Tarih Dergisi

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/iutd.1542791   IUP :10.26650/iutd.1542791    Tam Metin (PDF)

A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women

Sema Keleş Yıldız

This article quantitatively examines women’s wealth in İstanbul in the first half of the 18th century, using inheritance records extracted from İstanbul Court Registers. This study aims to analyze the economic status of women and the factors influencing them based on wealth-related data. This study starts with a general assessment of the wealth distribution in İstanbul in the first half of the 18th century, followed by an interpretation of individual wealth by gender. The present study also tries to explain the gender wealth gap (GWG) by linking it to the sources of women’s wealth. Additionally, it attempts to profile wealthy women, examine their wealth sources and components, and assess the relationship between titles and wealth. In the present study, quantitative findings were interpreted statistically, supported by qualitative findings. In addition, Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis H tests were applied to determine whether there is a statistically significant difference between gender-wealth, debt-wealth, and title-wealth variables. As a result, it is concluded that women’s limited sources of wealth accumulation play a crucial role in creating a gender wealth gap between women and men in highwealth groups; the level of borrowing by gender influences the difference in the gender wealth gap between total and net wealth, and a significant relationship exists between women’s title and their wealth. 

Anahtar Kelimeler: Gender Wealth Gap, Woman, Wealth, İstanbul Court Registers, Inheritance Records
JEL Classification : N00 , N35 , D31
DOI :10.26650/iutd.1542791   IUP :10.26650/iutd.1542791    Tam Metin (PDF)

Osmanlı Kadınlarının Servetine Nicel Bir Yaklaşım

Sema Keleş Yıldız

Bu makale, İstanbul Şer‘iyye Sicillerinde (İŞS) bulunan tereke kayıtlarını kullanarak 18. yüzyılın ilk yarısında İstanbul’da kadınların servetini nicel olarak incelemektedir. Çalışma, kadınların ekonomik durumunu ve bu durumu etkileyen faktörleri servete ilişkin verilerle analiz etmeyi amaçlamaktadır. 18. yüzyılın ilk yarısında İstanbul’daki servet dağılımının genel bir değerlendirmesiyle başlayan çalışma, bireysel servetin cinsiyete göre yorumlanmasıyla devam etmektedir. Çalışma aynı zamanda cinsiyet servet farkını kadınların servetlerinin kaynaklarıyla ilişkilendirerek açıklamaya çalışmaktadır. Ayrıca, varlıklı kadınların profili, servetlerinin kaynakları ve bileşenleri incelenmekte; unvanlar ile servet arasındaki ilişki değerlendirilmektedir. Çalışmada nicel bulgular nitel bulgularla desteklenerek istatistiksel olarak yorumlanmış, ayrıca cinsiyet-servet, borç-servet ve unvan servet değişkenleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olup olmadığı Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis H testleri uygulanarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan analizler neticesinde, kadınların servet birikim kaynaklarının erkeklere kıyasla sınırlı olmasının, yüksek servet gruplarında kadınlar ve erkekler arasında bir cinsiyet servet farkı yaratılmasında önemli bir rol oynadığı, cinsiyete göre borçlanma düzeyinin toplam ve net servet arasındaki cinsiyet servet farkını etkilediği ve kadınların unvanı ile servetleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Cinsiyet Servet Farkı, Kadın, Servet, İstanbul Şer‘iyye Sicilleri, Tereke Kayıtları
JEL Classification : N00 , N35 , D31

