Seda

Assist. Prof.

Göklem

Assoc. Prof. Dr.

Environmental psychology seeks to provide a holistic account of the environment where the meaning captures the symbiotic relationship between the individual and their physical surroundings. If we are to achieve this, we need to understand how the environment ‘speaks’ to us and how we ‘read’ and interpret our environmental interactions. This paper begins by suggesting a model for understanding the relationships between environmental conditions, our psychological response to the environment, and how these might be mediated by the presence of other people. This is illustrated with two case studies from the UK, in which it is demonstrated that when a residential neighborhood is seen to be a high risk one in terms of crime, the perceived social order – either by the presence of the police or even by the types of residents who live there - mediates the messages communicated by the physical environment. The paper concludes by demonstrating that the physical environment provides ‘affordances’ which are the perceived physical qualities of a place that have the potential to facilitate people’s physical and social activities. Affordances can be used by architects and landscape architects to not only reduce or design out crime, but also create social spaces that encourage people to use and enjoy the city.

David

Affordances in the Construction of the City’s Language(S)

In social life, individuals use appearances and actions to present themselves. The people who build their identity through their cultural, social and economic capitals tend to use consumption as a tool to create an impression among groups that they want to become a part of. The urban space which is the place of conspicuous consumption also becomes the consumed object itself. This study aims to examine the role of self-presentation and social relations in the social (re)production of the space. Therefore, a field research was carried out in the Karaköy neighborhood of Beyoğlu, Istanbul.It is concluded that the urban space has been shaped by conspicuous consumption with certain representations. Individuals choose the places according to the impression they want to create; they get to be involved in groups they feel that they belong in through their capitals. At that point, the urban space starts (re)producing itself. In the field research in-depth interview, observation, and commented walk techniques were used. It is concluded that Karaköy is considered as a stage, influenced by its cafes, restaurants, design shops, and street festivals, as well as its “authentic” texture. Furthermore, with the emergence of social media, the audience has grown in number. Therefore, Goffman’s dramaturgy method was used for the analysis. Finally, the concept “beyond the stage” was developed based on the interaction of the stage with the people and the places outside of it, which highly affects the formation and sustainability of the stage.

Yasemin

Sahne ve Ötesi: Kentte Gösterişçi Tüketim ve Üçüncü Yerler

İki dillilik çalışmalarının sonuçlarında çelişen bulgular olmasına ragmen, çalışmalarda ağırlıklı olarak iki dilli olmanın bilişsel avantajları üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda literatürdeki tartışmalar, iki dilli olmanın bilişsel işlevler açısından ne tür farklılıklar yaratabileceğine dair çeşitli önerilerde bulunmaktadır. Ancak bugüne kadar araştırmalarda elde edilen bulgular ve çıkarılabilecek tüm sonuçlar, iki dillilik çalışmalarında temel olarak iki sorun olduğunu göstermektedir. Bu sorunlardan ilki, iki dillilik ve göç olgularının tarihsel ve sosyolojik açılardan iç içe geçmesidir. Bu durum aynı zamanda karşılaşılan ikinci sorun olan yöntem sorunun ana nedenlerinden birisi olarak da ele alınabilir. Yöntem sorunu, iki dillilik çalışmalarında hali hazırda varlığını devam ettiren bir tartışma konusudur. Aynı zamanda, literatüdeki araştırmaların bulgularında karşılaşılan tutarsızlıkların iki dillilik fenomenine dair getirilen bakış açılarının kısıtlılığında kaynaklandığını da söyleyebiliriz. Farklı bir bakış açısı ile de, iki dilli olmanın üstünlüğünün nedenlerine katkıda bulunma potansiyeline sahip ancak sistematik olarak gözden kaçırılan başka değişkenlerin varlığı da söz konusu olabilir. Konuşma öncesi dönemde bebeklerle yapılan çalışmalar ve iki dillilerin linguistik ipuçları yerine sözel olmayan dil ipuçlarını inceleyen çalışmalar, iki dilli olma fenomenine dair farklı bakış açıları sunmaktadır. Son dönem çalışmaların sosyal ve bilişsel süreçleri vurgulamaları dolayısıyla yeni yapılacak çalışmalarda iki dilliliğe yönetici işlevler gibi belirli değişkenlerle kısıtlı kalmak yerine daha kapsamlı yaklaşımlar benimsenmelidir. Bu anlamda, iki dillilik araştırmaları, insan etkileşimlerinin sözel olmayan yönlerine odaklanarak elverişli bir çalışma alanı yaratma potansiyeline sahiptir. Ayrıca gelişimsel süreçlerde, sosyal-bağlamsal ve sosyal etkileşimsel kuramlar açısından verimli bir tartışma alanı sunmaktadır.

