Psikoloji Çalışmaları

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Derleme Makalesi


DOI :10.26650/SP2018-0021   IUP :10.26650/SP2018-0021    Tam Metin (PDF)

Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi

Sinem Söylemez, Mehmet Koyuncu, Sonia Amado

Sosyal duygular olarak sınıflandırılan utanç ve suçluluk, toplumdan dışlanma tehlikesi içeren durumlarda kişinin davranışlarını düzenleyen uyarıcı sinyal veya fizyolojik bir ceza olarak değerlendirilmektedir. Birçok patolojide rol sahibi olan bu duygular bilişle yakın bir ilişkiye sahiptir. Hem günlük hayattaki işlevleri, uyumsal ve fizyolojik özellikleri hem de sahip oldukları evrimsel özellikleri ve nörobilişsel yapıları utanç ve suçluluk duygularının bilişsel yapılarla olan ilişkisine dikkat çekmektedir. Bununla birlikte, mevcut çalışmalarda bu duyguların bilişsel etkileri bakımından temel duygular kadar ele alınmadığı görülmektedir. Bu derleme çalışmasında utanç ve suçluluk duygularının tanıtılması ve bilişsel psikoloji alanı için öneminin vurgulanması amaçlanmaktadır. Bu amaçla, öncelikle mevcut alanyazın çerçevesinde söz konusu duyguların temel duygulardan ve birbirlerinden nasıl farklılaştıklarından bahsedilmiştir. Sonrasında ise, utanç ve suçluluk duygularının önemini vurgulamak ve sahip oldukları işlevleri anlamak adına evrimsel kaynaklardan faydalanılmıştır. Bu duyguların bilişle ilişkisini beyinde sahip oldukları uzantılar temelinde değerlendirmek üzere ise konuyla ilgili mevcut nörobilişsel çalışmalardan faydalanılmıştır. Derlemenin sonunda ise, bilişsel psikoloji alanında konuyla ilgili ele alınan örnek çalışmalar değerlendirilmiş ve bu duyguların Türkiye’de psikolojinin hangi konularıyla ilişkili olarak ele alındığının kısa bir özeti sunulmuştur. Bu derleme çalışmasının utanç ve suçluluk duygularını ele alacak sonraki çalışmalarda daha kapsamlı bir yaklaşım sergilenmesi ve söz konusu duyguların bilişsel özelliklerinin daha fazla göz önünde bulundurulması açısından katkı sağlaması umut edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Utanç, suçluluk, özbiliş duyguları, sosyal duygular, bilişsel psikoloji
DOI :10.26650/SP2018-0021   IUP :10.26650/SP2018-0021    Tam Metin (PDF)

Evaluation of Shame and Guilt Emotions in the Scope of Cognitive Psychology

Sinem Söylemez, Mehmet Koyuncu, Sonia Amado

Shame and guilt, which are classified as social emotions, are evaluated like a warning signal or a physiological punishment that regulates behavior during a social exclusion danger. These emotions play a key role in many psychological issues and are closely related to cognitive psychology. Besides the functions of shame and guilt in daily life, their adaptive and physiological characteristics, evolutionary features, and neurological structures draw attention to the relationship between these emotions and cognitive structures. However, in existing studies of cognitive psychology, these emotions have not been processed as extensively as basic emotions. In this review, shame and guilt emotions are introduced and their relation with cognitive psychology is tried to be emphasized. The literature reports that these emotions differ from basic emotions and from each other. Evolutionary sources are used to emphasize the importance of the feelings of shame and guilt and understand the functions they possess. Neurocognitive resources are utilized to evaluate the relation of these emotions with cognition on the basis of their extensions in the brain. At the end of the review, existing studies on shame and guilt in cognitive psychology are addressed. A brief summary about which subjects in relation to these emotions have been studied in Turkey in relation to these emotions is presented. This review concludes that a comprehensive approach needs to be adapted in future studies while discussing shame and guilt by considering cognitive properties of these emotions.
Anahtar Kelimeler: Shame, guilt, self conscious emotions, social emotions, cognitive psychology

GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


This review aims to introduce shame and guilt in an extensive manner and emphasize their importance in the scope of cognitive psychology. For this purpose, these emotions are detailed from different perspectives. These emotions appear as a reaction when people believe that they violate a rule settled by others. Thus, shame and guilt are social emotions because they are felt against someone else living together in society (Gilbert, 2003). These emotions also affect cognitive functions, such as perspective taking, decision making, and problem solving abilities. Although their effects on behavior and cognitive structures have been studied in clinical and developmental fields of psychology, they have not attracted the same attention in cognitive psychology. However, to explain the reflections they have on observable behaviors, their relation to cognition must be clarified. 

