Journal of Turkology

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Article


DOI :10.18345/iuturkiyat.370078   IUP :10.18345/iuturkiyat.370078    Full Text (PDF)

AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC

Aslı Zengin

The translation and exegesis (tafsir) of the Qur’an, either as a whole or as surahs, are very important in terms of Turkish language history. A great number of surahs have been translated; these surahs are commonly of Yasin, Fâtiha and İhlâs. It is known that there are eight translations and exegeses of the Qur’an written in Eastern Turkish. The translations of the Qur’an into the Anatolian Turkish started in the principal period established after the Seljuks. The first translations made in this field were largely interpretive translations as opposed to interlinear translations and are usually translated from short surahs. The subject of this examination is a Fâtiha exegesis text written in Chagatay Turkish. With its well-structured narrative, the text has been written in an extremely lively manner with the intention of influencing the reader.

Keywords: Fâtiha Exegesis, Late Term Chagatay Turkic, Qur‟an, Turkish Language, Eastern Turkish
DOI :10.18345/iuturkiyat.370078   IUP :10.18345/iuturkiyat.370078    Full Text (PDF)

GEÇ DÖNEM ÇAĞATAY TÜRKÇESİ İLE ANONİM BİR FÂTİHA TEFSİRİ

Aslı Zengin

Kur’an-ı Kerîm’in tamamıyla veya sûreler hâlinde tercüme ve tefsirinin yapılması Türk dili tarihi açısından son derece önemlidir. Günümüze ulaşmış sûre tefsirlerinin sayısı oldukça fazladır. Bu sûreler genellikle Yasin, Fâtiha, ve İhlas sûreleridir. Kur’an’ın Doğu Türkçesi ile yazılmış sekiz tercüme ve tefsirli tercümesinin olduğu bilinmektedir. Kur’an’ın Anadolu Türkçesine çevirileri ise Selçuklulardan sonra kurulan Beylikler Devrinde başlamıştır. Bu sahada yapılan ilk çeviriler satır arası çeviriden ziyade tefsirli çeviriler olup genellikle kısa  sûre  tefsirleridir.  İncelemeye konu olan metin geç dönem Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir Fâtiha tefsiridir. Tahkiyeli bir anlatıma sahip olan metin son derece canlı bir üslupla okuyucuyu etkileme gayesiyle kaleme alınmıştır. 

Keywords: Fâtiha Tefsiri, Geç Dönem Çağatay Türkçesi, Kur‟an-ı Kerîm, Türk Dili, Doğu Türkçesi

