Engellilik Araştırmaları Yazıları

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.05   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.05    Tam Metin (PDF)

Engelli Hakları Bağlamında Kariyer Mesleklerde Bedensel Engellilik: Hazine Ve Maliye Bakanlığı Örneği

Emine Yurttakal

Eğitim imkânı bulabilmiş ve akademik eğitimini tamamlamış engelli bireyler kariyer noktasında ciddi handikaplarla karşılaşmaktadırlar. Zira engelli bireyler müfettişlik, uzmanlık, kaymakamlık, denetçilik gibi “A grubu” kariyer mesleklere alınmamaktadırlar. Engelli bireyler memur ve hizmetli gibi “B grubu” kadrolarda istihdam edilmektedirler. Kariyer mesleklerde istihdam edilmeme sorunsalı, dışlanmanın farklı bir boyutu olarak belirmektedir. Nitekim her liyakatli birey gibi, liyakat sahibi engelli bireyin kariyer mesleklerde yer bulabilmesi temel insanî ve vatandaşlık haklarından biridir. Ancak bu hak, kariyer mesleklere giriş aşamasında karşılığını bulamamaktadır. Çalışmada, engelli bireylerin haklarından biri olan istihdam hakkının kariyer meslekler açısından değerlendirilmesi irdelenmektedir. Kariyer mesleklere neden alınmadıkları sorunsalı tartışma konusu yapılırken, her engel türünün kariyer mesleklere uygun olduğu görüşünden ziyade bedensel engellilerin neden uygun görülmediği üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda çalışmada kurumların bakış açıları örneklerle ele alınarak, kurum dışından ve kurum içerisinden uzmanlık alımı gerçekleştiren Hazine ve Maliye Bakanlığı örneklem olarak seçilmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan Gelir Uzman Yardımcılığı sınavlarında görevini devamlı yapmaya mâni bir engel durumunun olmaması şartı aranırken, yine Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen Kurum İçi Gelir Uzmanlığı Sınavlarında bu tür bir şart aranmamaktadır. Bu minvalde Türkiye’de kariyer mesleklerde engelli istihdamının mevcut durumu analiz edilecektir. Bu analiz Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığında kariyer meslek olarak tanımlanan kadrolar ile yine Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde yer alan çeşitli birimlerin kariyer meslek istihdamına ilişkin mevzuat ve uygulamaları üzerinden yapılacaktır. Bununla birlikte bedensel engelli bireyin kariyer mesleklere ve engellilere bakış açısına getireceği marjinal faydalara değinilecektir. Çalışmanın, kamuda engelli istihdamına getireceği farklı bakış açısıyla literatüre sağlayacağı katkı önem arz etmektedir.


Anahtar Kelimeler: Engelli, Kariyer meslek, Liyakat, Bedensel engel, Türkiye
DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.05   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.05    Tam Metin (PDF)

Physical Disability in Career Occupations in the Context of Disability Rights: Example of Ministry of Treasury and Finance

Emine Yurttakal

Disabled individuals who have had the opportunity to receive education and have completed their academic education face serious handicaps at the point of career. Because disabled people are not accepted into “A group” career professions such as inspector, specialist, district governor, and auditor. Disabled individuals are employed in “B group” positions such as civil servants and servants. The problem of not being employed in career professions appears as a different dimension of exclusion. As a matter of fact, it is one of the basic human and citizenship rights for a qualified disabled person to be able to find a place in career professions, just like every qualified individual. However, this right does not find its counterpart at the stage of entry into career professions. The study examines the evaluation of the right to employment, which is one of the rights of persons with disabilities, in terms of career occupations. While the question of why they are not accepted into career professions is discussed, it will be emphasized why physically disabled people are not considered suitable, rather than the view that every type of disability is suitable for career professions. In this context, in the study, the perspectives of the institutions were handled with examples, and the Ministry of Treasury and Finance, which received expertise from outside and within the institution, was chosen as the sample universe. While it is required that there should not be an obstacle preventing the continuous performance of his duty in the Assistant Revenue Specialist exams held by the Revenue Administration of the Ministry of Treasury and Finance, such a condition is not sought in the Intra-Revenue Specialist exams held by the Revenue Administration. In this context, the current situation of disabled employment in career professions in Türkiye will be analyzed. This analysis will be made through the legislation and practices of career profession employment of the staff defined as career profession in the Ministry of Treasury and Finance and the Revenue Administration, and various units within the Ministry of Treasury and Finance. In addition, the marginal benefits that the physically disabled individual will bring to career, professions and the perspective of the disabled will be mentioned. The contribution of the study to the literature with the different perspective it will bring to the employment of the disabled in the public sector is important.


