2. Uluslararası Prof. Dr. Fuat Sezgin İslâm Bilim Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/PB/AA08.2023.002.026   IUP :10.26650/PB/AA08.2023.002.026    Tam Metin (PDF)

Eski Haritaları İncelemede Bir Yöntem Önerisi

Nazan Karakaş Özür

Harita, coğrafya çalışmaları için temel bir unsurdur. Kavram olarak karşılık bulduğu kâğıt üzerine çizme faaliyeti anlamının çok ötesinde bir işleve sahiptir. İnsanlık tarihi boyunca konuşma ve yazma dışında üçüncü bir dil olan çizim, birçok bilginin gösteriminde ve iletiminde kolaylık sağlamıştır. Bir çizim faaliyeti olarak harita,zaman içinde gelişimsel bir çizgi takip etmiş, kendine has bir anlatım dili geliştirilmiştir. Ancak haritaların kullanım amaçları özünde çok değişmemiştir. İnsanoğlu, haritaları her dönem yeryüzünü tasvir etmede kullanmış, başka birçok bilgiyi de bu tasvir içine yüklemiştir. Büyük miktardaki coğrafi bilgi, haritalardaki çizim ve gösterim teknikleri kullanılarak, makul ölçüdeki düzlemsel yüzeylere aktarılabilmiştir. Böylece hem yeryüzünün tasvirinde kullanışlı, hem de bilgi depolamakta pratik bir araç olmuştur. Haritaların bilim alanlarına konu olan özellikleri dışında sanatsal, içsel yani psikolojik, toplumsal ve siyasi boyutta da önemli yerleri vardır. Aynı zamanda coğrafya tarihinin bir parçası olan haritalar, dönemsel incelemelerde önemli birer kanıt olarak bilinir. Bu nedenledir ki çeşitli özelliklerine göre belli kriterler kullanılarak incelenmesi gereklidir.


Anahtar Kelimeler: Coğrafya, Coğrafya Tarihi, Harita, Eski Harita, Harita Analizi
DOI :10.26650/PB/AA08.2023.002.026   IUP :10.26650/PB/AA08.2023.002.026    Tam Metin (PDF)

A Method Suggestion for Examining Old Maps

Nazan Karakaş Özür

The map is a fundamental element for the study of geography. The activity of drawing on paper, which correspondsto a concept, has a function far beyond its meaning. Throughout the history of humanity, drawing, which is a third language apart from speaking and writing, has facilitated the display and transmission of many kinds of information. As a drawing activity, the map has followed a developmental line over time, and a unique expression language has been developed. However, the purpose of use of maps has not changed much in essence. Mankind has always used maps to describe the earth, also loaded many other information into this description. Large amount of geographic information could be transferred to reasonably sized planar surfaces using drawing and representation techniques on maps. Thus, it has become both a useful tool in the description of the earth and a practical tool in storing information. Apart from the features of the maps in the field of science, they also have important places in the artistic, psychological, social, and political dimensions. Maps, which are also a part of the history of geography, are known as important evidence in periodical studies. For this reason, it is necessary to examine them using certain criteria according to their various characteristics.


