Engellilik Araştırmaları Yazıları

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.10   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.10    Tam Metin (PDF)

Bilgiye Engelsiz Erişim: İstanbul Üniversitesi Engelsiz Kütüphane Sistemi Örneği

Pervin Bezirci

Bu çalışmanın amacı, akademik kütüphanelerde yaşanan dijital dönüşüm ve bilgi teknolojilerinin gelişmesiyle paralel olarak artış gösteren dijitalleştirme çalışmalarının ve web erişilebilirliğinin engelli araştırmacılar açısından öneminin ortaya konulmasıdır. Çalışma kapsamında, teknoloji ile uyumlu engelsiz bilgiye erişim hizmetine örnek bir uygulama olarak “İstanbul Üniversitesi Engelsiz Kütüphane Sistemi” hakkında bilgi verilmektedir. Engelsiz Kütüphane Sistemi hizmetlerinin engelli kullanıcılar açısından fayda ve memnuniyet oranı ölçülerek, geri dönüşler sonucunda varsa sistemdeki eksiklikleri tamamlamak, hizmetleri kullanıcı odaklı geliştirmek amacıyla bir anket çalışması düzenlenmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Nihayetinde, bilgiyi dijital ortamda engelli araştırmacılar ile buluşturan İstanbul Üniversitesi Engelsiz Kütüphane Sistemi’nin araştırmacı profili ve sayısal verilerinin analiz edilmesi yoluyla, bu sistem örneğinde üniversite kütüphanelerinin dijitalleştirme ve engelsiz bilgiye erişim hizmetleriyle eğitime ve bilimsel çalışmalara sağladığı katkılar ortaya konulmaktadır.


Anahtar Kelimeler: Engelsiz kütüphane, Üniversite kütüphaneleri, Dijitalleştirme, İstanbul Üniversitesi Engelsiz Bilgi Merkezi, İstanbul Üniversitesi Engelsiz Kütüphane Sistemi
DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.10   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.10    Tam Metin (PDF)

Barrier-free Access to Information: The Example of Istanbul University Barrier-free Library System

Pervin Bezirci

The study aims to emphasize the importance of digitalization of the library items and accessibility to web pages, which increase in parallel with the development of digital transformation and information technologies in academic libraries, from the point of views of the researchers with disabilities. The study includes information about “Istanbul University Information Center for People with Disabilities” as an example of technology-compatible access to information services. In this study, the benefit and satisfaction rate of the Barrier-Free Library Services has been measured in terms of the users with disabilities. In addition, a survey study has been conducted to eliminate the deficiencies in the system in line with the feedback got in the study and the results have been evaluated. The study has revealed that the university libraries contribute a lot to education and scientific studies through the digitalization of the library collections and barrier-free library services. The study has reached this conclusion by analyzing the researcher profiles and numerical data of the Istanbul University Barrier-Free Library Services, which enable researchers with disabilities to access information easily in the digital environment.


Anahtar Kelimeler: Barrier-free library, University libraries, Digitization, Istanbul University Barrier-Free Information Center, Istanbul University Barrier-Free Library System