PDF Görünüm

Referanslar

  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (Presidency of the Republic of Turkey Directorate of State Archives Ottoman Archives) (BOA): google scholar
  • İSTM İstanbul Müftülüğü, İSTM.ŞSC.14.d. Şeriye Sicil Defterleri_14 Galata Mahkemesi Sicil Numbers: 241; 242 and 273. google scholar
  • İSTM İstanbul Müftülüğü, İSTM.ŞSC.05.d Şeriye Sicil Defterleri_5 Kısmet-i Askeriye Mahkemesi Sicil Numbers: 80 and 91. google scholar
  • İSTM İstanbul Müftülüğü, İSTM.ŞSC.06.d. Şeriye Sicil Defterleri_6 Üsküdar Mahkemesi Sicil Number: 416. google scholar
  • İstanbul Kadı Sicilleri 61 Eyüp Mahkemesi 138 Numaralı Sicil (H. 1129-1131 / M. 1717- 1718), project director M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz, transcription Sinan Satar-Salih Kahriman, control M. Âkif Aydın-Mehmet Akman-Feridun M. Emecen-İdris Bostan-Mehmet İpşirli, Kültür AŞ, İstanbul 2019. (Eyüp Mahkemesi 138) google scholar
  • İstanbul Kadı Sicilleri 67 Eyüp Mahkemesi 163 Numaralı Sicil (H. 1147-1149 / M. 1734- 1736), project director M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz, transcription Numan Yekeler, control M. Âkif Aydın-Mehmet Akman-Feridun M. Emecen-İdris Bostan-Mehmet İpşirli, Kültür AŞ, İstanbul 2019. (Eyüp Mahkemesi 163) google scholar
  • İstanbul Kadı Sicilleri 71 Eyüp Mahkemesi 175 Numaralı Sicil (H. 1147-1149 / M. 1734- 1736), project director M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz, transcription Rasim Erol-Mustafa Yılmaz, control M. Âkif Aydın-Mehmet Akman-Feridun M. Emecen-İdris Bostan-Mehmet İpşirli, Kültür AŞ, İstanbul 2019. (Eyüp Mahkemesi 175) google scholar
  • İstanbul Kadı Sicilleri 64 Kısmet-i Askeriye Mahkemesi 59 Numaralı Sicil (H. 1143 / M. 1730-1731), project director M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz, transcription Sabri Atay-Rasim Erol, control M. Âkif Aydın-Mehmet Akman-Feridun M. Emecen-İdris Bostan-Mehmet İpşirli, Kültür AŞ, İstanbul 2019. (Kısmet-i Askeriye Mahkemesi 59) google scholar
  • Ağır, Seven, “Nineteenth-Century Female Entrepreneurship in Turkey,” Female Entrepreneurs in the Long Nineteenth Century: A Global Perspective, ed. Jennifer Aston ve Cathrine Bishop, Palgrave Macmillan 2020, p. 405-432. google scholar
  • Akyılmaz, Gül, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Göksu Ofset-Matbaa ve Mücellithane, Konya 2000. google scholar
  • Akyılmaz, S. Gül, “Osmanlı Miras Hukukunda Kadının Statüsü,” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11/1 (2007), p. 471-502. google scholar
  • Altay, Bora-Koray Göksal-Hande Nur Kırmızıkuşak, “The Wealth of Ottoman Individuals by Different Socio-Economic Groups, 1650-1918: A Descriptive Analysis in the Context of Institutional Change,” Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13/33 (2022), p. 236-253. google scholar
  • Atar, Fahrettin, “Tedbir,” DİA, XL, p. 258-259. google scholar
  • Aydın, Mehmet Akif, “Mehir,” DİA, XXVIII, p. 389-391. google scholar
  • Barbir, Karl, “Wealth, Privilege and Family Structure: The Askarîs of 18th Century Damascus according to the Qassam Askarî Inheritance Records,” The Syrian Land in the 18th and 19th Century, The Common and The Specific in the Historical Experience, ed. Thomas Philipp, Stuttgart 1992, p. 179-195. google scholar
  • Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne Askeri Kassamı’na Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, 3/5-6 (1966), p. 1-479. google scholar
  • Başarır, Özlem, “Statü-Servet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme,” History Studies, 3/3 (2011), p. 49-67. google scholar
  • Bayerle, Gustav, Pashasi Begs, and Effendis: A Historical Dictionary of Titles and Terms in the Ottoman Empire, The Isis Press, İstanbul 1997. google scholar
  • Bozkurt, Fatih, Tereke Defterleri ve Osmanli Maddî Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği), Sakarya University Social Sciences Institute, Unpublished Ph.D. Thesis, Sakarya 2011. google scholar
  • Canbakal, Hülya, “Reflections on the Distribution of Wealth in Ottoman Ayntab,” Oriens, volume 37 (2009), p. 237-252. google scholar
  • Canbakal, Hülya-Alpay Filiztekin, “Wealth and Inequality in Ottoman Lands in the Early Modern Period,” Rice University Conference on the Political Economy of the Muslim World, 4-5 April 2013. google scholar
  • Canbakal, Hülya-Alpay Filiztekin, “Wealth and Demography in Ottoman Probate Inventories: A database in very long-term perspective,” Historical Methods, 54/2 (2021), p. 94-127. google scholar