Res. Assist.

Sema

Assoc. Prof.

Esra

Neden İki Dil Tek Dilden Daha İyidir?

Kimlik, kent bağlamında tıpkı cinsiyet kimliği, politik kimlik ve etnik kimlik gibi öz kimliğin bir parçasıdır. Bu araştırmada, kent kimliği ölçümüne ve kent kimliğine yapısal olarak dâhil olmayan ancak kent kimliğinin ölçümünü anlamlı kılacağı düşünülen kentsel niteliğe ve kentsel sosyal destek algısına odaklanılmıştır. Bu amaçla Türkçe alan yazına katkı sağlayacağı düşünülen, İstanbul’a yönelik (ancak birçok büyükşehirde uygulanmaya müsait olan) Kent Kimliği Ölçeği ve bu ölçekle ilintili olarak Kentsel Nitelik Algısı Ölçeği ile Kentsel Sosyal Destek Algısı Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçeklerin psikometrik özellikleri çalışmaya katılan toplam 225 kişi (%27 erkek, %73 kadın) üzerinde sınanmıştır. Kent Kimliği Ölçeği üç boyutta (özdeşleşme, sorumluluk ve tanıma/aşinalık) katılımcının yaşadığı kentin, kimliğinin ne derecede merkezi bir parçası olduğunu ölçmektedir ve Cronbach alfa değeri .94’dür. Kentsel Nitelik Algısı şehir planı algısı, kazanım/avantaj algısı, güvenlik algısı, yaşanabilirlik ve ulaşım algısı olmak üzere beş boyutta kentin kendine has özelliklerine yönelik bireylerin değerlendirmesini ölçmektedir ve bu ölçeğin Cronbach alfa değeri .86 olarak bulgulanmıştır. Son olarak, bireylerin kentle olan ilişkisine etkisi düşünülerek geliştirilen ve algıladıkları sosyal desteğin yaşadıkları kentin içindeki varlığını ortaya koymayı amaçlayan Kentsel Sosyal Destek Algısı Ölçeği tek boyut ve dokuz maddeden oluşmaktadır. Bu ölçeğin Cronbach alfa değeri .89 olarak hesaplanmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirliğine dair elde edilen bulgular, ileride yapılacak araştırmalarda kullanılmak için uygun olduklarını göstermektedir. Gelecek araştırmalar için ölçeklerin kullanım biçimlerine dair öneriler ve mevcut araştırmadaki kısıtlılıklar alan yazın ışığında tartışılmıştır.

Gül

Büşra

Kent Kimliği Ölçeği: İstanbul Örneklemi Üzerinde Ölçek Geliştirme Çalışması

Üç aydan daha uzun süredir devam eden, bireylerin yaşam kalitelerinde ciddi zorlanma oluşturan ve çoğunlukla yavaş seyirli olan kronik hastalıkların tedavisinde biyopsikososyal perspektifte farklı müdahalelere ihtiyaç duyulmaktadır. Kronik hastalıkların ele alınmasında temel paradigma olan biyomedikal model, hastalıkların nedenlerini mikroplar, virüsler, bakteriler gibi biyolojik faktörlere atfetmekte ve tedavide sadece medikal yöntem tercih edilmektedir. Ancak bu paradigma hem hastalıkların açıklanmasında hem de tedavisinde bazı yetersizlikler içermektedir. Tam da böyle bir ihtiyaçtan doğan sağlık psikolojisi, hastalık sürecinin biyopsikososyal ele alınmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Kronik hastalığı olan bireylerin, hastalık yaşantısını etkileyen psikososyal ve sosyodemografik birçok faktör olabilmektedir. Bunlardan birisi, hastaların yaşadıkları şehirlerin özellikleridir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amaçlarından ilki şehirlerin sosyokültürel özelliklerine göre hastalık dağılımlarının aydınlatılmasıdır. Bir diğer amaç ise yaşanan şehir ve alınan tanı kapsamında hastaların psikolojik durumları ve yaşam kalitelerindeki farklılaşmanın ortaya konmasıdır.&nbsp;Çalışmaya farklı gruplardan kronik hastalık tanısı ile tedavi gören 234 kişi katılmıştır. Katılımcılara Sosyodemografik Form, Avrupa Yaşam Kalitesi Ölçeği-5 Boyut (EQoL-5D) ve Kısa Semptom Envanteri (KSE) uygulanmıştır. Hastaların yaşadıkları şehirler sosyokültürel özellikleri bakımından sınıflandırılmıştır. Bu kapsamda şehirlerin türlerine göre hastalık dağılımlarına yer verilmiştir. Bu betimsel bulgunun yanında, çalışmada hastaların hastalık türü ve yaşadığı şehrin sosyokültürel özelliklerinin etkisinin psikolojik durum ve yaşam kalitesinde farklılık oluşturmadığı görülmüştür.&nbsp;Çalışma, hastaların yaşadıkları şehrin sosyokültürel yapısı bağlamında hastalık türlerine dair profil oluşturmak adına öneme sahip olsa da katılımcı sayısı profil çıkarma adına yetersiz kalmaktadır. Ancak bu gibi çalışmaların sağlıklı şehir oluşturulmasında fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Hanife

