Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/ppil.2022.42.1.982291   IUP :10.26650/ppil.2022.42.1.982291    Tam Metin (PDF)

Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi

Ekin Ömeroğlu

Aile ortamı içinde yetişmesi mümkün olmayan çocukların devlet tarafından korunmasında alternatif bakım olarak çocuğun koruyucu aile yanına yerleştirilmesi şeklinde gerçekleşen “koruyucu aile” kurumu kabul edilmiştir. Koruyucu aile kurumuna ilişkin ulusal ve uluslararası düzenlemeler incelendiğinde koruyucu ailenin, çocuk ile soybağı ilişkisi kurulmadan ve çocuğun üzerinde velayet hakkına sahip olmadan çocuğun bakımını geçici süre ile üstlenen kişi ya da kişiler olduğu görülmektedir. Koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuğun yabancı olması, yabancı ülkede çocuk ile koruyucu aile arasında kurulan koruyucu aile ilişkisinden doğan bir ihtilâfın Türk mahkemeleri önüne gelmesi gibi yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda milletlerarası özel hukukta koruyucu aile kurumuna uygulanacak hukuka ilişkin meseleler ile karşı karşıya kalınacaktır. Nitekim, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’umuzda (“MÖHUK”) koruyucu aile kurumuna ilişkin özel bir bağlama kuralı bulunmamaktadır. Bununla birlikte Türkiye’nin taraf olduğu 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi’nde çocuğun şahıs ve malvarlığını korumaya yönelik tedbirler arasında çocuğun koruyucu aile yanına yerleştirilmesi düzenlenmiştir. Sözleşme’nin m. 15 hükmünde koruma tedbirine uygulanacak hukuk, yetkili akit devlet makamının hukuku olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte Sözleşme’nin uygulama alanı dışında kalan çocuğun adı, soyadı gibi konular açısından koruyucu aile kurumunun nasıl vasıflandırılacağı ve buna göre MÖHUK’da yer alan hangi bağlama kuralının uygulanacağının belirlenmesi gerekmektedir. Çalışmamızda, koruyucu aileye ilişkin ulusal ve uluslararası düzenlemeler incelenerek koruyucu aile kurumunun niteliğine kısaca değinilecek, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarından yola çıkarak koruyucu aile ile çocuk arasındaki ilişkinin nasıl değerlendirildiği tespit edilecek, Türkiye’nin taraf olduğu 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi’nde koruyucu aile kurumuna uygulanacak hukuk incelendikten sonra MÖHUK bakımından koruyucu aile kurumuna uygulanacak hukukun tespitinde hangi madde düzenlemesinin uygulama alanı bulacağı sorusuna cevap aranacaktır.

DOI :10.26650/ppil.2022.42.1.982291   IUP :10.26650/ppil.2022.42.1.982291    Tam Metin (PDF)

Determination of Law Applicable to the Foster Family from a Private International Law Perspective

Ekin Ömeroğlu

In the protection of children who cannot be brought up in their biological family, the institution of “foster family,” which is the placement of the child with an unrelated family as alternative care, has been widely accepted. Examining the national and international regulations regarding foster families illustrates the legal concept that the foster family is the person or persons who temporarily undertake the care of a child without establishing a paternity relationship with the child and without having the right of custody over the child. If the child who is to be protected is a foreigner, or if a dispute arising from the foster family relationship established between the child and the foster family in a foreign country comes before the Turkish courts, issues related to the law applicable to the foster family in private international law will arise. As a matter of fact, there is at present no conflict of laws rule regarding the foster family in the Turkish Private International Law Act (“TPILA”). However, in the Hague Convention of 1996, to which Turkey is a party, placement of the child in a foster family was regulated among the various measures aimed at protecting the person and property of the child. According to Article 15 of the Hague Convention, the authorities of the Contracting States must apply their own law. On the other hand, certain issues, such as how the foster family should be qualified and the name and surname of the child are considered outside the scope of the Convention. In our study, the nature of the foster family will be briefly examined through the national and international regulations regarding the institution of the foster family. After examining the applicable law, an answer will be sought to the question of which article will be applicable in determining the law to be applied to the foster family in terms of TPILA.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


