9th International Congress of Turcology Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.068   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.068    Full Text (PDF)

Analyzing Narratives Related to Toponyms in Istanbul’s Şile District

Elif Şendur

Istanbul is one of the most notable cities with its historical and cultural richness, and Istanbul’s districts have their own history and culture. Şile has been home to several civilizations over the centuries and has had a mutual influence over Istanbul. This situation has constantly improved the district in historical and cultural terms. The seeds of Turkish culture were laid in Şile prior to the conquest of Istanbul, and these seeds flourished with the conquest of Istanbul. After the conquest, the Ahiska Turk, Bosniak, and Circassian settlements there increased Şile’s cultural diversity. The cultural richness of the district is also reflected in its folklore, which has an important place in terms of traditions, the Hıdırellez celebration, and folk narratives, as well as the Şile dress. The folkloric richness of the region is also found in narratives related to toponyms that are seen to have formed over time. This study analyzes the narratives related to the toponyms found within Şile. These narratives have changed through its history and are still being narrated today. The article also examines the narratives related to cave, island, rock, and lake names, in addition to those related to the village names. These narratives were accessed through interviews based on oral sources. This article studies the more than sixty toponyms and their related narratives in the district of more than fifty villages. Information can be obtained based on narratives regarding such things as historical-religious figures, the local economy, and local beliefs. This study aims to reveal the richness of the Turkish language and culture in the region based on the toponym narratives found in the district.


Keywords: Folklore, Folk narrative, Toponyms, Istanbul, Şile
DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.068   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.068    Full Text (PDF)

İstanbul Şile İlçesindeki Yer Adlarına Bağlı Anlatıların İncelenmesi

Elif Şendur

İstanbul, tarihî ve kültürel zenginlikleriyle dikkate değer şehirlerden biridir. İstanbul’un ilçelerinden her birinin kendine has tarihi ve kültürü mevcuttur. Şile’ye bakıldığında hem İstanbul’dan etkilenmiş hem de onu etkilemiş tarihî ve kültürel yapının olduğu görülmektedir. İlçe, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu durum ilçeyi tarihî ve kültürel anlamda sürekli beslemiştir. İstanbul’un fethinden önce Türk askerlerinin ve dervişlerinin yerleştirilmesiyle birlikte Şile’de Türk kültürünün tohumları atılmıştır. İstanbul’un fethiyle beraber bu tohumlar yeşermiş, 93 Harbi sonrasında Ahıska Türkleri, Boşnak ve Çerkezlerin yerleştirilmesi kültürel çeşitliliği arttırmıştır. İlçenin kültürel zenginliği folkloruna da yansımıştır. Bölge folkloru, halk ekonomisinin önemli bir kaynağı olan Şile bezinin yanı sıra gelenek görenekleri, Hıdırellez kutlamaları, halk anlatıları bakımından da önemli bir yere sahiptir. Yörenin folklorik zenginliği yer adlarına bağlı oluşan anlatılarda da karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada Şile ilçesine bağlı köylerin adlarına bağlı anlatılar incelenmiştir. Bu anlatılar tarih içerisinde değişerek bugüne değin anlatılmaktadır. Bu anlatılara sözlü kaynaklarla yapılan görüşmeler neticesinde erişilmiştir. Elliden fazla köyü bulunan ilçenin, altmıştan fazla yer adı ve buna bağlı anlatısı incelenmiştir. Anlatılardan hareketle yörenin coğrafi özellikleri, tarihî-dinî şahsiyetleri, halk ekonomisi, halk mimarisi, halk inanışları vb. konular hakkında bilgi edinmek mümkündür. Çalışmada, ilçenin yer anlatılarına bağlı oluşan anlatılarından hareketle yöredeki Türk dili ve kültürünün zenginliğinin ortaya konulması amaçlanmıştır.