Fundemental properties cause shame and guilt to differ from basic emotions. Basic emotions emerge as a reflex in the first year of life, whereas shame and guilt require selfconcept development as a precondition to appear. Accordingly, late development of these emotions is described in terms of their functions in social life and their connection to culture. At this point, self-dependent nature and social characteristics of them may define shame and guilt as social emotions. These emotions are also defined as moral emotions because they motivate people to behave in accordance with social rules in society. However, social rules are not same in every culture; therefore, situations that trigger shame and guilt may differ across cultures. In addition, differentiation of shame and guilt from each other should receive considerable critical attention. Although these emotions are often used interchangeably, shame and guilt differ from each other in terms of the destructive nature of shame and the constructive nature of guilt. Self-behavior distiction is emphasized as the main reason why these emotions are related to different characteristics (Lewis, 1971). Likewise, Tracy, and Robins (2004) presented attribution theory, which identifies selfbehavior distinction as the main underlying reason of different outputs of shame and guilt. Shame is elicited by attributing experienced negative events to self, whereas guilt is experienced by attributing this event to a specific behavior. Attributing a negative event to self is more damaging than linking it with current behavior. Shame and guilt are evaluated based on both state and trait levels. While proneness to these emotions is described as a tendency to experience specific emotions in response to various events (Tangney, 1995), state of shame and guilt is described as feelings at the time of events happening (Tangney, Stuewig, & Mashek, 2007). These distinct levels, proneness and state, are thought to affect cognition differently. Nonoverlapping findings for proneness and state levels of shame and guilt show the necessity to consider both levels while evaluating these emotions. Available evolutionary and neurocognitive resources also point out the cognitive aspect of shame and guilt. The evolutionary approach asserts that the function of shame and guilt is to maintain one’s social status in society rather than to ensure survival. Kemeny, Gruenewald, and Dickerson (2004) supported this assertion with the concept of social self-preservation system. They claimed that shame and guilt capture possible danger to the social self in the environment and provide appropriate psychological, physiological, and behavioral responses. Besides, the neurocognitive findings about shame and guilt bring extensions in some brain regions into consideration. Although the aforementioned studies point to the multifaceted relationship of shame and guilt with cognitive psychology, studies on shame and guilt in this field are limited. Even though these few studies in cognitive psychology partially support the current literature (e.g., shame has damaging influence, whereas guilt has beneficial influence), the results are inconsistent across studies and methodological problems need to be addressed. A brief summary is provided about which topics have been studied in relation to shame and guilt emotions in Turkey. In light of the provided examples, shame and guilt have remarkable roles in other fields of psychology. Therefore, cognitive influences of shame and guilt may be discovered in future studies, and underlying mechanisms of behavior may be elucidated. In this way, other fields of psychology can make reasonable inferences about the possible relation of shame and guilt with many other psychological topics. Such inferences indicate increased opportunities of more appropriate treatment and preservation programs for shame or guilt based issues. 