PDF View

References

  • ATA, Aysu, Kısasü‟l Enbiya II (Dizin), Türk Dil Kurumu Yayınları, 681-2, Ankara, 1997. google scholar
  • __________, Nehcü‟l Ferâdis, Türk Dil Kurumu Yayınları: 518, Ankara, 1998. google scholar
  • __________, Türkçe İlk Kur‟an Tercümesi (Rylands Nüshası), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2004, s. XIII. google scholar
  • ARAT, ReĢid Rahmetî, Makaleler, Cilt I, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü, Ankara, 1987. google scholar
  • ARGUNġAH, Mustafa, Tarihi Türk Lehçeleri-Çağatay Türkçesi, Kesit Yayınları, Ġstanbul, 2013. google scholar
  • KaĢgarlı Mahmud, Divanü Lügati‟t-Türk Tercümesi, Çev. Besim ATALAY, Ankara, c. I, 1939, s. 31-32. google scholar
  • BALCI, Medine, Kur‟an-ı Kerim Meal ve Kelime Kelime Meali, Ebrar Yayınları: 2, c. II, Ġstanbul, 1993. google scholar
  • ÇANTAY, Hasan Basri, Tefsirli Kur‟ân Meâli 1, Risale Yayınları, Ġstanbul, 2005. google scholar
  • DEVELLĠOĞLU, Ferit, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2000. google scholar
  • ECKMANN, János, “Kur‟an‟ın Doğu Türkçesine Tercümeleri”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXI, Ġstanbul, 1974, s. 20. google scholar
  • ERCĠLASUN, Ahmet Bican, Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005. google scholar
  • ERDOĞAN, Abdülkadir, “Kur‟an Tercümelerinin Dil Bakımından Değerleri”, Vakıflar Dergisi, c. I, 1938, s. 47-41. google scholar
  • ERGĠN, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, Ġstanbul, 1999. google scholar
  • ERSOYLU, Halil, “Eski Türkiye Türkçesi Metinlerinde Kullanılan Elifli Vav”, Hasan Eren Armağanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 139. google scholar
  • GABAĠN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet AKALIN, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2003, s. 41. google scholar
  • HACIEMĠNOĞLU, Necmettin, Harezm Türkçesi ve Grameri, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 3405, Ankara, 1997. google scholar
  • __________, Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları: 638, Ġkinci Baskı, Ankara, 2003. google scholar
  • HAMĠDULLAH, Muhammed, “Kur‟an-ı Kerim‟in Türkçe Yazma Tercümeleri”, Türkiyat Mecmuası, c. XIV, Ġstanbul, 1964, s. 64-80. google scholar
  • ĠNAN, Abdülkadir, “Kur'an'ın Eski Türkçe ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar”, Türk Dili I/6, Nisan 1952, s. 81. google scholar
  • __________, “Kur‟an‟ın Eski Türkçe ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, S. 1960, s. 81. google scholar
  • __________, Kur‟an-ı Kerim‟in Türkçe Tercemeleri Üzerinde Bir İnceleme, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı Yayınları, Ankara, 1961, s.8. google scholar
  • KARABACAK, Esra, An Interlinear Translation of the Qur‟an Into Old Anatolian Tukısh, Harward University, 1994. google scholar
  • KARASOY, Yakup, Satıraltı Tercümeli Bir Fıkıh Kitabı, Selçuk Üniversitesi Türkiyat AraĢtırmaları Enstitüsü Yayınları: 4, Konya, 2004. google scholar
  • KORKMAZ, Zeynep, Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, Türk Dil Kurumu Yayınları: 598, Ankara, 2000. google scholar
  • __________, “Eski Anadolu Türkçesinde Ġmlâ-Fonoloji Bağlantısı Üzerine Notlar”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, c. 1, Ankara, s. 498. google scholar
  • SAĞOL, Gülden, Harezm Türkçesi Satır Arası Kur‟an Tercümesi, Harward Üniversitesi, Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, 1993, s. XXV. google scholar
  • TABAKLAR, Özcan, “Anadolu Sahasında YazılmıĢ Bir Sure Tefsiri”, İlmî Araştırmalar, S. 16, Ġstanbul, 2003. google scholar
  • TEKĠN, ġinasi, “Eski Türk Yazı Dillerinin Özellikleri Üzerine DüĢünceler ve Bunların TeĢekkülü ile Türk Siyasî Birlikleri Arasındaki ĠliĢkiler”, Tarih ve Toplum, 101, 1992, s.13. google scholar
  • __________, İştikakçının Köşesi, Simurg Yayıları 41, Ġstanbul, 2001, s. 40-42. google scholar
  • TOGAN, Zeki Velidi, Kur‟an ve Türkler, Kayı Yayınları: 3 Ġstanbul, 1971, s.19. google scholar
  • TOPALOĞLU, Ahmet, XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur‟an Tercümesi, Ġkinci Cilt (Sözlük), Kültür Bakanlığı Yayınları: 300, Ġstanbul, 1978. google scholar
  • TOPARLI, Recep, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2003. google scholar
  • YELTEN, Muhammet, “Anadolu Sahasında YapılmıĢ Sure Tefsirleri ve Bu Tefsirlerin Türk Dili Açısından Önemi”, İlmî Araştırmalar, 9, Ġstanbul, 2000, s. 249-254. google scholar
  • YÜCE, Nuri, “Türk Dili”, İslam Ansiklopedisi, Ġstanbul, 1988, c. XII/II, s. 487. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Zengin, A. (0001). AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC. Journal of Turkology, 27(2), 313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


AMA

Zengin A. AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC. Journal of Turkology. 0001;27(2):313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


ABNT

Zengin, A. AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 27, n. 2, p. 313-358, 0001.


Chicago: Author-Date Style

Zengin, Aslı,. 0001. “AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC.” Journal of Turkology 27, no. 2: 313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


Chicago: Humanities Style

Zengin, Aslı,. “AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC.” Journal of Turkology 27, no. 2 (Dec. 2024): 313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


Harvard: Australian Style

Zengin, A 0001, 'AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC', Journal of Turkology, vol. 27, no. 2, pp. 313-358, viewed 25 Dec. 2024, https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


Harvard: Author-Date Style

Zengin, A. (0001) ‘AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC’, Journal of Turkology, 27(2), pp. 313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078 (25 Dec. 2024).


MLA

Zengin, Aslı,. “AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC.” Journal of Turkology, vol. 27, no. 2, 0001, pp. 313-358. [Database Container], https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078


Vancouver

Zengin A. AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC. Journal of Turkology [Internet]. 25 Dec. 2024 [cited 25 Dec. 2024];27(2):313-358. Available from: https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078 doi: 10.18345/iuturkiyat.370078


ISNAD

Zengin, Aslı. “AN ANONYMOUS FÂTİHA EXEGESIS IN LATE TERM CHAGATAY TURKIC”. Journal of Turkology 27/2 (Dec. 2024): 313-358. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370078



TIMELINE


Submitted12.10.2017
Accepted31.10.2017

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.