Mehmet Akif and National Anthem on the 100th Anniversary of Its Adoption
Structure-Agency Dichotomy in Mehmet Akif’s Writings: An Analysis in the Context of Relational Sociology
Birsen Banu OkutanMehmet Akif Ersoy offers clues to analyze the present while shedding light on the social history of Turkish society through his writings. Ersoy, as an author who analyzes social events, is disturbed by social injustice and inequality, and is criticized by various circles for expressing this discomfort, and carries the identity of a sociologist. Akif sometimes narrates the experiences of orphaned and homeless children, sometimes questions the inertia of young people and the depression that comes with it. In some of his narratives, he discusses the scholar-enlightened duality while scrutinizing the intellectual issues. While he analyzes the inequality between the rich and the poor or the parameters of violence, he problematizes the entrenchedness of lawlessness. Ersoy discusses the existence of the causes that builds the nation and culture; tries to understand the mass trapped between tradition and modernity. He examines the attitudes of ideologies and ideologists based upon national, religious and spiritual values, and tries to determine the limits of revolutionism, imitation and reform. Ersoy makes predictions for the future while listing the dangers that will disrupt the peace of the society. In addition, Akif presents a rich photograph of how the daily life in Istanbul of his time was. Many picture frames that come to our minds -such as the slums of Istanbul, oil lamps, porters carrying panniers, coal miners, streets surrounded by attar shops, corpses wrapped in straw, dark miserable taverns with low ceilings, cradle swings on feast days- tents point to the cumulative image of historical knowledge. By following these signs, it is seen that a picture of criticism emerges, sometimes over the structure, sometimes the institution, and sometimes the actor. The aim of this study is to analyze the relationship between the structure, institution and the actor in Akif's texts through the Mahalle Kahvesi. Firstly, the theoretical determinations among the structure-institution and the agency will be defined through relational sociology; then, an analysis will be made on the aforementioned text. Determining the direction of the relationship among the structure, the institution and the agents is to make sense of the future data of the selves established in the past. As a result, it is possible to analyze the relational forms of historical sociology, and data that illuminates the present can be reached through the research of Akif's language construct and way of thinking.
Mehmet Akif Ersoy’da Yapı-Fail İkiliği: İlişkisel Sosyoloji Bağlamında Bir Analiz
Birsen Banu OkutanMehmet Akif Ersoy, zamanının toplumsal düşüncesini yansıtan önemli sosyal aktörlerden biridir. Yazdıklarıyla Türkiye toplumunun sosyal tarih zeminine ışık tutması, bugünü anlamak için ipuçları sunması, eserlerini tekrar tekrar çalışmak için bir nedendir. Ersoy sosyal olayların gidişatına neşter vuran, sosyal adaletsizlik ve eşitsizlikten rahatsızlık duyan ve bu rahatsızlığını dile getirdiği için çeşitli çevreler tarafından eleştirilen toplumbilimci kimliği taşır. Bu nedenle yazınlarını salt edebi kategoride değerlendirmek büyük bir eksiklik olur. Akif kimi zaman kimsesiz ve sahipsiz çocukların yaşadıklarını anlatırken, kimi zaman gençlerin içine düştüğü ataleti ve beraberinde gelen buhranı sorgular. Bazı anlatılarında, aydın meselesini irdelerken, bazılarında âlim-arif ikiliğini masaya yatırır. Zengin fakir arasındaki eşitsizliği veya şiddetin parametrelerini çözümlerken, hak-hukuk tanımazlığın yerleşikliğini sorunsallaştırır. Milleti ve kültürü oluşturan nedenlerin varlığını tartışır; gelenekle modernitenin arasına sıkışan kitleyi anlamaya çalışır. Milli, dini ve manevi değerlerden yola çıkarak ideolojilerin ve ideologların tavırlarını tetkik eder, inkılapçılığın, taklitçiliğin, ıslahatın sınırlarını belirlemeye uğraşır. Toplumun huzurunu bozacak tehlikeleri sıralarken geleceğe yönelik yordamalarda bulunur. Ayrıca Akif yaşadığı dönemin İstanbul’undaki gündelik hayatın nasıl olduğuna dair zengin bir fotoğraf sunar. İstanbul’un kenar mahalleleri, kandiller, küfe taşıyan hamallar, kömürcüler, attar dükkânları ile çevrili sokaklar, hasıra sarılmış cesetler, basık tavanlı karanlık sefil meyhaneler, bayram günü beşik salıncaklar, kurulan çadırlar gibi zihnimize düşen birçok resim karesi, tarihsel bilginin kümülatif imgesine işaret eder. Bu işaretleri takip ederek kimi zaman yapı, kimi zaman kurum kimi zaman da fail bahislerinin üzerinden bir eleştiri tablosunun ortaya çıktığı görülür. Bu çalışmanın konusu da Akif’in metinlerinde yapı, kurum ve fail arasında kurduğu ilişkiyi Mahalle Kahvesi üzerinden çözümlemektir. Çalışmada öncelikle yapı-kurum ve fail arasında var olan teorik belirlenimler, ilişkisel sosyoloji vasıtasıyla tanımlanacak ardından bahsi geçen metin üzerinden bir analiz yapılacaktır. Yapı, kurum ve failler arasındaki ilişkinin yönünü tayin etmek geçmişte kurulan kendiliklerin geleceğe yönelik verilerini anlamlandırmak olur. Neticede Akif’in dil kurgusu ve düşünme biçiminin araştırılması ile bir yandan tarihsel sosyolojinin ilişkisel biçimleri çözümlenirken bir yandan da bugünü aydınlatan donelere ulaşılır.
