvard: Australian Style

Şeker, F & Şeker, S 2024, 'Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler', Muhasebe Enstitüsü Dergisi, vol. 0, no. 70, pp. 59-73, viewed 23 Dec. 2024, https://doi.org/10.26650/MED.1317620


Harvard: Author-Date Style

Şeker, F. and Şeker, S. (2024) ‘Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler’, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 0(70), pp. 59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620 (23 Dec. 2024).


MLA

Şeker, Fatma, and Sevgi Şeker. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler.” Muhasebe Enstitüsü Dergisi, vol. 0, no. 70, 2024, pp. 59-73. [Database Container], https://doi.org/10.26650/MED.1317620


Vancouver

Şeker F, Şeker S. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler. Muhasebe Enstitüsü Dergisi [Internet]. 23 Dec. 2024 [cited 23 Dec. 2024];0(70):59-73. Available from: https://doi.org/10.26650/MED.1317620 doi: 10.26650/MED.1317620


ISNAD

Şeker, Fatma - Şeker, Sevgi. Neolitik Çağdan Tunç Çağları Sonuna Kadar Üretimde, Yönetimde ve Ticarette Kadının Bıraktığı İzler”. Muhasebe Enstitüsü Dergisi 0/70 (Dec. 2024): 59-73. https://doi.org/10.26650/MED.1317620



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim20.06.2023
Kabul26.01.2024
Çevrimiçi Yayınlanma07.03.2024

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.