Kroni̇k Hastalığı Olan Çocuğun İzlemi̇ ve Toplumda Bakımı

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/CH32.2024.010.001   IUP :10.26650/B/CH32.2024.010.001    Tam Metin (PDF)

Kroni̇k Hastalıkların Epi̇demi̇yoloji̇si̇

Alev Bakır Kayı, Emine Gülbin Gökçay

Kronik hastalıklar çocuklarda engelliliğe yol açan nedenler arasında yer almaktadır. Diyabet, romatizmal kalp hastalığı ve astım önde gelen çocukluk ve ergenlik dönemi bulaşıcı olmayan kronik hastalıkları arasında bulunmaktadır. Kronik hastalıklar çocukların normal bir yaşam sürmeleri ve sağlıklı erişkinler olmaları açısından önemli engeller oluşturur. Engeli olan çocuklarda eğitime ulaşılabilirlik kritik öneme sahiptir. Bu konuda önemli sorunlar yaşanmaktadır oysa eğitim sayesinde bu çocuklar tam potansiyellerine ulaşabilir, topluma katkıda bulunan başarılı birer erişkin olabilirler. Diğer yandan yetişkinlerde meydana gelen erken ölümlerin yaklaşık %70’inin kaynağının çocukluk ve ergenlik dönemindeki sorunlar olduğu gösterilmektedir. Çocuklardaki kronik hastalıklar her yönü ile önemli birer halk sağlığı sorunudur. Kronik hastalıklar ile ilgili giderek artan sayıda önleme programları uygulamaya konulmaktadır; beslenmenin iyileştirilmesi; anne sütü ile beslenmenin yaygınlaştırılması, uygun tamamlayıcı beslenme, İnsan Papilloma Virus (Human papilloma virus-HPV) ve Hepatit B aşı uygulamaları bu girişimlerden bazılarıdır. Girişimlerin etkin uygulanması için epidemiyolojik verilere gereksinim vardır. Toplum içi ve toplumlar arası hastalıkların takibinde ve kıyaslamalarında bazı hastalık ölçütleri kullanılmaktadır. Bunlar arasında en yaygın kullanılanlar prevalans ve insidans ölçütleridir. Bunların yanı sıra “Engelliliğe göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı’’ (EDYY) gibi jenerik ölçü olarak tanımlanan hesaplamalar da toplumlarda kronik hasta yükünün değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Engelliliğe göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı ölçülerine göre önde gelen hastalıklar ülkeden ülkeye değişmektedir. Günümüzde kronik hastalığı olan çocukların izlemi ve bakımına ait ulusal ve uluslararası düzeyde protokoller ve politikalar oluşturulmaya çalışılmaktadır. Özellikle de pandemi, deprem gibi olağanüstü toplumsal sorunlar sırasında, ayrıca pediatrik bakımdan yetişkin bakıma geçerken kronik hastalığı olan çocukların bakımı ve izlemi ile ilgili hedefler ve uygulamaların net belirlenmiş olması önem kazanmaktadır. Bu bölümde kronik hastalıkların ulusal ve uluslararası durumunun, önleme çalışmalarının, epidemiyolojik tanım ve değerlendirmelerin anlatılması amaçlanmıştır.


Anahtar Kelimeler: Çocuk sağlığı, kronik hastalıklar, önleme yaklaşımları, pediatrik epidemiyoloji, Engelliliğe göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı
DOI :10.26650/B/CH32.2024.010.001   IUP :10.26650/B/CH32.2024.010.001    Tam Metin (PDF)

