Osmanlı denizcileri Piri Reis ve Seydi Ali Reis’in eserlerinde Hint Okyanusunda göksel seyirde kullanılan Kemal aleti
Kemal (كمال ) aleti, Hint Okyanusu’nda enlem tayini için denizcilerin kutup yıldızı ve sirkumpolar yıldızların ufuktan yüksekliğini ölçmek için kullanıldıkları bir çeşit taşınabilir astronomi aletidir. Aletin yapısı, tarihi ve Hint, Çin ve Portekiz denizcileri arasındaki kültürel alışveriş çerçevesindeki yeri hakkında birçok çalışma bulunmaktadır. Buna rağmen, araştırmacılar arasında aletin ismi, yapısı, üretimi ve kökeni hakkında kesin bir fikir birliği yoktur. Ayrıca yapılan araştırmaların çoğu Arap ve Avrupa kaynaklarına dayanmaktadır. Buna karşılık, 16. yüzyıl Osmanlı kaynaklarından Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye’sinde ve Seydi Ali Reis’in Kitabü’l-Muhit’in de kemal aletine yer verilmiştir. Bu çalışmanın amacı, bahsi geçen eserlerde yer alan kemal aleti ile ilgili bilgileri sunmaktır. Bu bilgiler, âletin fiziksel özelliklerini belirlememiz bakımından önemlidir.
Kamal, an instrument of celestial navigation in the Indian Ocean, as decribed by Ottoman mariners Piri Reis and Seydi Ali Reis
Kamal (كمال ) is a kind of portable astronomical instrument which was used by navigators to measure the altitude of the Polaris and the circumpolar stars to determine latitudes in the Indian Ocean. The Kamal and its role in the cultural exchange between Indian, Chinese and Portuguese navigators have been already studied, yet no consensus has been reached among researchers regarding its structure, construction, origin or even its name. Studies on kamal are mostly based on Arabic and European literary sources. The aim of this paper is to bring into fore the information given about the two different types of kamal in the 16 th century Ottoman sources, namely Piri Reis’s Kitab-ı Bahriye (The Book of Seafaring) and Seydi Ali Reis’s Kitabü’l-Muhit (The Book of the Ocean). An analysis of the information they provided, will reveal the physical characteristics of these instruments.