Anahtar Kelimeler: Geography, History of Geography, Map, Old Maps, Map Analysis

Referanslar

  • Bagrow, L. (1945). The origin of Ptolemy’s Geographia. Geografiska Annaler, (27), 318-387. DOI: 10.1080/20014422.1945.11880745 google scholar
  • Banfi, F. (1954). Two Italian maps of the Balkan Peninsula. Imago Mundi, (11), 17-34. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/1150170 google scholar
  • Benabbes, M. (2020). An Ottoman translation of Ptolemy’s Geography made in the 15th century: The importance of an unknown work. In F. google scholar
  • Başar, M. Kaçar, C. Kaya & A. Z. Furat (Eds.), The 1st International Prof. Dr. Fuat Sezgin Symposium on History of Science in Islam Proceedings Book. (pp. 417-427). https://doi.org/10.26650/PB/AA08.2020.001.029 google scholar
  • Birkholz, D. (2004). The King’s two maps: Cartography and culture in thirteenth-century England. Francis G. Gentry, (Ed.). Studies in medieval history and culture, (22). London: Routledge. google scholar
  • Brotton, J. (2013). A history of the world in twelve maps. UK: Penguin Press. google scholar
  • Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir (Ed. ve Çev.) Ankara: Eğiten Kitap. google scholar
  • D’Avezac, A. (1862). Coup d’oeil historique sur la projection des cartes de géographie. Paris: Imprimerie de E. Martinet. google scholar
  • Defaux, O. (2017). The Iberian Peninsula in Ptolemy’s Geography. Berlin: Pro Business Digital Printing. Erişim adresi: https://d-nb.info/1192464702/34 google scholar
  • Edney, M. H. (1996). Theory and the history of cartography. Imago Mundi, (48), 185-191. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1151272?seq=1#metadata_info_tab_contents google scholar
  • Edney, M. H. (2005). Putting “cartography” into the history of cartography: Arthur H. Robinson, David Woodward, and the Creation of a Discipline. Cartographic Perspectives, (51), 14-29. google scholar
  • Ehrenberg, R. E. (2006). Mapping the world. Washington: National Geographic Society Press. google scholar
  • Hapgood, C. (1966). Maps of ancient sea kings. USA: Adventures Unlimited Press. google scholar
  • Harley, D. (2002). The new nature of maps: Essays on the history of cartography. USA: John Hopkins University Press. google scholar
  • Harley, J. B. and Woodward, D. (2007). Cartography in the European Renaissance. History of Cartography, Vol. III. Chicago: University of Chicago Press. google scholar
  • Heawood, E. (1921). The World Map before and after Magellan’s Voyage. The Geographical Journal, 57(6), 431-442. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/1780791. google scholar
  • Hoonaard, W. C. (2013). Map worlds: A history of women in cartography. Waterloo, Ontario, Canada: Wilfrid Laurier University Press. google scholar
  • Kaçar, M. (2013). Piri Reis ve Kristof Kolomb öncesi İslam haritaları. İstanbul: Boyut Yayınları. google scholar
  • Kaya, İ. (2014). Coğrafi düşüncenin değişimi ve paradigmalar. Arı, Y. ve Kaya İ. (Ed.). Coğrafya araştırma yöntemleri içinde (s. 19-51). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği Yayını. google scholar
  • Kammerer, F. A. (1938). The Lopo Homem Map once more reviewed. The Geographical Journal, 91(5), 450-453. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/1787507. google scholar
  • Kimble, G. H. T. (1935). The Laurentian world map with special reference to its portrayal of Africa. Imago Mundi, 1(1), 29-33. DOI:10.1080/03085693508591808 google scholar
  • Lapaine, M. and Kuvezdıc, A. (2007). On the development of map projections. KIG Special Issue, 110-147. google scholar
  • Lelewel, J. (1852). Géographie du moyen âge. Vol. II. Bruxelles: Chez Ve et J. Pilliet. google scholar
  • Liebenberg, E. and Demhardt, I. J. (Eds.). (2010). History of Cartography: International Symposium of the ICA Commission, Heidelberg. Dordrecht, London, New York: Springer. google scholar
  • Mangani, G. (1998). Abraham Ortelius and the hermetic meaning of the cordiform projection. Imago Mundi, 50(1), 59-83. DOI:10.1080/03085699808592879 google scholar