  • Ceylan, Pınar, “Tracing A ‘Middle Class’: An Inquiry on the Ottoman City of Kayseri 17th and 18th Centuries,” Sabancı University Graduate School of Art and Social Science, Unpublished Master’s Thesis, İstanbul 2010. google scholar
  • Cezar, Yavuz, “Bir Âyan’ın Muhallefatı Havza ve Köprü Kazaları Ayanı Kör İsmail-Oğlu Hüseyin (Musadere Olayı ve Terekenin İncelenmesi),” Belleten, 41/161 (1977), p. 41-78. google scholar
  • Coşgel, Metin-Boğaç A. Ergene, “Inequality of Wealth in the Ottoman Empire: War, Weather, and Long-Term Trends in Eighteenth-Century Kastamonu,” The Journal of Economic History, 72/2 (2012), p. 308-331. google scholar
  • Deere, Carmen Diana-Cheryl R. Doss, “The Gender Asset Gap: What Do We Know and Why Does It Matter?” Feminist Economics, 12/1-2 (2008), p. 1-50. google scholar
  • Denton, Margaret-Linda Boos, “The Gender Wealth Gap: Structural and Material Constraints and Implications for Later Life,” Journal of Women & Aging, 19/3-4 (2008), p. 105-120. google scholar
  • Dörtok Abacı, Zeynep-Jun Akiba-Metin Coşgel-Boğaç Ergene, “Judiciary and Wealth in the Ottoman Empire, 1689-1843,” Journal of the Economic andSocialHistory of the Orient, 66/1-2 (2023), p. 43-84. google scholar
  • Ergene, Boğaç A.-Ali Berker, “Wealth and Inequality in 18th-Century Kastamonu: Estimations for the Muslim Majority,” International Journal ofMiddle East Studies, 40/1 (2008), p. 23-46. google scholar
  • Establet, Colette-Jean-Paul Pascual-Andre Raymond, “La mesure de l’inegalite dans la societe Ottomane: Utilisation de l’indice de Gini pour Le Caire et Damas vers 1700,” Journal of the Economic and Social History of the Orient, 37/2 (1994), p. 171-182. google scholar
  • Establet, Colette-Jean-Paul Pascual, “Women in Damascene Families Around 1700,” Journal ofthe Economic and Social History of the Orient, 45/3 (2002), p. 301-319. google scholar
  • Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, tran. Elif Kılıç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara 1997. google scholar
  • Faroqhi, Suraiya, Orta Halli Osmanlılar, tran. Hamit Çalışkan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009. google scholar
  • Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, Yapı Kredi Yayınları, tran. Gül Çağalı Güven-Özgür Türesay, İstanbul 2003. google scholar
  • Gerber, Haim, “Social and economic position of women in an Ottoman city, Bursa, 1600-1700,” International Journal of Middle East Studies, 12/3 (1980), p. 231-244. google scholar
  • Göçek, Fatma Müge-Marc David Baer, “18. Yüzyıl Galata Kadı Sicillerinde Osmanlı Kadınlarının Toplumsal Sınırları,” Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, ed. Madeline C. Zilfi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000, p. 47-62. google scholar
  • Gradeva, Rossitsa, “Towards a Portrait of ‘The Rich’ in Ottoman Provincial Society: Sofia in the 1670s,” Provincial Elite in the Ottoman Empire, ed. Antonis Anastasopoulos, Crete University Press, Rethymno 2005, p. 149-199. google scholar
  • Hathaway, Jane, “The Wealth and Influence of an Exiled Ottoman Eunuch in Egypt: The Waqf Inventory of 'Abbâs Agha,” Journal of the Economic andSocialHistory of the Orient, 37/4 (1994), p. 293-317. google scholar
  • Hinz, Walter, İslâm’da Ölçü Sistemleri, tran. Acar Sevim, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1990. google scholar
  • Işığıçok, Erkan, Altı Sigma Kara Kuşaklar İçin Hipotez Testleri Yol Haritası, Sigma Center Yönetim Sistemleri, Bursa 2005. google scholar
  • İnalcık, Halil, “15. Asır Türkiye İktisadi ve İçtimai Tarihi Kaynakları,” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 15/1-4 (1953-54), p. 51-75. google scholar
  • İyigönül Atasağun, Ş. Şule, 17. Yüzyıl İkinci Yarısında Terekelere Göre İstanbul Kadınlarının Serveti (16561676 Yılları), Graduate School of İstanbul Medeniyet University, Unpublished Ph.D. Thesis, İstanbul 2023. google scholar
  • Jennings, Ronald C., “The Office of Vekil (Wakil) in 17th Century Ottoman Sharia Courts.” Studia Islamica, issue 42 (1975), p. 147-169. google scholar
  • Jennings, Ronald C., “Women in Early 17th century Ottoman Judicial Records-The Sharia Court of Anatolian Kayseri,” Journal of the Economic and Social History of the Orient, 18/1 (1975), p. 53-I14. google scholar
  • Kafadar, Cemal, “Self and Others: The Diary of a Dervish in Seventeenth Century İstanbul and First-Person Narratives in Ottoman Literature,” Studia Islamica, issue 69 (1989), p. 121-150. google scholar
  • Kafadar, Cemal, “Tanzimat’tan Önce Selçuk ve Osmanlı Toplumunda Kadınlar,” Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın Anadolu Kadınının 9000 Yılı, T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Müdürlüğü, Ankara 1993. google scholar
