Çocuk Sağlığına Çevresel Tehditler
Melda Çelik, Kadriye YurdakökOlumsuz çevre koşulları ve kirlilik, özellikle gelişmekte olan ülkelerde çocuk ölümlerine, hastalıklara ve sakatlıklara önemli bir katkıda bulunmaktadır. Çevresel risklerin, çocukların sağlığı ve gelişimi üzerinde prekonsepsiyonel, çocukluk ve ergenlikte ve bazen yetişkinliğe kadar devam eden önemli etkileri vardır. Son elli yıl içinde insanların geliştirdiği on binlerce yeni kimyasalın çevreye yayılması sonucu bütün hayvan ve insan dokularında doğal ve insan yapımı kimyasalların kalıntılarına rastlanmaktadır. Bunlardan en çok karşılaşılanlar fitalatlar, bisfenol A (BPA) gibi plastik ürünleri, poliklorine bifeniller (PKB), kurşun, civa, kadmiyum, dioksinler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), çözücüler, pestisitler, solunan havadaki toksik maddeler (tütün dumanı, ozon, partikülat maddeler) ve klorlanmış dezenfeksiyon yan ürünleridir. Bu kimyasalların çoğu doğal hormonların vücutta yapımı, salgılanması, taşınması, bağlanması veya yok edilmesini bozan “endokrin bozucu” etkiye sahiptir. Bu kimyasallara düşük dozlarda sürekli maruziyet yüksek dozlarda rastlanmayan gelişimsel fonksiyon bozukluklarına yol açmaktadır. Bu derlemede, bu çevresel tehditlerin çocuk sağlığına etkilerine değinilmiştir.
Environmental Threats to Child Health
Melda Çelik, Kadriye YurdakökPoor environmental conditions and pollution are known to contribute significantly to child deaths, diseases, and disability, particularly in the developing world. Environmental risks have major effects on child health and development from pre-conception to childhood and adolescence, sometimes persisting into adulthood. In the last 50 years, we have witnessed the spread of tens of thousands of newly discovered chemicals into the environment, leading to the detection of residual human-made chemicals in all animal and human tissues tested. Among these, the most common ones include phthalates, plastic products such as bisphenol A (BPA), polychlorinated biphenyls (PCBs), lead, cadmium, dioxins, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH), solvents, pesticides, toxic substances in inhaled air (tobacco smoke, ozone, particulate matter), and chlorinated disinfection byproducts. Chronic exposure to low doses of these endocrine disrupting chemicals during sensitive periods may lead to developmental functional disorders that may not be observed with higher doses. In this text, the effects of these environmental threats on child health are reviewed.
