Tıp Bilişimi
Elektronik Sağlık Kayıt Sistemleri
Şebnem AkalElektronik sağlık kayıtları (ESK) 20. yüzyılın başından itibaren gelişmekte olan bir konudur. Günümüzde her beş kurumdan dördü ESK kullanmaktadır. Yüzyıllık bir geçmişi olmasına karşılık son on yıl içinde bu kullanım oranlarını yakalaması bir tesadüf değildir. Bunun sebepleri arasında ESK’nın amaçlarına ulaşması için gerekli olan dijital olgunluğun ancak yakın zamanda yakalanmasıdır. Çalışmada elektronik sağlık kayıt sistemlerinin (ESKS) uzun tarihçesinden bahsedilmiştir. ESK ve ESK ile yakın anlamda kulllanılan terimlerin tanımları incelendiğinde bu kavramların işaret ettiği çerçeve şudur: dijital biçimde saklanan, çok sayıda yetkili kullanıcı tarafından erişilebilen, güvenli bir şekilde taraflar arasında paylaşılması mümkün olan kayıtlı hasta verileri bu kapsamda ele alınmaktadır. Sadece bu tanım bile pek çok soruyu ve sorunu içinde barındırmaktadır: Verilerin saklanması için gerekli yazılım ve donanım araçları, bu araçların birlikte çalışması, böyle bir sistemin kurulması, güvenli bir şekilde saklanması ve depolanması, taraflar arasında yetkilere göre paylaşılması, bu adımlar için gerekli standartlar belirlenmediği müddetçe bu tanım işlev kazanamaz. Bu çalışmada bu sorunların irdelenmesine yönelik ESK ve ESKS incelenmiş, kullanımında yer alan paydaşlara değinilmiş, kullanım alanları ve bileşenlerinden bahsedilmiştir. ESKS’nin en büyük sorunlarıdan birisi olan birlikte çalışabilirlik, veri gizliliği ve güvenliği ve verilerin aidiyeti konuları tartışılmıştır. Bu sorunların üstesinden gelmek için blokzincir kullanımı hakkındaki öneriler incelenerek değerlendirilmiştir. Blokzincir, diğer kullanım alanları gibi sağlık alanında da dağıtılmış merkezi olmayan verileri, güvenilir ve değişmez bir şekilde depolar ve paylaşır. Aracılara duyulan ihtiyacı ortadan kadırır ve işlemleri kontrol etmek için merkezi bir bağımlılık gerekmez. Çalışmada, blokzincirin ESKS’de kullanımı hakkındaki çalışmalar, karşılaşılan sorunlar çözüm önerileri gözden geçirilmiştir.
Electronic Medical Records Systems
Şebnem AkalElectronic health records (EHR) have been an emerging issue since the beginning of the 20th century. Today, four out of every five institutions use EHR. Although it has a century-old history, it has reached these prevalence rates in the last decade. This is not a coincidence. The digital maturity required for the EHR has only been recently achieved. All terms similar to EHR and electronic health record system (EHRS) (such as electronic medical records, personal health records, etc.) can be defined as follows: registered patient data, which are stored in a digital form and can be accessed by a large number of authorized users and securely shared between the parties, are considered within this scope. This definition alone contains many questions and problems: it is necessary that the software and hardware tools required for data storage should work together, and the data kept in such a system should be securely stored and shared between the parties according to their authorization. However, this definition cannot function unless the required standards for these steps are set. This study mentions EHR and EHRS to examine these problems, stakeholders, usage areas and components. Additionally, it discusses interoperability, data privacy and security, and data belonging issues, which are among the biggest problems of EHRS. Recommendations for using blockchains to overcome these problems have been examined and evaluated. The blockchain, like any other technology, uses, stores, and shares distributed decentralized data in health care in a reliable and immutable manner. It eliminates the need for intermediaries and requires no central dependency to control transactions. This study reviews the research works on the use of blockchain in EHRS, and the solutions to the problems encountered in this way.