Prof.

Esin

Assist. Prof. Dr.

Yaşanan Şehre Göre Kronik Hastalıkların Dağılımına Yönelik Bir Pilot Çalışma

İstanbul, tarihi boyunca siyasi, ekonomik, coğrafi konumu nedeniyle göç alan bir kent olmuştur. Günümüzde de İstanbul’un bu özelliği değişmemiştir. Bugün İstanbul’da yaşayan pek çok göçmen grubundan bahsetmek mümkündür, ancak bu gruplar içinde Suriyeli göçmenler sayısal üstünlükleriyle öne çıkmaktadır. Bu açıdan Suriyeli göçmenlerin kente ve kentin toplumsal yaşamına etkisi İstanbul’da belirgin biçimde gözlenmektedir.İstanbul’un kent yaşamına dahil olmaya çalışan Suriyeli göçmenler kentin fiziki ve toplumsal yapısını etkilemektedir. Göçmen nüfusunun yoğunluğu ve kentte kalıcılaşmaları bu etkiyi daha da güçlü kılmaktadır. Öyle ki İstanbul’un kimi bölgeleri/mahalleleri göçmenlerle anılmaktadır. Bu bölgeler göçmenlerin toplumsal yapılarına uygun biçimde değişmektedir. Sözü edilen değişimi görünür kılan mekanların başında iş yerleri gelir, çünkü iş yerleri sadece ticaret yapılan mekanlar olmaktan öte sosyal ve kültürel işlevlere de sahiptir. Bu nedenle toplumsal değişimler iş yerlerinin hizmet alanlarına ve hizmet verme biçimlerine yansır. Böylece bir bölgenin kullanıcıları farklılaşırken yeni kullanıcıların ihtiyaçlarına, sosyal, ekonomik konumlarına ve hatta dillerine uygun olarak iş yerleri de değişir.&nbsp;Bu çalışmada Suriyeli göçmen nüfusun gündelik yaşamlarında yoğun olarak ziyaret ettikleri, vakit geçirdikleri Millet Caddesi’ndeki iş yeri isimleri örneğinde göçün mekanın dilini/dillerini nasıl etkilediği üzerinde durulacaktır. Aynı zamanda İstanbul özelindeki bu örnekten yola çıkarak yapılan analiz sonucunda göçmenlerin temel sorun alanları/ihtiyaçları ve kentte inşa ettikleri yeni, ancak bir yanıyla da eski yaşam tarzları üzerinde durulacaktır.

