Research Article


DOI :10.26650/iuturkiyat.646171   IUP :10.26650/iuturkiyat.646171    Full Text (PDF)

Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı

Gülten BalOnur Alp Kayabaşı

Günümüzde kadın, hâlen varlığını hissettirme ve kendini kanıtlama çabası içerisindedir. Ülkemizde ve dünyada yapılan sosyolojik araştırmalara bakıldığında kadının konumu itibariyle erkeğin çok gerisinde olduğu değerlendirilir. Ancak Türk tarihi, edebiyatı ve kültürü incelendiğinde Eski Türklerde kadının sosyal hayattaki yerinin günümüz kadınlarından çok daha yukarıda olduğu görülür. Eşinin yoldaşı, hayat arkadaşı, çocuklarının anası olan kadın doğurganlığı münasebetiyle hayatın kaynağı durumundaki saygın bir varlık olarak anılır. Bu çalışmada Türklerin ortaya çıktığı ve ana yurdu olarak bilinen Asya kıtasında yer alan; günümüzde Rusya Federasyonu toprakları içerisinde kalan Ural Dağları’ndan Pasifik Okyanusu’na kadar olan alanı kapsayan Sibirya Sahası’nda yaşamış ve hâlen yaşamakta olan halklardan Yakut (Saha), Tuva, Hakas, Şor ve Altay Türklerinin destanlarındaki kadın kavramı destan metinlerinden verilen örnekler aracılığıyla incelenmiştir.

İncelenen destan metinlerinde kadının Eski Türklerdeki statüsünün erkekle eşit olduğu hatta daha üst konumda algılandığı, Türklerde cinsiyet ayrımı bulunmadığı ve kadının negatif ayrımcılığa maruz kalmadığı görülmektedir. Türk kadının bulunduğu konum ve statüsü itibariyle hayatın her alanında erkeğin yanında yer almasının, çağdaşları olan diğer dünya halklarıyla kıyaslandığında Eski Türk toplumlarının son derece gelişmiş bir kültür yapısına sahip oldukları sonucunu doğurmaktadır. 

DOI :10.26650/iuturkiyat.646171   IUP :10.26650/iuturkiyat.646171    Full Text (PDF)

The Place of Woman in Siberian Realm Turkish Legends and the Perception of Ancient Turks in This Regard

Gülten BalOnur Alp Kayabaşı

Today, women are still struggling to feel their existence and prove themselves. According to the research conducted in our country and the World, it has been estimated that women are surpassed by men with regard to their status. Nevertheless, when Turkish history, literature and culture are analyzed, the place of women in social life in Old Turks was far above women today. Women, who were spouses, companions of their husbands, and mothers of their children, were seen as prestigious, as the source of life in reference to fertility. In this study, the concept of women in the legends of Yakut (Saha), Tuva, Hakas, Şor and Altay Turks, who used to live in the Siberian Realm, which ran from Ural Mountains to the Pacific Ocean in the modern Russian Federation, was located in the Asian content, where Turkish people emerged and knew their homeland, will be analyzed with the help of examples from the legend contexts.

In the epic texts examined, it is seen that the status of women in the Old Turks is equal to, or even higher than that of men. There is no gender discrimination in the Turks, and women are not exposed to negative discrimination. The fact that Turkish women stood by men in all spheres of life, in terms of their position and status leads us to the conclusion that Old Turkish societies had a highly developed cultural structure when compared to other world peoples who were their contemporaries.