Referanslar

  • Akçalı, Ş. (2015). Görme engellilere yönelik tasarlanan mekânların erişilebilirlik standartları kapsamında irdelenmesi: Görme engelli kütüphaneleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi. google scholar
  • Aktaş, A., Zayim, N. ve Saka, O. (2007). Sağlıkta insan-bilgisayar etkileşimi. M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan ve A. Özgit (Eds.). Akademik Bilişim’07-IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, içinde (s. 425-430). İnternet Teknolojileri Derneği. google scholar
  • Bezirci, P. (2021). Dijitalleştirme projeleri yönetim süreçleri ve İstanbul Üniversitesi dijitalleştirme çalışmaları: Gazeteden tarihe bakış projesi örneği. E. Yılmaz ve L. Kanık (Eds.). Bilgi merkezlerinde yönetim-II, içinde (s. 625-663). Hiperyayın. google scholar
  • Bezirci, P. ve Özyürek, M. (2019). Engelliler için bilgiye engelsiz erişim hizmetleri: İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Engelsiz Bilgi Merkezi. P. Bezirci (Ed.), Bilgiye erişimde engellilere yönelik kütüphane uygulamaları, içinde (s. 13-84). Hiperyayın. google scholar
  • Castro, D. 2008). Accessibility for people with disabilities, R.D. Atkinson ve D. Castro (Eds.), Digital quality of life: Understanding the personal and social benefits of the information technology revolution, içinde (s. 49-54), Information Technology and Innovation Foundation. https://www2.itif.org/DQOL.pdf google scholar
  • Çelik, Elif. (2016). Onuncu yılında Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin İnsan Hakları Sözleşmesi ve sözleşme ruhu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 219-246. google scholar
  • Caldwell, R. (2006), Web-accessibility, e-learning, and academic libraries. International Journal of Public Information Systems, 2(1), 1-9. google scholar
  • Çoğaltılmış fikir ve sanat eserlerini derleme yönetmeliği. (2012). T.C. Resmî Gazete (28388, 18 Ağustos 2012). google scholar
  • Dudley, A. ve Lazar, J. (2008). Web accessibility for users with disabilities: A multi-faceted ethical analysis. H. Nemati (Ed.). Information security and ethics: concepts, methodologies, tools, and applications, içinde (s. 3112-3121). IGI Global. google scholar
  • Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası. (2011). Dünya engellilik raporu. http://eyh.aile.gov.tr/ data/5480490c369dc57170df34bd/D%C3%BCnya%20Engellilik%20Raporu-basilan.pdf google scholar
  • Edmonds, C.D. (2004). Providing access to students with disabilities in online distance education: Legal and technical concerns for higher education, American Journal of Distance Education, 18(1), 51-62. google scholar
  • Ekwelem, V.O. (2013). Library Services to Disabled Students in The Digital Era: Challenges for Outcome Assessment. Library Philosophy and Practice (e-journal). 970, 1-29. https://digitalcommons.unl.edu/ libphilprac/970 google scholar
  • Engelsiz Erişim Çalışma Grubu. (2012). Bilgi ve iletişim teknolojilerinde engelsiz erişim. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. google scholar
  • Hamilton, D. ve Keten, B. (2011). Görme engelli kullanıcılar için erişilebilir kütüphaneler: Kütüphanecilere yönelik pratik öneriler. Türk Kütüphaneciliği, 25(4), 509-518. google scholar
  • Human Rights Commission. (2012). Better information for everyone: Disabled people’s rights in the information age. https://www.hrc.co.nz/files/9414/2397/6962/web-Access.pdf google scholar
  • International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA). (2005). Libraries for the blind in the information age - Guidelines for development. R. Kavanagh and B.C. Sköld (Eds.), Federation of Library Associations and Institutions. google scholar
  • Isaila, N. ve Nicolau, I. (2010). Promoting computer assisted learning for persons with disabilities. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4497-4501. google scholar
  • Jaeger, P.T. (2018). Designing for diversity and designing for disability: New opportunities for libraries to expand their support and advocacy for people with disabilities. International Journal of Information, Diversity, & Inclusion, 2(1-2), 52-66. google scholar
  • Kadijevich, D.M., Maslikovic, D. ve Tomic, B.M. (2020). Dataset regarding access to information for persons with disabilities in Serbia. Data in Brief, 32(1), 1-8. google scholar
  • Khan, A., Idrees, H. ve Mudassir, K. (2015). Library web sites for people with disability: accessibility evaluation of library websites in Pakistan. Library HI Tech News, 32(6), 1-7. google scholar
  • Lazar, J., Goldstein, D.F. ve Taylor, A. (2015). Ensuring digital accessibility through process and policy. Morgan Kaufmann. google scholar
  • Lisa, B. (2014). Improving academic library website accessibility. Library Management, 35(8/9), 565-581. google scholar
  • Mutia, F. (2016). The Availability of access for user with disability on digital library. International Journal of Knowledge Management and Practices. 4(1), 11-19. google scholar
  • Raja, D.S. (2016). Bridging the disability divide through digital technologies. Background paper for the World Development Report. Digital Dividends. google scholar
  • Samant, D., Matter, R. ve Harniss, M. (2013). Realizing the potential of accessible ICTs in developing countries. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 8(1), 11-20. google scholar
  • Subaşıoğlu, F. (2008). Üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri’nin “engellilik farkındalığı” üzerine bir araştırma. Bilgi Dünyası, 9(2), 399-430. google scholar
  • United Nations. (2022). Convention on the rights of persons with disabilities (CRPD). United Nations Department of Economic and Social Affairs Disability. https://www.un.org/development/desa/disabilities/ convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities.html google scholar
  • United Nations. (2022). United Nations disability ınclusion strategy. https://www.un.org/en/content/ disabilitystrategy/assets/documentation/UN_Disability_Inclusion_Strategy_english.pdf google scholar
  • Uribe, L.M. ve Macdonald S. (2009). A new role for academic librarians: data curation. https://www.era.lib. ed.ac.uk/bitstream/1842/.../data_role.doc google scholar
  • Vandenbark, R.T. (2010). Tending a wild garden: Library web design for persons with disabilities. Information Technology and Libraries, 29(1), 23-29. google scholar
  • W3C. (2008). Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.0 W3C recommendation. www.w3.org/TR/ WCAG20/ google scholar
  • Zencir, M.B., Kutlutürk, L. ve Subaşıoğlu, F. (2017). Türkiye’deki üniversite kütüphanelerinde engellilere yönelik hizmetler: Web sayfaları bağlamında bir inceleme. DTCF Dergisi, 57/1, 720-739. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.