Keywords: Folklor, Halk anlatısı, Yer adları, İstanbul, Şile

References

  • Acıpayamlı, Orhan (1992). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi. IV. Milletlerarası Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Gelenek, Görenek ve İnançlar IV içinde (s. 1-14). Ankara: Ofset Repromat matbaası. google scholar
  • Akkaya, Mustafa (2017). Evliya Çelebinin Seyahatnâmesi’nde “Üsküdar”. Kesit Akademi Dergisi, 11, 321-338. google scholar
  • Aksel, Atillâ (1994). Şile İlçesi. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VII. İlhan Tekeli (Haz.). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları. google scholar
  • Alagöz, Cemal Arif (1954). Türkiye Yer Adları Üzerine Bazı Düşünceler. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri (11-13 Eylül 1984) içinde (s. 11-23). Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Alakuş, Elif (2014). Afyonkarahisar Merkezde Yer Adlarına Bağlı Oluşan Efsaneler Derleme-İnceleme-Me-tinler. (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. google scholar
  • Bayrı, Mehmet Halit (1964). Yer Adları ve Yer Adlarına Bağlı Folklor Bilgileriyle İstanbul. Şevket Rado (Haz.). İstanbul: Hayat Yayınları. google scholar
  • Bilgin, C., ve Yarış, İ. (2011). İstanbul’un 100 Köyü. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları. google scholar
  • Cumbur, Müjgân (1984). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Yer Adları. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 201-217). Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Demir, Turan (2017). Amasya Merkez Yer adları Üzerine Halk Bilimsel Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir. google scholar
  • Eren, Hasan (1965). Yer Adlarımızın Dili. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 13, 155-165. google scholar
  • Eren, Hasan (2018). Yer Adlarımızın Dili. (Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Ertek, T. A., & Kozak, R., & Evren N. (1998). Şile (Doğal Tarihi ve Kültürel Yapısı, Sosyo-Ekonomik Analizi ve Gelişme Stratejileri). İstanbul: Mataş. google scholar
  • Gökyay, Orhan Şaik (1984). Türkçe Yer Adlarında Kişilerin ve Olayların Payı. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 243-257). Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Gönen, Dinan (2007). Efsanelere Göre İnsan Adlarından Kaynaklanan Yerleşim Yeri Adları ve Beyşehir Adı. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 17, 257-266. google scholar
  • Gülensoy, Tuncer (1984). Elazığ, Bingöl ve Tunceli İlleri Yer Adlarına Bir Bakış. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 149- 156). Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Gülensoy, Tuncer (1995). Türkçe Yer Adları Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Gülensoy, Tuncer (1998). Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış. Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı içinde (s. 41-48). Ankara. google scholar
  • İşıkhan, Tuğçe (2008). Gaziantep Yer Adlarının Halkbilimi Bakımından Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
  • İbret, Bilgin. Ü. ve Topal, Erol (2020). Yer Adları Açısından Bir İnceleme: Tosya’da (Kastamonu) Yer Adları. Folklor/Edebiyat, 26 (101), 41-54. google scholar
  • Kasar, Nazire (1987). Şile İlçesi’nin Turizm Potansiyelinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
  • Kibar, Osman (2005). Türk Kültüründe Ad Verme. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • Kurgun, Levent (2002). Denizli İli Yer Adları (2 cilt). (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. google scholar
  • Muslu, Güler (1999). Şile Şehri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
  • Örnek, Sedat Veyis (1973). Budunbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Özsemerci, Selma (2019). Çorum İli Yer Adlarının Halkbilimsel Açıdan İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat. google scholar
  • Sakaoğlu, Saim (1984). İnsan Adlarından Kaynaklanan Yer Adları. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 259-264). Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Sakaoğlu, Saim (1995). Göller Bölgesi Yer Adları Üzerine Burdur/Bucak ve Isparta/Keçiborlu’dan Yer Adları. Milli Folklor Dergisi, 25, 22-27. google scholar