Anahtar Kelimeler: Disabled, Career profession, Merit, Physical disability, Türkiye

Referanslar

  • Akat, İ., Budak, G. ve Budak, G. (1994). İşletme yönetimi (1. baskı). Beta Basım Yayım. google scholar
  • Albayrak, S.O. (2016). Kariyer uzmanlık sistemi (1. baskı). TODAİE Yayını. google scholar
  • Altınkurt, N. (2008). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde yaşanılan sorunlar ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi. google scholar
  • Bakanlıklara bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların teşkilatı hakkında cumhurbaşkanlığı kararnamesi. (2018). T.C. Resmî Gazete (30479, 15 Temmuz 2018). google scholar
  • Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı. (2009). Özürlüler araştırması 2002. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. google scholar
  • Bayraktaroğlu, S. (2003) İnsan kaynakları yönetimi (1. baskı). Sakarya Kitabevi. google scholar
  • Cumhurbaşkanlığı teşkilatı hakkında cumhurbaşkanlığı kararnamesi. (2018). T.C. Resmî Gazete (30474, 10 Temmuz 2018). Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı: 1. google scholar
  • Deniz iş kanunu. (1967). T.C. Resmî Gazete (12586, 29 Nisan 1967). google scholar
  • Devlet memurları kanunu. (1965). T.C. Resmî Gazete (12065, 23 Temmuz 1965). google scholar
  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO). (2011). 2011 yılı dünya engellilik raporu. https://www.engellilerkonfederasyonu. org.tr/wp-content/uploads/2020/04/D%C3%BCnya-Engellilik-Raporu-2011.pdf google scholar
  • Engelliler hakkında kanun. (2005). T.C. Resmî Gazete (25868, 07 Temmuz 2005). google scholar
  • Engellilerin haklarına ilişkin sözleşmenin onaylanması hakkında karar. (2009). T.C. Resmî Gazete (27288, 14 Temmuz 2009). google scholar
  • Engelli kamu personel seçme sınavı ve engellilerin devlet memurluğuna alınmaları hakkında yönetmelik. (2014). T.C. Resmî Gazete (28906, 07 Şubat 2014). Bakanlar Kurulu karar sayısı 2014/5780. google scholar
  • Erkan, G. (1990). Ortopedik özürlü çocukların kendini kabul düzeyi üzerine bir araştırma. Sakatları Koruma Milli Koordinasyon Kurulu. google scholar
  • Eryılmaz, B. (2014). Kamu yönetimi (7. baskı). Umuttepe Yayınları. google scholar
  • Gelirler Genel Müdürlüğü. (2003). 22 Şubat 2003 tarihli Devlet gelir uzman yardımcılığı, gelir uzman yardımcılığı ve vergi denetmen yardımcılığı sınav ilanı. https://ilan.memurlar.net/ilan/131/devlet-gelir-ve-gelir-uzman-yardimciligi-ile-vergi-denetmen-yardimciligi-giris-sinav-ilani.html google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2007). 16 Haziran 2007 tarihli Gelir uzman yardımcılığı sınav ilanı. https://ilan. memurlar.net/ilan/3452/gelir-uzman-yardimciligi-giris-sinavi-duyurusu.html google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2012a). 18 Şubat 2012 tarihli Kurum içi gelir uzmanlığı sınav ilanı..https://ilan. memurlar.net/ilan/16679/gelir-idaresi-baskanligi-3000-gelir-uzmani-alim-ilani. html google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2012b). 10 Kasım 2012 tarihli Gelir uzman yardımcılığı sınav ilanı. https://ilan. memurlar.net/ilan/20641/gelir-uzman-yardimciligi-alim-ilani.html google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2017). 14 Mayıs 2017 tarihli Gelir uzman yardımcılığı sınav ilanı. https://ilan. memurlar.net/ilan/38385/gelir-idaresi-baskanligi-2000-uzman-yardimcisi-alacak.html google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2022a). 2021 yılı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/ default/files/fileadmin/ faaliyetraporlari/2021/2021_faaliyet_raporu_4.pdf google scholar
  • Gelir İdaresi Başkanlığı. (2022b). 26 Mart 2022 tarihli Kurum içi gelir uzmanlığı sınav ilanı. https://sinav. memurlar.net/sinav/default.aspx?PrimaryKey=c0892e066bf6ea1180f9a0369f7d1484 google scholar
  • Gelir idaresi başkanlığının teşkilat ve görevleri hakkında kanun. (2005). T.C. Resmî Gazete (25817, 16 Mayıs 2005). google scholar