  • Karababa, Eminegül, “Investigating Early Modern Ottoman Consumer Culture in the light of Bursa Probate Inventories,” The Economic History Review, 65/1 (2012), p. 194-219. google scholar
  • Karagöz, Mehmet, “Ayıntab (Antep) A’yanı es-Seyyid el-Hac Mehmed Ağa bin es-Seyyid Battal Ağa’nın Terekesi,” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19/2 (2009), p. 315-328. google scholar
  • Karataş, Ali İhsan, “XVIII. Yüzyılda Bursa Halkının Ekonomik Yapısı,” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/2 (2006), p. 231-264. google scholar
  • Keleş Yıldız, Sema, “Osmanlı Devleti’nde ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Ekonomik Yaşamda Kadın,” Disiplinlerarası Yaklaşımlarla Kadın Çalışmaları 2, ed. İnci Erdoğan Tarakçı, İstanbul: Efe Akademi Yayınları, İstanbul 2023, p. 351-391. google scholar
  • Kurnaz, Şefika, II. Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1996. google scholar
  • Marcus, Abraham, Modernliğin Eşiğinde Bir Osmanlı Şehri Halep, tran. Mehmet Emin Baş, Küre Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Maydaer, Saadet, “Osmanlı Klâsik Döneminde Kadınların Servet Edinme Yolları (Bursa Örneği),” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/2 (2006), p. 30-46. google scholar
  • Oktar, Tiğinçe, Osmanlı Toplumunda Kadının Çalışma Yaşamı Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslamiyesi, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul 1998. google scholar
  • Özcan, Tahsin, “Muhallefat,” DİA, XXX, p. 405-406. google scholar
  • Özdeğer, Hüseyin, 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul 1988. google scholar
  • Özer, Emre, “OsmanlI’da Unvanların Servet Üzerine Etkileri: Merkez ve Taşra Karşılaştırması (1800-1840),” Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 3/2 (2018), p. 43-59. google scholar
  • Öztürk, Sait, İstanbul Tereke Defterleri. OSAV, İstanbul 1995. google scholar
  • Pamuk, Şevket, İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara 2000. google scholar
  • Ruel Erin-Robert M. Hauser, “Explaining the Gender Wealth Gap,” Demography, 50/4 (2013), p. 1155-1176. google scholar
  • Sahillioğlu, Halil, Bir Asırlık Osmanlı Para Tarihi 1640-1740, İstanbul University Social Sciences Institute, Unpublished Associate Professorship Thesis, İstanbul 1965. google scholar
  • Schneebaum, Alyssa-Miriam Rehm-Kathrina Mader-Katarina Hollan, “The Gender Wealth Gap Across European Countries,” The Review ofIncome and Wealth, 64/2 (2018), p. 295-331. google scholar
  • Sierminska, Eva-Daniela Piazzalunga-Markus M. Grabka, “Transitioning Towards More Equality? Wealth Gender Differences and the Changing Role of Explanatory Factors Over Time,” Working Paper, SOEP Papers on Multidisciplinary Panel Data Research, No.1050, Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW), Berlin 2019. google scholar
  • Tabakoğlu, Ahmet, Osmanlı Mâli Tarihi, DergâhYayınları, İstanbul 2016. google scholar
  • Toprak, Muhammet Bedrettin, “Osmanlı İstanbulu’nda Demografi, Servet ve Eşitsizlik: 18. Yüzyıl Tereke Defterlerinden Bir Analiz,” Marmara University Social Sciences Institute, Unpublished Ph.D. Thesis, İstanbul 2022. google scholar
  • Tülüveli, Güçlü, “Honorific Titles in Ottoman Parlance: A Reevaluation,” International Journal of Turkish Studies, 11/1-2 (2005), p. 17-27. google scholar
  • Wang Lee, Angela, “The Gender Wealth Gap in the United States: Trends and Explanations,” Social Science Research, issue 107 (2022), p. 1-19. google scholar
  • Whittle, Jane, “A Critique of Approaches to ‘Domestic Work’: Women, Work and the Pre-Industrial Economy,” Past & Present, 243/1 (2019), p. 35-70. google scholar
  • Yılmaz Koca, Kadriye, Osmanlı’da Kadın ve İktisat, Beyan Yayınları, İstanbul 1998. google scholar
  • Zarinebaf, Fariba, “From Mahalle (Neighborhood) to the Market and the Courts Women, Credit, and Property in Eighteenth-Century İstanbul,” Across the Religious Divide Women, Property, and Law in the Wider Mediterranean (ca. 1300-1800), ed. Jutta Gisela Sperling and Shona Kelly Wray), Routledge 2010, p. 224-237. google scholar
  • Zarinebaf-Shahr, Fariba, “The Role of Women in the Urban Economy of İstanbul, 1700-1850,” International Labor and Working ClassHistory, 60 /60 (2001), p. 141- 152. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Keleş Yıldız, S. (2025). A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women. Tarih Dergisi, 0(85), 125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


