BÖLÜM


DOI :10.26650/B/AA09.2020.007.06   IUP :10.26650/B/AA09.2020.007.06    Tam Metin (PDF)

Türk Halk Edebiyatı Açısından Engellilik Meselesi: Keloğlan Masalları Ve Örtük İşlev

Meltem Deniz Doğan

Bu çalışmanın amacı, küresel düzeyde bireysel ve toplumsal farkındalığın artışıyla birlikte gelişen engellilik araştırmalarının bir ayağını da Türk Halk Bilimi ve Türk Halk Edebiyatı alanlarına dayandırmaktır. Çalışmada çeşitli kaynaklardaki Keloğlan anlatıları taranmış ve İşlevsel Kuram merkezinde incelenmiştir. Keloğlan masallarında kelliğe yönelik bakış açısı, örtük işlev örneği oluşturması bakımından değerlendirilmiştir. Keloğlan masallarında masalların başkahramanı olan Keloğlan, her ne kadar zekiliği, hazırcevaplılığı, hak savunuculuğu gibi toplum nazarında iyiliği çağrıştıran özellikleriyle anılsa da; masalların içinde kellik ve köselik, yer yer tahkir edici ibarelerle birlikte geçmektedir. Türk Halk Edebiyatı alanı içinde yer alan unsurlar ve bunlarla ilgili yapılan çalışmalarda engeller ve engellilik kendisine yer bulmaktadır. Ancak metinler içerisinde görülen engel ve engellilik ile ilgili kavramları sadece tespit ve tasnif etmek yeterli değildir. Metinler içerisindeki unsurların, engelliliğe olan bakış, engelli bireylere yönelik tasvir ve ön kabuller bakımından da değerlendirilmesi gerekmektedir. Halk edebiyatı ürünleri sözlü aktarım yoluyla nesilden nesle aktarılmaktadırlar. Bu ürünlerin taşıdıkları işlevler de metinlerin kendileriyle birlikte aktarılmakta, bu da ilk bakışta fark edilmeyen bozuk ve örtük işlevlerin de sürdürülmesine sebep olabilmektedir.


DOI :10.26650/B/AA09.2020.007.06   IUP :10.26650/B/AA09.2020.007.06    Tam Metin (PDF)

The Matter of Disability in Turkish Folk Literature: a Latent Function in the Tales Of Keloğlan

Meltem Deniz Doğan

This study aims to introduce Turkish Folklore and Folk Literature to the field of Disability Studies, a rapidly developing area of research thanks to increasing individual and social awareness around the globe. In this study, Functional Analysis is applied to Keloğlan narratives from various sources. The attitude toward baldness in Keloğlan tales is evaluated in terms of creating a latent function. Although the protagonist of the tales, Keloğlan, is generally associated with socially favorable character traits –such as intelligence, readiness, and rights advocacyhis baldness is sometimes described in insulting terms. Although disabilities find a place in folk literature and in studies on folk literature, simply identifying and classifying notions related to disability is not enough. Elements in the narratives should also be evaluated in terms of perceptions of, descriptions of, and prejudices toward the disabled. Products of folk culture are orally transmitted between generations, and their functions are transmitted alongside the narratives. This can lead to the perpetuation of dysfunctions and latent functions that are not noticed at first glance.



Referanslar

  • Aça, Mehmet - Yolcu, Mehmet Ali. “Folklorda Örtük ve Bozuk İşlev”. Folklor / Edebiyat 90 (2017): 49-60. google scholar
  • Alangu, Tahir. Keloğlan Masalları. İstanbul: Yaylacık Matbaası, 1967. google scholar
  • Bascom, William R. “Four Functions of Folklore”. The Study of Folklore. Ed. Alan Dundes. 284-289. New Jersey: Englewood Cliffs, 1965. google scholar
  • Başgöz, İlhan. “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”. Folkloristik Umay Günay Armağanı Ed. Özkul google scholar
  • Çobanoğlu ve Metin Özarslan. 1-4. Ankara: Akçağ Yayınları, 1996. google scholar
  • Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1969. google scholar
  • Boratav, Pertev Naili. Masallar 1 - Uçar Leyli. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2001. google scholar
  • Bozkurt, Veysel. Değişen Dünyada Sosyoloji. 11. Basım. Bursa: Ekin Yayınevi, 2015. google scholar
  • Danışman, Bedrettin. Keloğlan Masalları. İstanbul: Danışman Yayınları, 1969. google scholar
  • Dursun, Aysun. Keloğlan Masallarının Tespiti ve Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008. google scholar
  • Günay, Umay. “Masal”. Türk Dünyası El Kitabı. III: 321-331. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1992. google scholar
  • Güney, Eflatun Cem. Masallar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992. google scholar
  • Kaplan, Mehmet. Kültür ve Dil. 2. Basım. İstanbul: Dergah Yayınları, 1983. google scholar
  • Kara, Ruhi. Erzincan Masalları. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996. google scholar
  • Keskin, İshak. Arşivlerin Eğitim ve Kültür Hizmetleri. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı, 2014. google scholar
  • Kunos, Ignacz. Keloğlan Masalları. Der. Gani Yener. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri, 1973. google scholar
  • Malinowski, Bronislaw. Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Deniz Uludağ. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2016. google scholar
  • “Masal”. Türkçe Sözlük. 10. Basım. Haz. Şükrü Halûk Akalın. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2005. google scholar
  • Mejuyev, Vadim. Kültür ve Tarih. Çev. Suat H. Yokova. Ankara: Başak Yayınları, 1987. google scholar
  • Ögel, Bahaeddin. “Keloğlan Masal Motifinin Eski Türk Kökenleri”. I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. 265-268. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1976. google scholar
  • Öztürk, Tuncay. Keloğlan ve Sihirli Saçlar. İstanbul: Dilset Yayınları, 2013. google scholar
  • Peter Burke. Kültür Tarihi. 2. Basım. Çev. Mete Tunçay. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008. google scholar
  • Williams, Raymond. Culture and Society: 1780-1950. Middlesex: Penguin Books, 1977. google scholar
  • Williams, Raymond. Anahtar Sözcükler: Kültür ve Toplumun Sözvarlığı. Çev. Savaş Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005. google scholar
  • Sakaoğlu, Saim. Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002. google scholar
  • Sarıyüce, Hasan L. Anadolu Masalları. I. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1993. google scholar
  • Seyidoğlu, Bilge. “Masal”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. VI: 149-153. İstanbul: Dergah Yayınları, 1986. google scholar
  • Şimşek, Esma. “Masalların Sembolik Dili Bağlamında Keloğlan Tipi Üzerine Bir Değerlendirme”. Gaziantep:VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi. 10-27. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, 2006. google scholar
  • Tezel, Naki. Türk Masalları 2. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1971. google scholar
  • Ziya Gökalp. Türkçülüğün Esasları. 5. Basım. İstanbul: Bordo-Siyah Klasik Yayınlar, 2005. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.