In summary, this review calls attention to the cognitive aspect of shame and guilt, which are considerable emotions for psychology, and serves as an alternative and essential development in the discovery of behavior and cognition.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akyüz, C. (2015). Temel ki̇şi̇li̇k özelli̇kleri̇ ve negati̇f duyguların i̇nti̇har olasılığı i̇le i̇li̇şki̇si̇. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Algedik, P. (2016). Ergenler için Özbilinçlilik Duygulanımları Testi’nin Türkçe’de geçerlilik/güvenilirliğinin araştırılması ve 12-18 yaş arası ergenlerde utanç ve suçluluk duygularının cinsiyete göre karşılaştırılması. (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Allchin, D. (2009). The evolution of morality. Evolution: Education and Outreach, 2(4), 590–601. google scholar
  • Banmen, J. (1988). Guilt and shame: Theories and therapeutic possibilities. International Journal for the Advancement of Counselling, 11(1), 79–91. google scholar
  • Baumeister, R. F., Stillwell, A. M., & Heatherton, T. F. (1994). Guilt: An interpersonal approach. Psychological Bulletin, 115(2), 243–267. google scholar
  • Bayram Kuzgun, T. (2018). Cinsel travma yaşantısı olan kadınlarda travma sonrası stres bozukluğu ile travma sonrası suçluluk, utanç, korku ve çaresizlik arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Bechara, A., Tranel, D., Damasio, H., Adolphs, R., Rockland, C., & Damasio, A. R. (1995). Double dissociation of conditioning and declarative knowledge relative to the amygdala and hippocampus in humans. Science, 269(5227), 1115–1118. google scholar
  • Bedford, O., & Hwang, K. K. (2003). Guilt and shame in Chinese culture: A cross cultural framework from the perspective of morality and identity. Journal for the Theory of Social Behaviour, 33(2), 127–144. google scholar
  • Beer, J. S., Heerey, E. A., Keltner, D., Scabini, D., & Knight, R. T. (2003). The regulatory function of self-conscious emotion: Insights from patients with orbitofrontal damage. Journal of Personality and Social Psychology, 85(4), 594–604. google scholar
  • Beer, J. S., John, O. P., Scabini, D., & Knight, R. T. (2006). Orbitofrontal cortex and social behavior: integrating self-monitoring and emotion-cognition interactions. Journal of Cognitive Neuroscience, 18(6), 871–879. google scholar
  • Bek, H., Gülveren, H. ve Şen, B. (2012). Otistik çocuğa sahip ebeveynlerle normal çocuğa sahip olan ebeveynlerin atılganlık, suçluluk ve utanç düzeyleri bakımından incelenmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG), 1(2), 1–7. google scholar
  • Bilevicius, E., Single, A., Bristow, L. A., Foot, M., Ellery, M., Keough, M. T., & Johnson, E. A. (2018). Shame mediates the relationship between depression and addictive behaviours. Addictive Behaviors, 82, 94–100. google scholar
  • Bilim Şenel, G. (2013). Alkol sorunu yaşayan ve yaşamayan bireylerin suçluluk utanç duyguları, stresle başa çıkma tarzları ve iç dış kontrol odağı açısından karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Bugay, A. (2010). Kendini affetmeyi yordayan sosyo-bilişsel, duygusal, davranışsal faktörlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Bukowski, H., & Samson, D. (2016). Can emotions influence level-1 visual perspective taking? Cognitive Neuroscience, 7(1–4), 182–191. google scholar
  • Burney, J., & Irwin, H. J. (2000). Shame and guilt in women with eating disorder symptomatology. Journal of Clinical Psychology, 56(1), 51–61. google scholar
  • Cahill, L., Haier, R. J., Fallon, J., Alkire, M. T., Tang, C., Keator, D. ..., Mcgaugh, J. L. (1996). Amygdala activity at encoding correlated with long-term, free recall of emotional information. Proceedings of the National Academy of Sciences, 93(15), 8016–8021. google scholar
  • Cavalera, C., & Pepe, A. (2014). Social emotions and cognition: Shame, guilt and working memory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 112, 457–464. google scholar
  • Ceylan, B. ve Çilli, A. S. (2015). Şizofreni ve kronik böbrek yetersizliği hastalarına evde bakım veren aile üyeleri ve bakım rolü olmayan bireylerde suçluluk ve utanç düzeylerinin karşılaştırılması. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemşireleri Derneği, 6(2), 85–90. google scholar
  • Cirhinlioğlu, F. G., & Güvenç, G. (2011). Shame proneness, guilt proneness and psychopathology. Journal of Human Sciences, 8(1), 248–267. google scholar
  • Covert, M. V., Tangney, J. P., Maddux, J. E., & Heleno, N. M. (2003). Shame-proneness, guilt-proneness, and interpersonal problem solving: A social cognitive analysis. Journal of Social and Clinical Psychology, 22(1), 1–12. google scholar
  • Dağkurs, A. (2015). Türkiye’de suçluluk ve utanç üzerine yapılan araştırmaların sistematik değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa. google scholar