Epidemiology of Chronic Diseases

Alev Bakır Kayı, Emine Gülbin Gökçay

The causes of disability include chronic diseases. Diabetes mellitus, rheumatic heart disease, and asthma are some of the leading noncommunicable chronic diseases. Chronic diseases hinder children to reach their full potential and lead a fulfilling adult life. In this respect, education is critical for children with chronic diseases. Conversely, approximately 70% of premature deaths in adults is caused by problems in childhood and adolescence period. Chronic diseases in children are an important public health problem in all aspects. An increasing number of prevention programs for chronic diseases are being implemented. Improving nutrition, breastfeeding promotion, appropriate complementary feeding, and Human papilloma virus (HPV) and Hepatitis B vaccination are some of these initiatives. Epidemiological data are needed for the effective implementation of interventions. Standardized disease indicators, such as prevalence and incidence, are used in the follow-up and comparison of in- and intersociety diseases. In addition to these, calculations defined as generic measures such as “Disability-Adjusted Life Years” (DALY) are also used in the evaluation of chronic disease burden of populations. According to DALY measures, the leading diseases vary from country to country. Some national and international protocols and policies for the followup and care of children with chronic diseases have been established. During epidemics and other emergency situations, it is important to clearly define the practices related to the care and follow-up of children with chronic diseases. The principles of transitioning from pediatric to adult care for children with chronic disease should be clearly established. This section aimed to present the national and international status of chronic diseases in childhood. The interventions for their prevention and care were also discussed.


Anahtar Kelimeler: Pediatric, Chronic Diseases, Prevention Approaches, pediatric epidemiology, Disability-Adjusted Life Years