AMA

Keleş Yıldız S. A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women. Tarih Dergisi. 2025;0(85):125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


ABNT

Keleş Yıldız, S. A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women. Tarih Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 85, p. 125-161, 2025.


Chicago: Author-Date Style

Keleş Yıldız, Sema,. 2025. “A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women.” Tarih Dergisi 0, no. 85: 125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


Chicago: Humanities Style

Keleş Yıldız, Sema,. “A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women.” Tarih Dergisi 0, no. 85 (Mar. 2025): 125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


Harvard: Australian Style

Keleş Yıldız, S 2025, 'A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women', Tarih Dergisi, vol. 0, no. 85, pp. 125-161, viewed 14 Mar. 2025, https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


Harvard: Author-Date Style

Keleş Yıldız, S. (2025) ‘A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women’, Tarih Dergisi, 0(85), pp. 125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791 (14 Mar. 2025).


MLA

Keleş Yıldız, Sema,. “A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women.” Tarih Dergisi, vol. 0, no. 85, 2025, pp. 125-161. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iutd.1542791


Vancouver

Keleş Yıldız S. A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women. Tarih Dergisi [Internet]. 14 Mar. 2025 [cited 14 Mar. 2025];0(85):125-161. Available from: https://doi.org/10.26650/iutd.1542791 doi: 10.26650/iutd.1542791


ISNAD

Keleş Yıldız, Sema. “A Quantitative Approach to the Wealth of Ottoman Women”. Tarih Dergisi 0/85 (Mar. 2025): 125-161. https://doi.org/10.26650/iutd.1542791



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim03.09.2024
Kabul21.11.2024
Çevrimiçi Yayınlanma13.03.2025

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.