  • Damasio, H., Grabowski, T., Frank, R., Galaburda, A. M., & Damasio, A. R. (1994). The return of Phineas Gage: Clues about the brain from the skull of a famous patient. Science, 264(5162), 1102–1105. google scholar
  • Darwin, C. (1890). The expression of the emotions in man and animals. New York, NY: Cambridge University Press. google scholar
  • Davidson, R. J. (1994). On emotion, mood, and related affective constructs. P. Ekman ve R. Davidson, (Ed.), The nature of emotion: Fundamental questions içinde (ss: 51-55). New York, NY: Oxford University Press. google scholar
  • Dearing, R. L., Stuewig, J., & Tangney, J. P. (2005). On the importance of distinguishing shame from guilt: Relations to problematic alcohol and drug use. Addictive Behaviors, 30(7), 1392–1404. google scholar
  • De Hooge, I. E., Zeelenberg, M., & Breugelmans, S. M. (2007). Moral sentiments and cooperation: Differential influences of shame and guilt. Cognition and Emotion, 21(5), 1025–1042. google scholar
  • De Hooge, I. E., Zeelenberg, M., & Breugelmans, S. M. (2010). Restore and protect motivations following shame. Cognition and Emotion, 24(1), 111–127. google scholar
  • De Waal, F. M. B. (1989). Peacemaking among apes. Harmondsworth, UK: Penguin. google scholar
  • Decety, J., & Sommerville, J. A. (2003). Shared representations between self and other: A social cognitive neuroscience view. Trends in Cognitive Sciences, 7(12), 527–533. google scholar
  • Demir, A. (2012). Akran zorbalığına karışan ve karışmayan ilköğretim öğrencilerinin utanç ve suçluluk duygularının ve adil dünya inançlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Deniz, M. E. (2006). Ergenlerde bağlanma stilleri ile çocukluk istismarları ve suçluluk-utanç arasındaki ilişki. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 89–99. google scholar
  • Deniz, P. (2014). Ebeveyn kabul - ret/kontrol algısının kişilik ve psikopatoloji üzerindeki etkileri: Suçluluk ve utanca yatkınlığın aracı rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Dinçer, D. (2013). Üniversite öğrencilerinin suçluluk ve utanç kavramlarının incelenmesi. (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. google scholar
  • Dodson, T. S., & Beck, J. G. (2017). Posttraumatic stress disorder symptoms and attitudes about social support: Does shame matter? Journal of Anxiety Disorders, 47, 106–113. google scholar
  • Dost, A. ve Yağmurlu, B. (2006). Suçluluk ile utanç duygularının kavramsallaştırılmasına ilişkin sorunlar. Türk Psikoloji Yazıları, 9(17), 37–52. google scholar
  • Dunford, E., & Granger, C. (2017). Maternal guilt and shame: Relationship to postnatal depression and attitudes towards help-seeking. Journal of Child and Family Studies, 26(6), 1692–1701. google scholar
  • Eisenberg, N. (2000). Emotion, regulation, and moral development. Annual Review of Psychology, 51(1), 665–697. google scholar
  • Ekman, P. (1971). Universals and cultural differences in facial expressions of emotion. Nebraska, NE: University of Nebraska Press. google scholar
  • Ekman, P. (1992). An argument for basic emotions. Cognition & Emotion, 6(3-4), 169–200. google scholar
  • Ekman, P., & Cordaro, D. (2011). What is meant by calling emotions basic. Emotion Review, 3(4), 364–370. google scholar
  • Elison, J., Lennon, R., & Pulos, S. (2006). Investigating the compass of shame: The development of the Compass of Shame Scale. Social Behavior and Personality: An International Journal, 34(3), 221–238. google scholar
  • Ferguson, T. J., Stegge, H., Miller, E. R., & Olsen, M. E. (1999). Guilt, shame, and symptoms in children. Developmental Psychology, 35, 347–357. http://dx.doi.org/10.1037/0012-1649.35.2.347. google scholar
  • Fessler, D. M. (2004). Shame in two cultures: Implications for evolutionary approaches. Journal of Cognition and Culture,4(2), 207–262. google scholar
  • Fox, E. (2008). Emotion science cognitive and neuroscientific approaches to understanding human emotions. Essex: Palgrave Macmillan. google scholar
  • Gevrekci, A. Ö. ve Çırakoğlu, O. C. (2017). Suçluluk ve utanç duyguları üzerine kavramsal, nöropsikolojik ve psikopatolojik bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 20(40), 89–105. google scholar
  • Gilbert, P. (1997). The evolution of social attractiveness and its role in shame, humiliation, guilt and therapy. British Journal of Medical Psychology, 70(2), 113–147. google scholar
  • Gilbert, P. (2003). Evolution, social roles, and the differences in shame and guilt. Social Research, 70(4) 1205–1230. google scholar
  • Gilbert, P. (2004). Evolution, attractiveness, and the emergence of shame and guilt in a self-aware mind: A reflection on Tracy and Robins. Psychological Inquiry, 15(2), 132–135. google scholar