Mekândaki Dil/ler: Misafirlik ve Yerleşiklik Arasında Göçmenler

1940’lardan itibaren, kırsal bölgelerden İstanbul’a göçün ivmelenmesi ve yerleşik kentliler, yeni gelen halk yığınlarını kentsel değerlere karşı bir tehdit olarak görmüş, çeşitli mesafelenme ve dışlama pratikleri geliştirmişlerdir. Batılı modern değerlerin egemen olduğu kentsel kültürel kürede, zıt alanda bulunan doğulu, kırsal ve geleneksel pratikler, alışkanlıklar ve bunları imleyen tüketim kültürü yargılanmış, tiye alınmış, hatta karikatürize edilmiştir. Köyden kopan ama kentli yaşam tarzını ve beğenisini içselleştirmek için yeterli sembolik sermayesi olmayan gruplar, tüketimi kente uyum için kestirme bir yol olarak görüp, kitsch alanına da giren, uygunsuz bir estetik üslup geliştirmiştir. Karikatürleri yapılan Hacıağa’nın tespihi, pop şarkılarıyla hicvedilen Maganda’nın kalın altın zinciri, lahmacunla viski kombinasyonu gibi kentle köy arasında sıkışmış kültürü imleyen çeşitli nesne ve kombinasyonlar nesneler aracılığyla vücut bulan yaygınlaşmış estetik yargılara örnektir. Yine köyden kente göç temasından evrilen, 1970lerin Yeşilçam filmlerinde geleneksel naif bir köylü kızı olarak beliren; daha sonraki medya üretimlerinde sonradan görme, vülger ve banal zevkleri olan bir kadına dönüştürülen Kezban stereotipi bu çalışmanın odağıdır. Kezban, tüketim örüntüleri, estetik beğenisi ve dünya görüşüyle, çoğunlukla,&nbsp;modern kentli bir kadının karşıt-beğenisini oluşturmaktadır. Alan çalışmasında kurulan kentli orta sınıf bireylerden oluşan örneklem bağlamında, 18 katılımcının ‘Kezban’ stereotipinin yaşam tarzıını simgeleştirdikleri nesneler sorulmuş ve ortaya çıkan nesnelerin analizi yapılmıştır. Söz konusu yargılanan kültürün gösterge-nesneleriyle ilgili yapılan nitel analiz sonucu tekarr eden temalar arasında ‘işlevden kopuk süslemeler’; ‘yerel ögelerin gösterişçi uyarlamaları’ gibi örüntüler sayılabilir. Bu temaların altında yer alan nesneler, içeriklerindeki uygunsuzluklarla kitsch kategorisine girmekte ve ‘arabesk’ olarak tanımlanan estetik biçimle de paralellik göstermektedir.

Kına Gecesi Tahtları, Süslü Tuvaletler ve Diğer ‘Kitsch’ler:’ Kezban Beğeninin Gösterge Nesneleri Üzerine bir Araştırma

This study aims to fundamentally discuss neoliberalism using the concepts, the state, and volunteerism, and cover the subject of the process of localizing neoliberalism through examining one of the state’s neoliberal policies, the urban transformations projects, as well as the volunteer work undertaken by non-governmental organizations (NGOs) towards this. By focusing on a Roma district that lies beyond the borders of society, Sulukule, this study examines the urban transformation projects carried out as a result of these neoliberal policies and the reasoning behind them. During this localization process of neoliberalism, Sulukule moves away from being an underclass urban land and becomes a commodified urban place in Istanbul. On the other hand, this study points out NGOs and their activities, the result of these urban transformation projects, and the resulting web of power relations, as the main underlying problem. It focuses on the methods and efforts of volunteers to turn the people of Sulukule into neoliberal subjects via various technologies. The study carried out with the multi-sited ethnography research, which lasted for about two years, concludes: “State” and “civil society” are in the position of stakeholders in the localization of neoliberalism; volunteers operating locally complete the process initiated by the urban transformation. In the case of Sulukule, the tendency of the state and volunteers to try to normalize the Roma, under the banner of “empowerment”, can be read as the localization of neoliberalism.