Ensuring the continuity of civilized societies depends to a great extent on the healthy development of children who will become the adults of the future. For this reason, regulations that provide for the care and protection that each child needs are included in most legal systems. The upbringing, care, and safety of the child fall primarily on the biological family. However, if that family is unable to fulfill this duty, according to the United Nations Convention on the Rights of the Child to which Turkey is a party, special protection will be given to the child by the state if the child is permanently or temporarily deprived of its family or if it would be against the best interests of the child to stay in that family. Since the Convention imposes an obligation on the parties to provide alternative care for children who are determined to be in need of protection, the institution of the “foster family” was developed. This institution consists of the placement of the child in a foster family as a form of alternative care under the state’s protection of children who cannot be brought up in a family and has been widely accepted.

In a dispute regarding a foster family that contains a foreign element, we are faced with the problem of qualification in terms of Turkish Private International Law Act. As a matter of fact, there is no conflict of laws rule regarding the foster family in TPILA. In such a case then, as a situation where the adoption that would allow the establishment of paternity without being based on blood ties is not accepted according to the law of the foreign country, but the foster family institution is recognized and regulated, by that county which law would be applied in accordance with the TPILA? Turkey is a party to the Convention of 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement, and Cooperation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children (Convention). In accordance with Article 3(1)(e) of the Convention, the placement of the child in a foster family or a care institution or the provision of care by a kafala or similar institution is also among the issues falling within the scope of the Convention. According to Article 15(1) of the Convention, the Contracting States shall apply their own laws while exercising their powers regarding the protective measures in the Convention. In this case, if the child is placed in a foster family as a protection measure pursuant to the 1996 Convention, Turkish law will be applied in terms of the issues in the second part of the Convention. However, the law to be applied to matters related to the institution of the foster family, such as the name, surname, or inheritance issues of the child which remain outside the scope of the Convention, will need to be determined by TPILA. At this point, the question arises whether the applicable law will be determined according to the provisions of adoption or guardianship.

In the world’s various legal systems, the institution of adoption is subject to widely different legal regulations. In some systems, adoption results in the establishment of a permanent linkage between the adopter and the adoptee. In contrast, according to some other legal systems, this method of establishing a formal familial lineage without blood ties has not been accepted. Further, the foster family institution, which includes the care, education, and protection of the child and imposes legal responsibilities on the persons who undertake these works, at times creates an adoption relationship under some legal systems. For this reason, it is argued in the doctrine that the foster family, which aims to ensure the care, upbringing, and safety of the child in family life, should be deemed an adoption in terms of private international law to the extent that it approaches conformity with the institution of adoption.

When we consider the approach of the European Court of Human Rights (“ECtHR”) to the foster family, we see that the relationship between the foster family and the child fall within the notion of family life within the meaning of Article 8 of the European Convention on Human Rights.

In our opinion, while evaluating whether the foster family closely approaches the adoption relationship, the criteria of the duration of the foster family relationship and the foster family’s desire to adopt the child later should also be taken into consideration. The fact that the minimum one-year care and custody period required in Turkish law for the adoption of the child has taken place in the form of placement with a foster family could even be considered as evidence that the relationship between the foster family and the child approaches that of adoption. Thus, although the foster family does not establish paternity between the child and the foster family, it should be qualified as adoption to the extent that it closely approaches the adoption relationship. If a qualification is made in this direction, a consensus can be reached within the jurisprudence that accepts the foster family relationship as family life in the ECtHR decisions. If the relationship between the foster family and the child is short-term and a family life relationship is not established between the foster family and the child, the qualification should be made in the direction of guardianship. 