  • Gilbert, P., Pehl, J., & Allan, S. (1994). The phenomenology of shame and guilt: An empirical investigation. British Journal of Medical Psychology, 67(1), 23–36. google scholar
  • Girişken Velioğlu, E. (2015). Meme kanseri hastalarında depresyon, anksiyete ile utanç, suçluluk ilişkisinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay. google scholar
  • Göçtü, N. G. (2014). Farklı gelişen çocukların kardeşleri ve annelerinin suçluluk ve utanç, depresyon düzeyi ve stresle başa çıkma becerilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Gökalp Özcan, B. (2015). Travmaya uğramış çocukların suçluluk-utanç duyguları ve bağlanma tarzlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Greenberg, D. L., Rice, H. J., Cooper, J. J., Cabeza, R., Rubin, D. C., & LaBar, K. S. (2005). Co-activation of the amygdala, hippocampus and inferior frontal gyrus during autobiographical memory retrieval. Neuropsychologia, 43(5), 659–674. google scholar
  • Gruenewald, T. L., Kemeny, M. E., Aziz, N., & Fahey, J. L. (2004). Acute threat to the social self: Shame, social self-esteem, and cortisol activity. Psychosomatic Medicine, 66(6), 915–924. google scholar
  • Hauser, M. D. (2000). If monkeys could blush. M. B. Ekoff (Ed.), The smile of a dolphin: Remarkable accounts of animal emotions içinde (ss: 200-201). New York, NY: NY Discovery Books. google scholar
  • Harder, D. W, & Lewis, S. J. (1986). The assessment of shame and guilt. C. Spielberger ve J. N. Butcher (Ed.), Advances in personality assessment içinde (ss: 89-114). Hillsdale, MI: Lawrence Erlbaum. google scholar
  • Hennig-Fast, K., Michl, P., Müller, J., Niedermeier, N., Coates, U., Müller, N. ... Meindl, T. (2015). Obsessive-compulsive disorder–A question of conscience? An fMRI study of behavioural and neurofunctional correlates of shame and guilt. Journal of Psychiatric Research, 68, 354–362. google scholar
  • Hibbard, S. (1994). An empirical study of the differential roles of libidinous and aggressive shame components in normality and pathology. Psychoanalytic Psychology, 11(4), 449–474. google scholar
  • İnan, E. (2016). Ebeveyn tutumları, suçluluk, utanç ve öz-duyarlılık arasındaki ilişki ve suçluluğa ve utanca yatkın bireylerin tepkileri ve beklentileri açısından farklılaşması: Karma bir çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Izard, C. E. (1977). Human emotions. New York, NY: Plenum Press. google scholar
  • Izard, C. E. (1991). The psychology of emotions. New York, NY: Plenum Press. google scholar
  • Kaçmaz, L, B. (2011). Annesi göğüs kanserli ergenlerdeki suçluluk ve utanç duygularının birbirinden ayrıştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Kamiloğlu, R. G. (2016). Empati kaynağı olarak otobiyografik bellek paylaşımı: Suçluluk ve utanç duyguları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Kançal, S. (2011). Olumsuz geribildirim ve utanç veya suçluluk duyma eğiliminin kişinin benlik yeterlilik duygusu, performans sonuçları ve tahminlerine etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Keen, N., George, D., Scragg, P., & Peters, E. (2017). The role of shame in people with a diagnosis of schizophrenia. British Journal of Clinical Psychology, 56(2), 115–129. google scholar
  • Keltner, D., & Buswell, B. N. (1996). Evidence for the distinctness of embarrassment, shame, and guilt: A study of recalled antecedents and facial expressions of emotion. Cognition & Emotion, 10(2), 155–172. google scholar
  • Kemeny, M. E., Gruenewald, T. L., & Dickerson, S. S. (2004). Shame as the emotional response to threat to the social self: Implications for behavior, physiology, and health. Psychological Inquiry, 15(2), 153–160. google scholar
  • Keysar, B., Barr, D. J., Balin, J. A., & Brauner, J. S. (2000). Taking perspective in conversation: The role of mutual knowledge in comprehension. Psychological Science, 11(1), 32–38. google scholar
  • Klüver, H., & Bucy, P. C. (1937). “Psychic blindness” and other symptoms following bilateral temporal lobectomy in Rhesus monkeys. American Journal of Physiology, 119, 352–353. google scholar
  • LeDoux, J. (2003). The emotional brain, fear, and the amygdala. Cellular and Molecular Neurobiology, 23(4-5), 727–738. google scholar
  • Leith, K. P., & Baumeister, R. F. (1998). Empathy, shame, guilt, and narratives of interpersonal conflicts: Guilt-prone people are better at perspective taking. Journal of Personality, 66(1), 1–37. google scholar
  • Lewis, H. B. (1971). Shame and guilt in neurosis. New York, NY: International Universities Press. google scholar
  • Lewis, M. (2000). Self-conscious emotions. Emotions, 742, 1–5. google scholar
  • Lewis, M., Sullivan, M. W., Stanger, C., & Weiss, M. (1989). Self development and self-conscious emotions. Child Development, 60(1), 146–156. google scholar