  • Sakaoğlu, Saim (2001). Türk Ad Bilimi I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Şahin, İbrahim (2015). Türkiye Yeradbiliminde Leksik-Semantik Sınıflandırma Meselesi. Avrasya Terim Dergisi, 3(1), 10-21. google scholar
  • Şendur, Elif (2019). İstanbul Şile İlçesine Bağlı Köylerde Folklor Araştırmaları. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
  • Şile Gezi Rehberi (2017). Süleyman Hilmi Eren (Haz.). y.y. y.y. google scholar
  • Temir, Şebnem Ruhsar (2010). Geçmişten Günümüze Şile ve Şile Bezi. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. google scholar
  • Uyğur, Sinan (2008). Dobruca’daki Türkçe Yer Adlarının Anlam ve Yapıların Göre Tasnifi. Karadeniz Araştırmaları, 18, 127-141. google scholar
  • Yediyıldız, Bahattin (1984). Türkiye’de Yer Adı Verme Usulleri ve Yer Adı Değişikliklerinin Tarihi Değişimi. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri içinde s. 25- 41. Ankara: Başbakanlık Basımevi. google scholar
  • Yıldırım, Dursun (2016). Türk Bitiği. (2. bs.). Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • Elektronik Kaynaklar google scholar
  • Nişanyan Yer Adları. (2020). Meşrutiyet. Erişim adresi https://nisanyanmap.com/?y=meşrutiyet&lv=&t =şile&cry=&ua=5 google scholar
  • Nişanyan Yer Adları. (2020). Sofiler. Erişim adresi https://nisanyanmap.com/?lv=2&y=Sofiler%20|%20 Karıköy&t=&srt=x&u=1&ua=0 google scholar
  • Şile Belediyesi (2021). Şile Florası. Erişim adresi https://www.sile.bel.tr/kesfet/dogal-guzellikler/sile-florasi google scholar
  • Şile Kaymakamlığı. (2016). Şile Coğrafi Yapısı. Erişim adresi http://www.sile.gov.tr/cografi-yapisi google scholar
  • Şile Kaymakamlığı. (2016). Şile Deniz Mağaraları. Erişim adresi http://www.sile.gov.tr/cografi-yapisi google scholar
  • TDK. (2021). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/ google scholar
  • Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri. (2021) Akşam Güneşi. Erişim adresi http://www.tayproject.org/Magara. fm$Retrieve?MagaraNo=10061&html=cave_detail_t.html&layout=web#:~:text=Uzunlu%C4%9Fu%20 80%20m%20olup%2C%20%C5%9Eile,olu%C5%9Fan%20%22Arka%20Salon%22dur google scholar
  • Sözlü Kaynaklar google scholar
  • KK. 1: Levzat SARI, 1957, Erkek, Şile Korucu Köy doğumlu, Yüksekokul. google scholar
  • KK. 2: Adnan KURT, 1960, Erkek, Şile Ahmetli Köy doğumlu, -. google scholar
  • KK. 3: Mehmet Ali DEMİR, 1958, Erkek, Şile Meşrutiyet Köy doğumlu, Lise. google scholar
  • KK. 4: Mustafa KÖMÜRCÜ, 1974, Erkek, Şile Karamandere Köy doğumlu, -. google scholar
  • KK. 5: Fikret GÜL, 1947, Kadın, Şile Ahmetli Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • KK. 6: Fethiye KÖMÜRCÜ, 1950, Kadın, Şile Karamandere Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • KK. 7: Nusret YILMAZ, 1940, Erkek, Şile Karamandere Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 8: Cihan Faruk YENİÇERİ, 1974, Erkek, Şile Üvezli Köy doğumlu, Lise. google scholar
  • . 9: Cafer PEHLİVAN, 1937, Erkek, Şile Bıçkıdere Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 10: Ahmet Rıza AYDIN, 1959, Erkek, Şile Üvezli Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 11: Harun -, 1961, Erkek, Şile Üvezli Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 12: Emine -, 1966, Kadın, Giresun doğumlu, -. google scholar
  • . 13: Ali SELVİ, 1970, Erkek, Şile Bıçkıdere Köy doğumlu, Açıköğretim Üniversitesi. google scholar
  • . 14: H. M. K., 1952, Erkek, Şile doğumlu, Lise. google scholar
  • . 15: İsmail Hakkı YILMAZ, 1954, Erkek, Şile doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 16: Hüseyin TOPAL, 1956, Erkek, Şile Kömürlük Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 17: İsmail GÜNEŞ, 1935, Erkek, Şile Kömürlük Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 18: Turgay KIRMAN, 1983, Erkek, İstanbul doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 19: Hasan GÜL, 1935, Erkek, Şile Kömürlük Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 20: Yılmaz ERMAN, 1940, Erkek, Şile doğumlu, -. google scholar
  • . 21: Cabir SAĞLAM, 1954, Erkek, Şile doğumlu, -. google scholar
  • . 22: Sabit YILDIRIM, 1952, Erkek, Şile Oruçoğlu Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 23: Arif ALTIN, 1959, Erkek, Şile Bıçkıdere Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 24: Halit KAVALCI, 1948, Erkek, Şile Sortullu Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 25: Ertan -, -, Erkek, İstanbul, İlkokul (Okuyor). google scholar