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akgül Ş, ‘Küçüklerin Evlât Edinilmesi ve Koruyucu Aile Kavramı’ (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Bölümü Medeni Hukuk Anabilim Dalı 2019). google scholar
  • Akıncı Z and Demir Gökyayla C, Milletlerarası Aile Hukuku (Vedat 2010). google scholar
  • Akıntürk T and Ateş D, Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku (21st edn, Beta 2019). google scholar
  • Altıparmak AK, ‘Velayet Uyuşmazlıklarında Yeni Bir Dönem mi? 1996 Tarihli Lahey Velayet Sözleşmesi Hakkında Bir İnceleme’ (2020) 6(2) AndHD 411-433. google scholar
  • Avrupa Konseyi/Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 8 Rehberi (2019) 59 <https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_8_TUR.pdf > accessed 27 July 2021. google scholar
  • Aybay R and Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı) (2nd edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2001). google scholar
  • Baysal B, ‘Çocuğun Üstün Yararı İlkesi ve Koruyucu Aile Kurumu’ (2012) 8(95-96) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7-26. google scholar
  • Can H and Tuna E, Milletlerarası Özel Hukuk (4th edn, Adalet 2019). google scholar
  • Corneloup S. and others, Children On the Move: A Private International Law Perspective (2017) < https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2017/583158/IPOL_STU(2017)583158_ EN.pdf> accessed 02 August 2021. google scholar
  • Çağlayan Aygün G, Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından Evlât Edinme ve Sonuçları (2nd edn, Yetkin Yayınları 2021). google scholar
  • Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (17th edn, Beta 2021). google scholar
  • Çörtoğlu Koca S, ‘Boşanma, Ayrılık ve Evliliğin Butlanı Davaları ile Velayete İlişkin Davalarda Milletlerarası Yetki Sorunu’ (2016) 20(2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 209-268. google scholar
  • Dambach M and Wöllenstein-Tripathi J, Kafalah: Preliminary analysis of national and cross-border practices (International Social Service 2020). google scholar
  • Doğan R, ‘Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği’ (2013) 2 Ankara Barosu Dergisi 148-170. google scholar
  • Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (7th edn, Savaş Yayınevi 2021). google scholar
  • Dural M, Öğüz T and Gümüş MA, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku (15th edn, Filiz Kitabevi, 2020). google scholar
  • Ekşi N, ‘Avrupa Birliği Brüksel IIbis Tüzüğüne Göre Boşanma Davalarında Üye Devlet Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi’ (2009) 11(Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1139-1168. google scholar
  • Esen E, ‘Türk Vatandaşı Erkeğin Yabancı Eşinin Soyadını Alamayacağına İlişkin Bir Yargıtay Kararı Üzerine Düşünceler’ (2004) 24(1-2) MHB 439-450. google scholar
  • Gemalmaz MS, Çocuk ve Genç Haklarına İlişkin Ulusalüstü Belgeler (1st edn, İstanbul Barosu Yayınları 2002). google scholar
  • Giray FK, ‘19 Ekim 1996 Tarihli Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına Yönelik Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma ve Tenfiz ve İşbirliği Hakkında Lahey Sözleşmesi Sonrası Çocuğun Vesayetine Uygulanacak Hukuk’ (2020) 40(1) PPIL 353-399. google scholar
  • Grassinger GE, Türk Medeni Kanununda Yer Alan Velayet Hükümleri Kapsamında Küçüğün Kişi Varlığının Korunması için Alınacak Tedbirler (1st edn, On İki Levha Yayıncılık 2009). google scholar
  • Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (Yetkin 2021). google scholar
  • Handbook on European Law relating to the Rights of the Child, European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe (2015) <https://fra.europa.eu/en/publication/2015/ handbook-european-law-relating-rights-child >accessed 28 July 2021. google scholar
  • Lagarde P, Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention (HCCH Publications 1998) <https://www.hcch.net/en/publications-and-studies/details4/?pid=2943 > accessed 22 September 2021. google scholar
  • Lazic V and others, Regulation Brussels IIbis: Guide for Application (2018) <https://www.asser. nl/media/5260/cross-border-proceedings-guide-for-application.pdf> accessed 02 August 2021. google scholar
  • Kılınç AN, ‘Türk Hukukunda Koruyucu Aile Sözleşmesi ve Koruyucu Aile ile Çocuk Arasındaki Hukuki İlişkinin Değerlendirilmesi’ (2020) 28(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1217-1261. google scholar
  • Kurtuluş Akbulut S, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Aracılığıyla Evlât Edinme ve Koruyucu Aile Kurumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Medeni Hukuk Anabilim Dalı 2011). google scholar
  • Mortaş S, ABD Hukuku ile Karşılaştırmalı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Aile Hayatının Korunması (Adalet Yayınevi 2016). google scholar
  • Nomer E, Devletler Hususi Hukuku ( 22nd edn, Beta 2017). google scholar
  • Pürselim HS, ‘Milletlerarası Evlât Edinmeye Uygulanacak Hukuk’ in Tuğrul Aktaş (ed) VII. International Multidisciplinary Congress of Eurasia-IMCOFE’19 Proceeding&Abstract Book (2019) 328-336. google scholar
  • Pürselim Arning HS, Türk, Alman ve İsviçre Milletlerarası Özel Hukuklarında Ad (Adalet 2014). google scholar
  • Ruhi C and Ruhi AC, Velayet Hukuku (Seçkin 2017). google scholar
  • Serozan R, Çocuk Hukuku (2nd edn, Vedat 2017). google scholar
  • Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (9th edn, Beta 2021). google scholar
  • Tanrıbilir FB, Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları (Yetkin Yayınları 2011). google scholar
  • Tarman ZD, ‘Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)’daki Boşluk: Ada Uygulanacak Hukuk’ (2017) 66(2) 461-490. google scholar
  • Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk (13th edn, Vedat Kitapçılık 2020). google scholar
  • Tiryakioğlu B, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına İlişkin Önlemler Hakkında Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşme’ in Prof. Dr. Nihal Uluocak’a Armağan (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim-Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını 1999) 381-424. google scholar
  • Uluocak N, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Tedbirleri Hakkında Yetkiye, Uygulanan Kanuna, Tanıma ve Tenfize ve İşbirliğine Dair Sözleşme Tasarısının Değerlendirilmesi’ (1996) 16(1-2) MHB 119-127. google scholar
  • Ulusu-Karataş AE, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair 1996 Tarihli Lahey Sözleşmesi ve Türk Milletlerarası Özel Hukukuna Etkisi’ (2017) 37(2) MHB (Prof. Dr. Yücel Sayman’a Armağan) 1073-1183. google scholar
  • Usta S, ‘Koruyuculuk mu, Evlâtlık mı? Bir Çocuk Bakım ve Koruma Modeli Olarak Koruyucu Aile ve Türkiye Uygulaması’ in Yasemin Güllüoğlu Altun (ed) Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye 80. Yıl Armağanı (2018) 21-57. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Ömeroğlu, E. (2022). Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi. Public and Private International Law Bulletin, 42(1), 1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