  • MacLean, P. D. (1949). Psychosomatic disease and the “visceral brain”: Recent developments bearing on the Papez theory of emotion. Psychosomatic Medicine, 11(1949), 338–353. google scholar
  • Martens, J. P., Tracy, J. L., & Shariff, A. F. (2012). Status signals: Adaptive benefits of displaying and observing the nonverbal expressions of pride and shame. Cognition & Emotion, 26(3), 390–406. google scholar
  • McGaugh, J. L. (2004). The amygdala modulates the consolidation of memories of emotionally arousing experiences. Annual Review of Neuroscience, 27, 1–28. google scholar
  • Michl, P., Meindl, T., Meister, F., Born, C., Engel, R. R., Reiser, M., & Hennig-Fast, K. (2014). Neurobiological underpinnings of shame and guilt: A pilot fMRI study. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 9(2), 150–157. google scholar
  • Mintz, G., Etengoff, C., & Grysman, A. (2017). The relation between childhood parenting and emerging adults’ experiences of shame and guilt. Journal of Child and Family Studies, 26(10), 2908–2920. google scholar
  • Motan, İ. (2007). Moral duygular ve psikopatoloji ile ilişkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Roozendaal, B. (2002). Stress and memory: Opposing effects of glucocorticoids on memory consolidation and memory retrieval. Neurobiology of Learning and Memory, 78(3), 578–595. google scholar
  • Ruby, P., & Decety, J. (2004). How would you feel versus how do you think she would feel? A neuroimaging study of perspective-taking with social emotions. Journal of Cognitive Neuroscience, 16(6), 988–999. google scholar
  • Sabini, J., Garvey, B., & Hall, A. L. (2001). Shame and embarrassment revisited. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(1), 104–117. google scholar
  • Samson, D., Apperly, I. A., Braithwaite, J. J., Andrews, B. J., & Bodley Scott, S. E (2010). Seeing it their way: Evidence for rapid and involuntary computation of what other people see. Journal of Experimental Psychology. Human Perception and Performance, 36(5), 1255–1266. google scholar
  • Saylık, F. Z. ve Gezici-Yalçın, M. (2018). Otoriter veya demokratik ebeveyn tutumunun ve ebeveyne bağlanma biçiminin suçluluk ve utanç duygularına etkisinin yarı-deneysel yöntemle incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları - Studies in Psychology, 38(2), 95–128. https://doi.org/10.26650/SP404167. google scholar
  • Scherer, K. R. (2000). Psychological models of emotion. J. C. Borod (Ed.), The neuropsychology of emotion içinde (ss: 137-162). New York, NY: Oxford University Press. google scholar
  • Schoenleber, M., & Gratz, K. L. (2017). Self-Acceptance group therapy: A transdiagnostic, cognitive-behavioral treatment for shame. Cognitive and Behavioral Practice, 25(1), 75–86. google scholar
  • Sheikh, S., & Janoff-Bulman, R. (2010). The “shoulds” and “should nots” of moral emotions: A self-regulatory perspective on shame and guilt. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(2), 213–224. google scholar
  • Sommerville, J. A. (Ed.). (2016). Social cognition: Development across the life span. New York, NY: Routledge. google scholar
  • Söylemez, S. (2017). Utanç ve suçluluk duygularının bilişsel süreçler üzerindeki etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir. google scholar
  • Stearns, D. C., & Parrott, W. G. (2012). When feeling bad makes you look good: Guilt, shame, and person perception. Cognition & Emotion, 26(3), 407–430. google scholar
  • Stuewig, J., Tangney, J. P., Kendall, S., Folk, J. B., Meyer, C. R., & Dearing, R. L. (2015). Children’s proneness to shame and guilt predict risky and illegal behaviors in young adulthood. Child Psychiatry & Human Development, 46(2), 217–227. google scholar
  • Şahin, Z. (2007). Çocuk yetiştirme tarzları ve benlik-düzenleme farklılıklarının kendilik-bilinci duygusal eğilimleriyle ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. google scholar
  • Şener, Ö. (2017). 3-6 yaş arası gelişim geriliği olan çocukların annelerinin suçluluk utanç düzeyleri ve yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep. google scholar
  • Tangney, J. P. (1990). Assessing individual differences in proneness to shame and guilt: Development of the Self-Conscious Affect and Attribution Inventory. Journal of Personality and Social Psychology, 59(1), 102–111. google scholar
  • Tangney, J. P. (1995). Recent advances in the empirical study of shame and guilt. American Behavioral Scientist, 38(8), 1132–1145. google scholar
  • Tangney, J. P. (2001). Constructive and destructive aspects of shame and guilt. A.C. Bohart ve D. J. Stipek (Ed.), Constructive and destructive behavior içinde (ss: 127-145). Washington, DC: American Psychological Association. google scholar