  • Marx, C. (2012). Rectification of the ancient geographic coordinates in Ptolemy’s Geographike Hyphegesis. History of Geo-Space Sciences, (3), 99-112. Erişim adresi: www.hist-geo-space-sci.net/3/99/2012/, doi:10.5194/hgss-3-99-2012 google scholar
  • McIntosh, G. (2000). The Piri Reis Map. Athens, Georgia: University of Georgia Press google scholar
  • McIntosh, G. (2011). Martin Waldseemüller, Amerigo Vespucci and the So-Called “Error” of the “Abbey of All Saints.” Terrae Incognitae, 43(2), 134-59. google scholar
  • Muehrcke, P. C. and Muehrcke, J. O. (1974). Maps in literature source. Geographical Review, 64(3), 317-338. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/213556 google scholar
  • Oronce Finé [Orontius Finaeus] (1534/1536). Recens et Integra Orbis Descriptio. Erişim adresi: http://myoldmaps.com/ google scholar
  • Oroncé Finé Map (1534/1536). Erişim adresi: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb406051229 google scholar
  • Oroncé Finé Map (1534/1536). World Digital Library. Library of Congress. Erişim adresi: https://www.wdl.org/en/item/4072/ google scholar
  • Report (2010). The 23rd international conference on the history of cartography [Conference report]. Imago Mundi, 62(1), 98-104. DOI.10.1080/03085690903319432. google scholar
  • Ross, R. P. (1971). Studies on Oronce Finé (1494-1555). [Portions of text in Latin and French]. (Doctoral Disseration). Columbia University, Columbia. google scholar
  • Sarıcaoğlu, F. (2013). Piri Reis’ten Örfi Paşa’ya Osmanlı tarihi haritaları ve tarihi coğrafya eserleri. İstanbul: Boyut Yayınları. google scholar
  • Sezgin, F. (2009). İslam uygarlığında astronomi, coğrafya ve denizcilik. İstanbul: Boyut Yayınları. google scholar
  • Sezgin, F. (2013). Amerika Kıtasının Müslüman denizciler tarafından Kolomb öncesi keşfi ve Piri Reis. İstanbul: Boyut Yayınları. google scholar
  • Sharp, R. L. (1954). Donne’s “Good-Morrow” and cordiform maps. Modern Language Notes, 69(7), 493-495. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/3039616 google scholar
  • Soucek, S. (2013). Piri Reis ve Kolomb sonrası Türk haritacılığı (E. Irmak, Çev.). İstanbul: Boyut Yayınları. google scholar
  • Thayer, B. (2021). Ptolemy: The Geography. Erişim adresi: https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Periods/Roman/_Texts/Ptolemy/home.html google scholar
  • Thrower, N. J. W. (2008). Maps and civilization: Cartography in culture and society. Third eds. Chichago and London: The University of Chicago Press. google scholar
  • Tyner, J. (2005). Elements of cartography: Tracing fifty years of academic cartography. Cartographic Perspectives, (51), 4-13. google scholar
  • Villiers, J. A. J. de. (1914). Famous maps in the British Museum. The Geographical Journal, 44(2), 168-184. Erişim adresi: http://www.jstor. org/stable/1779085 google scholar
  • Vogel, F. A. (2011). Fra Mauro and the modern globe. Globe Studies, (57-58), 81-92. Erişim adresi: https://www.jstor.org/ stable/23993566?seq=1#metadata_info_tab_contents google scholar
  • Watson, R. (2005). The heart of the map: Material projections in art and cartography. (Doctoral Thesis). The Australian National University Faculty of Arts, Canberra. google scholar
  • Watson, R. (2008). Cordiform maps since the sixteenth century: The Legacy of Nineteenth-Century Classificatory Systems. Imago Mundi, 60(2), 182-194. DOI: 10.1080/03085690802024273 google scholar
  • Woodward, D. (1985). Reality, symbolism, time, and space in medieval world maps. Annals of the Association of American Geographers, 75(4), 510-521. google scholar
  • Woodward, D. (1995). Maps as prints in the Italian Renaissance. London: The British Library. google scholar
  • Wright, J. K. (1925). The history of geography: A point of view. Annals of the Association of American Geographers, 15(4), 192-201. google scholar
  • Wright, J. K. (1926). A Plea for the history of geography. Isis, 8(3), 477-491. google scholar
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.