AMA

Ömeroğlu E. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi. Public and Private International Law Bulletin. 2022;42(1):1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


ABNT

Ömeroğlu, E. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi. Public and Private International Law Bulletin, [Publisher Location], v. 42, n. 1, p. 1-25, 2022.


Chicago: Author-Date Style

Ömeroğlu, Ekin,. 2022. “Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi.” Public and Private International Law Bulletin 42, no. 1: 1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


Chicago: Humanities Style

Ömeroğlu, Ekin,. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi.” Public and Private International Law Bulletin 42, no. 1 (Dec. 2024): 1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


Harvard: Australian Style

Ömeroğlu, E 2022, 'Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi', Public and Private International Law Bulletin, vol. 42, no. 1, pp. 1-25, viewed 6 Dec. 2024, https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


Harvard: Author-Date Style

Ömeroğlu, E. (2022) ‘Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi’, Public and Private International Law Bulletin, 42(1), pp. 1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291 (6 Dec. 2024).


MLA

Ömeroğlu, Ekin,. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi.” Public and Private International Law Bulletin, vol. 42, no. 1, 2022, pp. 1-25. [Database Container], https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291


Vancouver

Ömeroğlu E. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi. Public and Private International Law Bulletin [Internet]. 6 Dec. 2024 [cited 6 Dec. 2024];42(1):1-25. Available from: https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291 doi: 10.26650/ppil.2022.42.1.982291


ISNAD

Ömeroğlu, Ekin. Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi”. Public and Private International Law Bulletin 42/1 (Dec. 2024): 1-25. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.982291



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim12.08.2021
Kabul05.11.2021
Çevrimiçi Yayınlanma04.01.2022

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.