  • Tangney, J. P. (2002). Self-conscious emotions: The self as a moral guide. A. Tesser ve D. Stapel (Ed.), Self and motivetion: Emerging psychological perspectives içinde (ss: 97-117). Washington, DC: American Psychological Association. google scholar
  • Tangney, J. P., Burggraf, S. A., Hamme, H., & Domingos, B. (1988). The Self-Conscious Affect and Attribution Inventory (SCAAI). Bryn Mawr, PA: Bryn Mawr College. google scholar
  • Tangney, J. P., & Dearing, R. L. (2003). Shame and guilt. New York, NY: Guilford Press. google scholar
  • Tangney, J. P., Dearing, R. L., Wagner, P. E., & Gramzow, R. (2000). The Test of Self-Conscious Affect–3 (TOSCA-3). Fairfax, VA: George Mason University. google scholar
  • Tangney, J. P., Stuewig, J., & Mashek, D. J. (2007). Moral emotions and moral behavior. Annual Review of Psychology, 58, 345–372. google scholar
  • Tangney, J. P. E., & Dearing, R. L. (2011). Working with shame in the therapy hour: Summary and integration. R. L. Dearing ve J. P. Tangney (Ed.), Shame in therapy hour içinde (ss: 375-404). Washington, DC: American Psychological Association. google scholar
  • Tangney, J. P., Stuewig, J., & Hafez, L. (2011). Shame, guilt, and remorse: Implications for offender populations. Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 22(5), 706–723. google scholar
  • Tangney, J. P., Stuewig, J., Mashek, D., & Hastings, M. (2011). Assessing jail inmates’ proneness to shame and guilt: Feeling bad about the behavior or the self? Criminal Justice and Behavior, 38, 710–734. google scholar
  • Tangney, J. P., Wagner, P., Fletcher, C., & Gramzow, R. (1992). Shamed into anger? The relation of shame and guilt to anger and self-reported aggression. Journal of Personality and Social Psychology, 62(4), 669–675. google scholar
  • Tokuş, T. (2014). İlişki modellerinde bağlanma stilleri ve utancın rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilgi Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Tomkins, S. S. (1991). Affect, imagery, consciousness: Anger and fear. New York, NY: Springer. google scholar
  • Topaç, H. İ. (2010). Üniversite öğrencilerinde utanca yatkınlık, suçluluğa yatkınlık ve bunların atıf biçimleri, başa çıkma stratejileri ve depresyon ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Tracy, J. L., & Robins, R. W. (2004). Putting the self into self-conscious emotions: A theoretical model. Psychological Inquiry, 15(2), 103–125. google scholar
  • Tracy, J. L., & Robins, R. W. (2006). Appraisal antecedents of shame and guilt: Support for a theoretical model. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(10), 1339–1351. google scholar
  • Türegün, C. A. (2017). Yetişkinlerde cinsel doyum ile suçluluk ve utanç arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Ülbe, S. (2016). Benlik farklılıkları ve psikolojik iyi olma hali: Algılanan ebeveyn ilişkisi, savunma biçimleri ve kendilik bilinci duyguları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Ülkümen, A. D. (2014). Baskıcı kontrol ortamında değişen benlik algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. google scholar
  • Vogel, S., & Schwabe, L. (2016). Learning and memory under stress: Implications for the classroom. Science of Learning, 1(16011), 1–10. google scholar
  • Vuilleumier, P. (2005). How brains beware: Neural mechanisms of emotional attention. Trends in Cognitive Sciences, 9(12), 585–594. google scholar
  • Winter, D., Bohus, M., & Lis, S. (2017). Understanding negative self-evaluations in borderline personality disorder-a review of self-related cognitions, Psychiatry Reports, 19(3), 17–26. http://dx.doi.org/10.1007/s11920-017-0771-0. google scholar
  • Wong, Y., & Tsai, J. (2007). Cultural models of shame and guilt. J. L. Tracy, R. W. Robins ve J. P. Tangney (Eds.), The self-conscious emotions: Theory and research içinde (ss: 209–223). New York, NY: Guilford Press. google scholar
  • Yang, M. L., Yang, C. C., & Chiou, W. B. (2010). When guilt leads to other orientation and shame leads to egocentric self-focus: Effects of differential priming of negative affects on perspective taking. Social Behavior and Personality: An International Journal, 38(5), 605–614. google scholar
  • Yaşa, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinde ana baba tutumlarının suçluluk ve utanç duyguları üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa. google scholar
  • Yerkes, R. M., & Dodson, J. D. (1908). The relation of strength of stimulus to rapidity of habit-formation. Journal of Comparative Neurology and Psychology, 18, 459-482. http://dx.doi.org/10.1002/cne.920180503. google scholar
  • Zıvdır, P. (2017). Menopozdaki kadınların suçluluk ve utanç duygularının yaşam kalitesine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Söylemez, S., Koyuncu, M., & Amado, S. (2018). Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, 38(2), 259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


