Fârâbî’nin Müzik Felsefesi
Muharrem HafızFârâbî Kitâbu’l-Mûsika’l-kebîr (Büyük Müzik Kitabı) adlı eserinde Pisagorcu küreler müziği anlayışını eleştirerek sesin fiziksel kökenini araştırmış, pratik müzik ile teorik müzik arasındaki öncelik ve sonralık tartışmasını gündeme getirmiştir. Fârâbî’ye göre her bilimde olduğu gibi müzikbilimde de başlangıç anlamında ilkelerden ve bu ilkelerin kökensel karakterinden bahsetmemiz gerekir. Nitekim Fârâbî müzikbilimin tesisi için gerekli olan yöntemin apaçık bir tarzda belirlenmesi gerektiğini düşünür. Ancak Fârâbî’ye göre müzikte ilkeler, göksel cisimlerin düzenli hareketlerinden kaynaklanan küresel düzene göre belirlenmez. Başka bir deyişle, Pisagorcuların savunduğu gibi göksel cisimlerin hareketleriyle oluştuğu iddia edilen sesler, müzikbilimin başlangıç ilkesi olamaz. Bu noktada Fârâbî müzik felsefesinin en özgün ve sıradışı yanını ortaya koyar. Bu da müzikbilimin tesisi için zorunlu ön koşul niteliğindeki sanat çevresi ve kültürel yapının varlığıdır. Bu yaklaşım tarzı Fârâbî’nin müzik sanatıyla meşgul olanların zaman ve mekan tecrübesine yaptığı vurgu üzerinden bizi müzik kültürü anlayışına sevk eder. Bu bakımdan teorik müziğin, kendisi yoluyla akli bir birliğe ulaşmamızı temin edecek duyusal bir temele ihtiyacı bulunmaktadır. Bu makalede Kitâbü’l-Mûsîka’l-Kebîr adlı eserinden hareketle konu, mesele ve yöntem açısından Fârâbî düşüncesinde müzik felsefesinin imkanı tartışılacaktır.
al-Fārābī’s Philosophy of Music
Muharrem Hafızal-Fārābī investigates the physical origins of sound by criticizing the Pythagorean music of the spheres. In his work, Kitāb al-Mūsīqā al-Kabīr (The Great Music Book), he discusses the precedence between practical and theoretical music and considers that, like any science, the principles of musicology must be addressed in terms of their origins. It is necessary to determine the method required to establish musicology. Nevertheless, the order of the celestial bodies’ regular movements does not determine musical principles. In other words, the Pythagoreans’ claim that sounds are formed by celestial body movements cannot be used as a musicological principle. At this point, al-Fārābī revealed his musical philosophy’s most distinctive and unusual aspect. This indicates the presence of an artistic environment and a cultural structure. This approach helps us understand music culture because al-Fārābī emphasizes musicians’ space and time experiences. Therefore, theoretical music requires a sensory foundation to achieve rational unity. This article discusses the possibility of al-Fārābī’s music philosophy in terms of subject, issue, and method, drawing on his work Kitāb alMūsīqā al-Kabīr.