PDF View

References

  • Bayat, Fuzuli. Mitolojiye Giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2007. google scholar
  • Bayat, Fuzuli. Türk Mitolojik Sistemi 2. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2012. google scholar
  • Çimen, Dr. Latife Kabaklı. Türk Töresinde Kadın ve Aile. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2008. google scholar
  • Çoruhlu, Yaşar. Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2011. Devlet, Nadir. “Federe ve Muhtar Türk Cumhuriyetleri”. Türkler Ansiklopedisi. 20:23-82 Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. google scholar
  • Dilek, İbrahim. Altay Destanları 3 . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007. google scholar
  • Eliade, Mircea. Mitlerin Özellikleri. İstanbul: Alfa Mitoloji, 2014. Eren, Hasan. “Türklerin Ana Yurdu Sorunu” Türk Dili (2001-II), 600-685. google scholar
  • Ergin, Muharrem. Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2018. google scholar
  • Ergun, Metin. Yakut Destan Geleneği ve Er Sogotoh. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013. google scholar
  • Gökdağ, Bilgehan Atsız, ve Kemal Üçüncü. Başlangıcından Günümüze Türk Destanları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2013. google scholar
  • Gültepe, Necati. Türk Kadın Tarihine Giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2008. google scholar
  • Ilgın, Ali. Hakas Destanları II Kara Kuzgun . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2008. google scholar
  • Kayabaşı, Onur Alp. “Taşeli Yöresi Tahtacılarının Geçiş Dönemlerinde Mitolojik Unsurlar.” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (2016) 78-139. google scholar
  • Kumartaşlıoğlu, Satı. “Türk Kültüründe Ateş ve Ocak İyeleri”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi (2014/43), 179. google scholar
  • Naskali, Emine Gürsoy. Altay Destanı Maaday – Kara. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015. Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010. google scholar
  • Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010. google scholar
  • Özkan, Fatma. Altın Arığ Destanı. Ankara: Bilig Yayınları, 1997. google scholar
  • Puhov, İnnokentiy Vasilyeviç. Yakut Kahramanlık Destanı Olonho; Genel Tipler. Çeviren Metin Ergun. Konya: Kömen Yayınları, 2015. google scholar
  • Roux, Jean Paul. Türklerin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl. Çeviren Lale Arslan Özcan. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2007. google scholar
  • Tellioğlu, İbrahim. “İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine.” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (2016): 209-224. google scholar
  • Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. 1. cilt. Hazırlayan: Sadık Tural. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2001. google scholar
  • Türk Kültürü El Kitabı. Hazırlayan: Hayati Beşirli. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015. google scholar
  • Umay Ana Tasviri. “Türk Takılarında Umay İnancının İzleri ve Avrasya Kökleri” Erişim: 02 Eylül 2019. https://www.altayli.net/turk-takilarinda-umay-inancinin-izleri-ve-avrasya-kokleri.html. google scholar
  • Yılmaz, Gülsüm Killi. Hakas Destanları 4 Altın Taycı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013. google scholar
  • Zeyrek, Yunus. Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2013. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Bal, G., & Kayabaşı, O.A. (2019). Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı. Journal of Turkology, 29(2), 419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


AMA

Bal G, Kayabaşı O A. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı. Journal of Turkology. 2019;29(2):419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


ABNT

Bal, G.; Kayabaşı, O.A. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 29, n. 2, p. 419-434, 2019.


Chicago: Author-Date Style

Bal, Gülten, and Onur Alp Kayabaşı. 2019. “Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı.” Journal of Turkology 29, no. 2: 419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


Chicago: Humanities Style

Bal, Gülten, and Onur Alp Kayabaşı. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı.” Journal of Turkology 29, no. 2 (Nov. 2024): 419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


Harvard: Australian Style

Bal, G & Kayabaşı, OA 2019, 'Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı', Journal of Turkology, vol. 29, no. 2, pp. 419-434, viewed 14 Nov. 2024, https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


Harvard: Author-Date Style

Bal, G. and Kayabaşı, O.A. (2019) ‘Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı’, Journal of Turkology, 29(2), pp. 419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171 (14 Nov. 2024).


MLA

Bal, Gülten, and Onur Alp Kayabaşı. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı.” Journal of Turkology, vol. 29, no. 2, 2019, pp. 419-434. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171


Vancouver

Bal G, Kayabaşı OA. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı. Journal of Turkology [Internet]. 14 Nov. 2024 [cited 14 Nov. 2024];29(2):419-434. Available from: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171 doi: 10.26650/iuturkiyat.646171


ISNAD

Bal, Gülten - Kayabaşı, OnurAlp. Sibirya Sahası Türk Destanlarında Kadının Yeri ve Bu Bağlamda Eski Türklerin Kadına Bakışı”. Journal of Turkology 29/2 (Nov. 2024): 419-434. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.646171



TIMELINE


Submitted04.09.2019
Accepted26.10.2019
Published Online13.11.2019

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.