AMA

Söylemez S, Koyuncu M, Amado S. Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları. 2018;38(2):259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


ABNT

Söylemez, S.; Koyuncu, M.; Amado, S. Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, [Publisher Location], v. 38, n. 2, p. 259-288, 2018.


Chicago: Author-Date Style

Söylemez, Sinem, and Mehmet Koyuncu and Sonia Amado. 2018. “Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi.” Psikoloji Çalışmaları 38, no. 2: 259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


Chicago: Humanities Style

Söylemez, Sinem, and Mehmet Koyuncu and Sonia Amado. “Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi.” Psikoloji Çalışmaları 38, no. 2 (Apr. 2025): 259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


Harvard: Australian Style

Söylemez, S & Koyuncu, M & Amado, S 2018, 'Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi', Psikoloji Çalışmaları, vol. 38, no. 2, pp. 259-288, viewed 28 Apr. 2025, https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


Harvard: Author-Date Style

Söylemez, S. and Koyuncu, M. and Amado, S. (2018) ‘Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi’, Psikoloji Çalışmaları, 38(2), pp. 259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021 (28 Apr. 2025).


MLA

Söylemez, Sinem, and Mehmet Koyuncu and Sonia Amado. “Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi.” Psikoloji Çalışmaları, vol. 38, no. 2, 2018, pp. 259-288. [Database Container], https://doi.org/10.26650/SP2018-0021


Vancouver

Söylemez S, Koyuncu M, Amado S. Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları [Internet]. 28 Apr. 2025 [cited 28 Apr. 2025];38(2):259-288. Available from: https://doi.org/10.26650/SP2018-0021 doi: 10.26650/SP2018-0021


ISNAD

Söylemez, Sinem - Koyuncu, Mehmet - Amado, Sonia. “Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi”. Psikoloji Çalışmaları 38/2 (Apr. 2025): 259-288. https://doi.org/10.26650/SP2018-0021



ZAMAN ÇİZELGESİ


Kabul23.11.2018

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.