Referanslar

  • 1. Eren T, Gökçay G. Özel Bakım Gereksinimi Olan Çocukların İzlenmesi. Gökçay G, Beyazova U, editörler. 2.Baskı, İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2020.p.61-116. google scholar
  • 2. World Health Organization. Towards a Common Language for Functioning, Disability and Health. Geneva: WHO; 2002. google scholar
  • 3. World Health Organization. How to use the ICF: A practical manual for using the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Exposure draft for comment. Geneva: WHO; October 2013. google scholar
  • 4. American Academy of Pediatrics. Active and Passive Immunization. Kimberlin DW, Barnett ED, Lynfield R, Sawyer MH, editors. Red Book 32nd Edition; 2022.p.1-99. google scholar
  • 5. World Health Organization and The World Bank, World Report on Disability. Malta:WHO Library; 2011. google scholar
  • 6. Gökçay G. Sosyal Pediyatri Giriş. Neyzi O, Ertuğrul T, Darendeliler F. editörler. Pediyatri 5.baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2021.p.27-28. google scholar
  • 7. Qutranji L, Kale BY, Barış HE, Gökçe KT, Çetin O, Yilmaz E et al. Evaluation of Patient-and Family-Cen-tered Care in a Paediatric Clinic in Turkey: a Qualitative Study. Journal of Child 2021;21(3):231-236. google scholar
  • 8. Maile EJ, Singh R, Black GB, Blair M, Hargreaves DS. Back to the future? Lessons from the history of integrated child health services in England. Future Healthcare J. 2022;9(2):183-87. google scholar
  • 9. Keskindemirci G. Çocuklarda özel durumlarda ve kronik hastalıklarda aşılama. Gökçay G. editör. Aşılar. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021.p.142-52. google scholar
  • 10. Yoo PY, Majnemer A, Bolduc LA, Chen K, Lamb E, Panjwani T et al. Content development of the Child Community Health Inclusion Index: An evaluation tool for measuring inclusion of children with disabilities in the community. Child Care Health Dev. 2023;49(1):44-53. google scholar
  • 11. Olusanya BO, Boo NY, Nair MKC, Samms-Vaughan ME, Hadders-Algra M, Wright SM et al. Accelera-ting progress on early childhood development for children under 5 years with disabilities by 2030. Lancet 2022;10(3):438-44. google scholar
  • 12. Noncommunicable Disease Prevention and Adolescents December 2017. https://plan-uk.org/file/ncd-pre-vention-and-adolescents-report/download?token=tkG9kOxg sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 20 Haziran 2022. google scholar
  • 13. World Health Organization. Epidemiology and prevention: chronic noncommunicable diseases. R Bonita, R Beaglehole, T Kjellström, editors. Basic Epidemiology, 2nd Edition; 2006.p.99-115. google scholar
  • 14. Mocumbi A. Care delivery systems for children and adolescents with severe or complex chronic NCDs. UNICEF Series: Lifelong Care for Children with Chronic Conditions. Session 3. 2021. https://www.chil-dhealthtaskforce.org/sites/default/files/2021-07/Re-imagining%20the%20Package%20Subgroup_combi-ned%20slides%207-9-21.pdf sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 25 Ağustos 2022. google scholar
  • 15. Asaria P, Chisholm D, Mathers C, Ezzati M, Beaglehole R. Chronic disease prevention: health effects and financial costs of strategies to reduce salt intake and control tobacco use. Lancet 2007;370: 2044—5. google scholar
  • 16. Gentili S, Huang V. Chronic Diseases in 2021. A summary report of the track on chronic diseases at the 14th European Public Health Conference 2021. Mamo J, Cuschieri S reviewed.10-12 November, 2021. Erişim: https://eupha.org/repository/conference/2021/Summary%20Report%20Virtual%202021.pdf sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 20 Ağustos 2022. google scholar
  • 17. Jacka F. Nutritional psychiatry: implications for public health European Journal of Public Health, Volume 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164.019, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckab164.019. google scholar
  • 18. Godos J. Dietary factors affecting cognitive and sleep disorders. European Journal of Public Health, Volu-me 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164.020, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckab164.020. google scholar
  • 19. Kelley ST, Liu W, Quintana PJE, Hoh E, Dodder NG, Mahabee-Gittens EM et al. Altered microbiomes in thirdhand smoke-exposed children and their home environments. Pediatric Research 2021;90:1153-60. google scholar
  • 20. Üner S, Balcılar M, Ergüder T, Girayalp A, Yüzüncü U, Dinç S, et al. Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Üner S, Balcılar M, Ergüder T, editörler. Ankara: Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi; 2018. google scholar
  • 21. Stubbs B. Poor physical activity as a risk factor for mental health disorders. European Journal of Public Health, Volume 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164.021, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckab164.021 google scholar
  • 22. Stranges S. Sleep and its effect on mental health among adolescent and adult population European Journal of Public Health, Volume 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164.018, https://doi.org/10.1093/ eurpub/ckab164.018. google scholar
  • 23. Gorasso V, Nogaro JN, Charalampous P, Haagsma J, Pires SM, Lippe EV et al. A systematic literature re-view of studies estimating the risk factor attributable burden in Europe. European Journal of Public Health, 2021;31(3). google scholar
  • 24. Murray CJL, Lopez AD, edited. The global burden of disease: a comprehensive assessment of mortality and disability from diseases, injuries and risk factors in 1990 and projected to 2020. Cambridge: Harvard University Press. World Health Organization, World Bank & Harvard School of Public Health. (1996). (https://apps.who.int/iris/handle/10665/41864). google scholar
  • 25. Şenocak ŞM, Bakır A. Epidemiyoloji’de Yöntembilim ve Sayısal Değerlendirme. Nobel Tıp Kitabevi. 1.Baskı, İstanbul, 2017.p.203-213. google scholar
  • 26. Cao B, Ho J. WHO methods and data sources for global burden of disease estimates 2000-2019. Department of Data and Analytics Division of Data, Analytics and Delivery for Impact Geneva: WHO;December 2020. google scholar
  • 27. Vos T, Lim SS, Abbafati C, Abbas KM, Abbasi M, Abbasifard M et al. Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and temtories, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. The Lancet, 2020;396(10258):1204-1222. google scholar
  • 28. World Health Organization. Global Health Estimates: Leading Causes of DALYs. https://www.who. int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/global-health-estimates-leading-cau-ses-of-dalys sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 20 Ağustos 2022. google scholar
  • 29. Charalampous P, Gorasso V, Plass D, Pires SM, Lippe EV, