9th International Congress of Turcology Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.036   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.036    Full Text (PDF)

The Sogdian Influence in the Uyghur Khaganate

Saadettin Yağmur Gömeç

The Sogdians are one of the tribes mentioned in inscriptions and counted as having been under Turk domination. However, because they were frequently attacked by the farmer tribes in Central Asia and the mounted nomads in the region, they submitted without much resistance. In spite of this, they expanded their commercial activities by benefiting greatly from nomadic Turks in particular. Meanwhile, the Turks also received a kind of transit tax for ensuring the safety of the routes the Sogdians used. In short, the military power of the Turks and the commercial capabilities of the Sogdians complemented one another. Having been dominated by the Turks for a long time, the inhabitants of the Sogdian region were involved in both merchant ambassadorial activities. Aside from this, the relations between Turks and Sogdians date back to the age of the Huns. These relations continued into the era of the Kök Türk and the Uyghur Khaganate. Still, trade was more important to the Sogdians than anything else. They formed colonies for their work in many parts of the Turkestan and Asian geography. These people are also said to have bene very fond of money, music, and entertainment. In the Uyghur era, traders, clergy, and advisers from Sogdiana were highly influential. Unfortunately, when the country fell into weakness, they also got involved in state affairs and tried to take control of the state by settling in at the state level. However, they were taught a lesson once they attempted to intervene directly in state affairs.


Keywords: Turkestan, Old Turkish Age, Sogdians, Uyghur
DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.036   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.036    Full Text (PDF)

Uygur Kaganlığındaki Sogd Tesiri

Saadettin Yağmur Gömeç

Sogdlar, kitabelerde geçen ve Türk hâkimiyeti içinde sayılan kavimlerden biridir. Ancak Orta Asya’daki çiftçi kavimlerle, yine bölgedeki atlı konar-göçerlerin sık sık saldırılarına maruz kaldıklarından, fazla bir direnç göstermeden boyun eğiyorlardı. Buna rağmen bilhassa konar-göçer Türklerden fazlasıyla yararlanarak, ticari faaliyet alanlarını genişletmişlerdir. Bu arada Türkler de Sogdluların kullandıkları güzergâhların güvenliğini sağladıklarından bir nev’i geçiş vergisi almaktaydılar. Kısaca Türklerin askeri gücü ile Sogdların ticari yetenekleri birbirlerini tamamlıyordu. Dolayısıyla çok eskiden beri Türklerin hâkimiyeti altında bulunan Sogd bölgesi ahalisinden hem tüccarlık faaliyetleri, hem de elçilik işlerinde faydalanılıyordu. Bu durum bir yana Türkler ile Sogdların ilişkileri Hunlar çağına kadar inmektedir. Bu münasebetler Kök Türk ve Uygur Kaganlığı çağında da sürdü. Bu sebepten devlet ve kültürel hayatında birtakım farklılıklar görülen Uygur Türk Kaganlığının içinde en dikkati çeken topluluklardan birisi Sogdlar olmuştur. Ancak Sogdlar için ticaret her şeyden daha önemliydi. Türkistan ve Asya coğrafyasının pek çok yerinde işleri icabı koloniler teşkil ettiler. Ayrıca bu halkın paraya, müziğe, eğlenceye çok düşkün oldukları söylenmektedir. Uygurlar çağında ise Sogdlu tüccar, din adamı ve danışmanlar fazlasıyla etkili oldular. Maalesef ülkenin zaaf içerisine düştüğü zamanlarda devlet işlerine de bulaşıp, devlet kademesine yerleşerek ipleri ellerine almaya çalıştılar. Fakat devlet meselelerine doğrudan müdahale etmeye kalkıştıklarında dersleri verildi.


Keywords: Türkistan, Eski Türk Çağı, Sogdlar, Uygur

References

  • Artamonov, M.I. (2004). Hazar Tarihi. (A.Batur, Çev.). İstanbul. google scholar
  • Barthold, V.V. (1967). Sogd. İslam Ansiklopedisi. C. 10. İstanbul. google scholar
  • Barthold, V.V. (1981). Moğol İstilasına Kadar Türkistan. (H.D.Yıldız, Hzl.). İstanbul. google scholar
  • Cahun, L. (1896). Introduction a L’Histoire de L’Asie. Paris. google scholar
  • Chavannes, E. (1903). Documents sur les Tou-Kiue [Turcs] Occidentaux. Petersburg. google scholar
  • Creel, H.G. (1965). The Role of the Horse in Chinese History. The American Historical Review, 70(3), Chicago. google scholar
  • Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri (2013). (K.Yıldırım,Yay. Hzl.). İstanbul. google scholar
  • De Guignes, J.M. (1924). Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-î Umumisi. C. II, İstanbul. google scholar
  • Eberhard, W. (1942). Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti. (M.Mansuroğlu, Çev.). Türkiyat Mecmuası. C. 7. İstanbul. google scholar
  • Enoki, K. (1955). Sogdiana and the Hsiung-nu. Central Asiatic Journal. 1(1). Wiesbaden. google scholar
  • Gibb, H.A. (2011). Orta Asya’da Arap Fütûhatı. (M.Hakkı, Çev.). İstanbul, 1930. google scholar
  • Gömeç, S..Y. Türk Tarihinde An Lu-shan ve Destanı. Tarihin Peşinde, 3(5), Konya. google scholar
  • Gömeç, S.Y. (2015). Uygur Türkleri Tarihi. 5. Baskı. Ankara. google scholar
  • Gömeç, S.Y. (2016). Kök Türk Tarihi. 5. Baskı. Ankara. google scholar
  • Gömeç, S.Y. (2018). Türk-Hun Tarihi. 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Grousset, R. (1980). Bozkır İmparatorluğu. (R.Uzmen, Çev.). İstanbul. google scholar
  • Gumilev, L.N. (1967). Drevniye Tyurki. Moskva. google scholar
  • Haussig, H.W. (1997). İpek Yolu ve Orta Asya Kültür Tarihi. (M.Kayayerli, Çev.). Kayseri. google scholar
  • İnan, A. (1987). Makaleler ve İncelemeler. 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Kafesoğlu, İ. (1955). Kuteybe. İslam Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul. google scholar
  • Kaşgarlı Mahmud. (1985). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi. C. I, 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Klyaştornıy, S.G. (1964). Drevnetyurkskiye Runiçeskiye Pamyatniki Kak Istoçnik po Istorii Sredney Azii. Moskova. google scholar
  • Ligeti, L. (1986). Bilinmeyen İç Asya. Çev. S.Karatay. 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Liu, M.T. (1958). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T’u-küe). II. Buch. Wiesbaden. google scholar
  • Mackerras, C. (1972). The Uighur Empire. Canberra. google scholar
  • Mackerras, C. (2005). The Role of Ancient Turkic States in World History. Second International Congresson Turkic Civilization. Bishkek. google scholar
  • Marquart, J. (1896). Die Chronologie der Alttürkischen Inschriften. Leipzig. google scholar
  • Mesudi. (2004). Murûc ez-Zeheb. (A.Batur, Çev.). İstanbul. google scholar
  • Mori, M. (1984). Soğdluların Orta-Asya’daki Faaliyetleri. Belleten, 47(185). Ankara. google scholar
  • Narain, A.K. (1990) Indo-Europeans in Inner Asia. Early Inner Asia. (D.Sinor, Ed.). Cambridge. google scholar
  • Ögel, B. (1957). Doğu Göktürkleri Hakkında Notlar. Belleten, 21. Ankara. google scholar
  • Ögel, B. (1959). Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Bazı Yeni Araştırmalar. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 17(1-2). Ankara. google scholar
  • Ögel, B. (1971). Türk Mitolojisi. C. I. Ankara. google scholar
  • Ögel, B. (1984). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Ögel, B. (1987). Batı Göktürk Devleti. Tarihte Türk Devletleri. C. I. Ankara. google scholar
  • Ögel, B. (1987). Türgiş Devletleri (Göktürklerin Batıya Kaymaları). Tarihte Türk Devletleri. C. I. Ankara. google scholar
  • Rasonyi, L. (1988). Tarihte Türklük. 2. Baskı. Ankara. google scholar
  • Spuler, B. (1966). Geschichte Mittelasiens seit dem Auftreten der Türken. Handbuch der Orientalistik. 5(5). Leiden/Köln. google scholar
  • Szemerenyi, O. (1980). Four Old Iranian Ethnic Names: Scythian-Skudra-Sogdian-Saka. Österreichische Akademie der Wissenschaften Philosophisch-Historische Klasse Sitzungsberichte, Band 371. Wien. google scholar
  • Şeşen, R. (1985). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara. google scholar
  • Togan, Z.V. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş. 3. Baskı. İstanbul. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.