Elif

Mapping A Neoliberal Transition:  The Case of Sulukule

Toplumsal bir üretim biçimi olarak mekân, egemenlik ve güç ilişkilerinin yansıdığı önemli bir alandır. Neoliberal dönemin değişen üretim ilişkilerinin bir sonucu olarak hem kentsel hem de kırsal alanlar hızlı bir dönüşüm içine itilmektedir. Ülkemizde akışkan bir modernitenin dinamiklerine doğru süregiden bir dönüşüm, “kır ve kentin mekânsal pratikleri arasındaki geçirimlilik halini güçlendirmekte”, modernliğin örgütlü düzenlemelerinden uzaklaşılmaktadır. Dönemin neo-liberal politikalarının yarattığı değişimlerin gereği toplumun özgül belirleyici parametreleri olan geçicilik, hız, sürekli dönüşüm ve risk algısı gündelik hayat pratiklerinin bir parçası haline gelerek, mekânların görünen ilişkilerinde yerlerini almaktadır. Çeşitli kent mekânlarının kendi içinde özgünlüğünü korumaya devam eden gündelik toplumsal ilişkilerinde; dinin, geleneğin, modern toplumun belirleyici olduğu etik kodlara, bazen katı bağlılık gösterilmekte bazen de kır ve kent kültürünün eklektik, hatta yok sayıcı ara çözümleriyle bir var olma çabası gösterilerek, neo-liberalizmin yarattığı gerilimler aşılmaya çalışılmaktadır. Bu durum modern toplumun kurumsal işleyişi içinde bir sapma davranış olarak belirlenim gösterebilmektedir. Süreç, iletişim teknolojilerinin hızlandırdığı kültürü yerinden çıkarma düzenekleri olarak işlerken, kırsal ve kentsel ilişkilerin zaman ve mekânı birbirinden ayrılmaktadır. Mekânların değişen bu insan ilişkileri, medyadaki kurgulanan olgusal ve kurmaca temsillerin içinde yerini alarak seyirlik bir nesne haline gelmektedir. Medya ticari bir yaklaşımla yaşanan toplumsal olayların artalanındaki nedenleri ortaya koyma konusunu atlayarak, izlenebilir olmayı dikkate almaktadır. Bu nedenle çeşitli niteliklerdeki suç olarak görülen “sapma davranışları” tekrar eden medya temsilleri içinde yerlerini alarak, görünür hale gelmektedir. Bu çalışmada modern dünyanın risklerinden kaçınma yolları ve kentsel alanda gündelik hayatı düzenleyici pratiklerin gerisindeki etik kodların dönüşümü, medyanın bu süreçteki önemi eleştirel bir paradigma içinde değerlendirilmektedir.

Kentsel Mekânların Dönüşümünde Gündelik Hayatın Etik Kodlarının Yapıbozumu Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım

Şehirler, birey ve toplum ilişkisinin mekanlarla etkileşimi içinde incelenebileceği yerlerden biridir. Bu kitapta yer alan bölümler şehir ve dil bağlantısına odaklanmıştır. Şehrin dilini, içinde yaşamını sürdüren bireylere, bu bireylerin kültürel arka planlarına ve şehirlerde yaşarken ürettikleri, tükettikleri ve maruz kaldıkları göstergelerin, ideolojiler ve politikaların etkilerine kulak vererek duymayı ve anlamayı hedeflemiştir. Bu ciltte yer alan çalışmalar, farklı sosyal bilimlerin perspektiflerinden, birey-kent etkileşimi özelinde dilin toplumsal rolü, kentsel kimlikler ve bu kimliklerin tüketim ile ilişkisi, şehirdeki mekanların dillerinin ve yaşam tarzlarının iç ve dış göçlerle, uygulanan dönüşüm politikalarıyla, medyadaki sunumlarla ve ideolojilerle dönüşümünü açığa çıkarmaktadır.

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.

Editör	Seda Güven, Göklem Tekdemir
Şehirler, birey ve toplum ilişkisinin mekanlarla etkileşimi içinde incelenebileceği yerlerden biridir. Bu kitapta yer alan bölümler şehir ve dil bağlantısına odaklanmıştır. Şehrin dilini, içinde yaşamını sürdüren bireylere, bu bireylerin kültürel arka planlarına ve şehirlerde yaşarken ürettikleri, tükettikleri ve maruz kaldıkları göstergelerin, ideolojiler ve politikaların etkilerine kulak vererek duymayı ve anlamayı hedeflemiştir. Bu ciltte yer alan çalışmalar, farklı sosyal bilimlerin perspektiflerinden, birey-kent etkileşimi özelinde dilin toplumsal rolü, kentsel kimlikler ve bu kimliklerin tüketim ile ilişkisi, şehirdeki mekanların dillerinin ve yaşam tarzlarının iç ve dış göçlerle, uygulanan dönüşüm politikalarıyla, medyadaki sunumlarla ve ideolojilerle dönüşümünü açığa çıkarmaktadır.
Konular	Psychology, Social

ISBN	978-605-07-0790-8
E-ISBN	978-605-07-0780-9
Yayıncı	Istanbul University Press
Yayın Tarihi	06.08.2021
Kapak (PDF)
Ön Sayfalar (PDF)
Tam Metin (PDF)

Bireyden Topluma: Kent ve Dil İlişkisi Üzerine