  • Gröschl, S. (2007). An exploration of HR policies and practices affecting the integration of persons with disabilities in the hotel industry in major Canadian tourism destinations. International Journal of Hospitality Management, 3, 666-686. google scholar
  • Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022). 20 Mart 2022 tarihli kurum içi defterdarlık uzmanlığı özel sınavı ilanı. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/01/Ozel-Sinav-Duyuru.pdf google scholar
  • İnce, H.O., Karataş, K. ve Akkaya Yaralı, A. (2014). Engelli hakları bağlamında belediyeler: Ankara il merkezi üzerine bir değerlendirme. TÜBİTAK. google scholar
  • İş kanunu. (1971). Resmî Gazete (13943, 01 Eylül 1971). google scholar
  • İş kanunu. (2003). Resmî Gazete (25134, 10 Haziran 2003). google scholar
  • Kamu görevlerine ilk defa atanacaklar için yapılacak sınavlar hakkında genel yönetmelik. (2002). T.C. Resmî Gazete (24744, 3 Mayıs 2002). Bakanlar Kurulu Kararı no: 2002/3975 google scholar
  • Kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde yer alan engelli bireylere yönelik ibarelerin değiştirilmesi amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun (2013). T.C. Resmî Gazete (28636, 03 Mayıs 2013). google scholar
  • Kara, Ç. (2013). Zihinsel ve fiziksel engelli çocukların rehabilitasyonunun yönetimi ve ailelerin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi. google scholar
  • Karaaslan, L. (2020). Geçmişten günümüze engelli istihdamı: Engelliler için nitelikli istihdamda yeni yaklaşımlar. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(Özel Sayı), 46-58. google scholar
  • Karataş, K. (2002). Engellilerin Toplumla bütünleşme sorunları bir sosyal politika yaklaşımı. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(2), 43-55. google scholar
  • Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı. (2013, 17 Ağustos). Vergi müfettiş yardımcılığı giriş sınavı ilanı. https://ilan.memurlar.net/ilan/23885 google scholar
  • OZİDA (Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı), DİE (Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı). (2009). Özürlüler araştırması 2002. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. google scholar
  • Öztürk, M. (2011). Türkiye’de engelli gerçeği. MÜSİAD. google scholar
  • Özürlülerin devlet memurluğuna alınma şartları ile yapılacak yarışma sınavları hakkında yönetmelik. (2004). T.C. Resmî Gazete (25585, 16 Eylül 2004). google scholar
  • Özürlülerin devlet memurluğuna alınma şartları ile yapılacak merkezi sınav ve kura usulü hakkında yönetmelik. (2011). T.C. Resmî Gazete (28073, 03 Ekim 2011). Bakanlar Kurulu karar sayısı: 2011/2192. google scholar
  • Sakat ve eski hükümlülerin çalıştırılması hakkında yönetmelik. (1972). T.C. Resmî Gazete (14079, 21 Ocak 1972). google scholar
  • Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu. (2006). T.C. Resmî Gazete (26200, 16 Haziran 2006). google scholar
  • Şen, M. (2018, Aralık). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: Sorunlar ve öneriler. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152. google scholar
  • Şişman, Y. (2011). Türkiye’de özürlülere yönelik yasal düzenlemeler. Sosyal Siyaset Konferansları, 60, 169-221. google scholar
  • Türk Dil Kurumu. (2022). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr google scholar
  • Türk medeni kanunu. (2001). T.C. Resmî Gazete (24607, 08 Aralık 2001). google scholar
  • T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2011). İşgücü piyasasının özürlüler açısından analizi. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti anayasası. (1971). T.C. Resmî Gazete (17844, 20 Ekim 1982). google scholar
  • Vergi denetim kurulu yönetmeliği. (2011). T.C. Resmî Gazete (28101, 31 Ekim 2011). google scholar
  • Yurttakal, E. (2019). Türkiye’de bedensel engellilerin istihdamı: Kariyer meslekler örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.