  • . 26: Recep -, -, Erkek, İstanbul, İlkokul (Okuyor). google scholar
  • . 27: Leyla KARATAŞ, 1981, Kadın, Şile Hacıllı Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 28: Mustafa DOYGUN, 1593, Erkek, Şile Soğullu Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 29: Muradiye DOYGUN, 1958, Kadın, Şile Ubeyli Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 30: Kasım ÜNAL, 1967, Erkek, Şile Çataklı Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 31: Zekai KARADENİZ, 1966, Erkek, Şile Çataklı Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 32: Şeref BICIRDI, 1968, Erkek, Şile Çataklı Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 33: Necdet KESKİN, 1962, Erkek, Şile Göçe Köy doğumlu, Lise. google scholar
  • . 34: Eyüp -, -, Erkek, Şile Göksu Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 35: Ahmet YILMAZ, -, Erkek, Şile Göksu Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 36: Erdoğan DURGUN, 1968, Erkek, Şile Sungurlu Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 37: H. Z., -, Erkek, -, -. google scholar
  • . 38: C. D., -, Erkek, -, -. google scholar
  • . 39: Hüseyin AYDIN, 1939, Erkek, Şile Sofular Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 40: İlhan ÇAKIR, 1941, Erkek, Şile Alacalı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 41: Osman MERSİN, 1962, Erkek, Şile Alacalı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 42: Eyüp TÜZÜNKAN, 1941, Erkek, Şile Kurna Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 43: Recai KURT, 1965, Erkek, Şile Ovacık Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 44: Vasıp TELLİ, 1941, Erkek, Şile Tekke Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 45: Fuat USTA, 1959, Erkek, Şile Yazımanayır Köy doğumlu, Lise. google scholar
  • . 46: M. T., 1972, Erkek, Şile Osman Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 47: Hayrettin CEYHUN, 1958, Erkek, Şile Erenler Köy doğumlu, Ortaokul. google scholar
  • . 48: Alican ÖZDEMİR, 1963, Erkek, Şile Yeşilvadi Köy doğumlu, - google scholar
  • . 49: Kemal TOMBUL, 1955, Erkek, Şile Karakiraz Köy doğumlu, Ortaokul. google scholar
  • . 50: İsmail BURMA, 1935, Erkek, Şile Satmazlı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 51: Mustafa PEÇE, 1965, Erkek, Şile Kızılca Köy doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 52: Fehmi GÜNER, 1966, Erkek, Şile Darlık Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 53: Rahmi ŞENCAN, 1961, Erkek, Şile Ulupelit Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 54: İbrahim AKGÜL, 1956, Erkek, Şile doğumlu, İlkokul. google scholar
  • . 55: Nedim TOPÇU, 1952, Erkek, Şile doğumlu, Ortaokul. google scholar
  • . 56: İsmini Vermek İstemeyen 5 Kişi, Kadın, Şile doğumlu, -. google scholar
  • . 57: Rıfat -, -, Erkek, Şile Kızılca Köy doğumlu, Ortaokul. google scholar
  • . 58: Nedim ÇAKIR, -, Erkek, Şile Değirmençayırı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 59: A. B., 1970, Erkek, Şile Hasanlı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 60: Ş. Ç., 1934, Erkek, Şile Hasanlı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 61: Eyüp -, 1966, Erkek, Şile Değirmençayırı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 62: Selim NALBANT, 1958, Erkek, Şile Ağaçdere Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 63: Alaaddin ERGİN, -, Erkek, Şile Karabeyli Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 64: İ. -, -, Erkek, Şile Karabeyli Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 65: Alaaddin DEĞİRMENCİ, 1938, Erkek, Şile Karabeyli Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 66: A. -, -, Erkek, -,-. google scholar
  • . 67: M. -, 1965, Erkek, -, -. google scholar
  • . 68: Şükrü -, 1933, Erkek, Şile Kalem Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 69: -, 1984, Erkek, -,-. google scholar
  • . 70: -, -, Erkek, -,-. google scholar
  • . 71: Ayşin Deniz KURU, -, Kadın, -, -. google scholar
  • . 72: Erkan ERCAN, -, Erkek, Şile Yeniköy doğumlu, -. google scholar
  • . 73: Mustafa -, 1950, Erkek, Şile Çayırbaşı Köy doğumlu, -. google scholar
  • . 74: Safiye TÜRKER, -, Kadın, Şile Yeniköy doğumlu,-. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.