Engellilik Tarihi Yazıları
Türk Halk Edebiyatı Açısından Engellilik Meselesi: Keloğlan Masalları Ve Örtük İşlev
Meltem Deniz DoğanBu çalışmanın amacı, küresel düzeyde bireysel ve toplumsal farkındalığın artışıyla birlikte gelişen engellilik araştırmalarının bir ayağını da Türk Halk Bilimi ve Türk Halk Edebiyatı alanlarına dayandırmaktır. Çalışmada çeşitli kaynaklardaki Keloğlan anlatıları taranmış ve İşlevsel Kuram merkezinde incelenmiştir. Keloğlan masallarında kelliğe yönelik bakış açısı, örtük işlev örneği oluşturması bakımından değerlendirilmiştir. Keloğlan masallarında masalların başkahramanı olan Keloğlan, her ne kadar zekiliği, hazırcevaplılığı, hak savunuculuğu gibi toplum nazarında iyiliği çağrıştıran özellikleriyle anılsa da; masalların içinde kellik ve köselik, yer yer tahkir edici ibarelerle birlikte geçmektedir. Türk Halk Edebiyatı alanı içinde yer alan unsurlar ve bunlarla ilgili yapılan çalışmalarda engeller ve engellilik kendisine yer bulmaktadır. Ancak metinler içerisinde görülen engel ve engellilik ile ilgili kavramları sadece tespit ve tasnif etmek yeterli değildir. Metinler içerisindeki unsurların, engelliliğe olan bakış, engelli bireylere yönelik tasvir ve ön kabuller bakımından da değerlendirilmesi gerekmektedir. Halk edebiyatı ürünleri sözlü aktarım yoluyla nesilden nesle aktarılmaktadırlar. Bu ürünlerin taşıdıkları işlevler de metinlerin kendileriyle birlikte aktarılmakta, bu da ilk bakışta fark edilmeyen bozuk ve örtük işlevlerin de sürdürülmesine sebep olabilmektedir.
The Matter of Disability in Turkish Folk Literature: a Latent Function in the Tales Of Keloğlan
Meltem Deniz DoğanThis study aims to introduce Turkish Folklore and Folk Literature to the field of Disability Studies, a rapidly developing area of research thanks to increasing individual and social awareness around the globe. In this study, Functional Analysis is applied to Keloğlan narratives from various sources. The attitude toward baldness in Keloğlan tales is evaluated in terms of creating a latent function. Although the protagonist of the tales, Keloğlan, is generally associated with socially favorable character traits –such as intelligence, readiness, and rights advocacyhis baldness is sometimes described in insulting terms. Although disabilities find a place in folk literature and in studies on folk literature, simply identifying and classifying notions related to disability is not enough. Elements in the narratives should also be evaluated in terms of perceptions of, descriptions of, and prejudices toward the disabled. Products of folk culture are orally transmitted between generations, and their functions are transmitted alongside the narratives. This can lead to the perpetuation of dysfunctions and latent functions that are not noticed at first glance.
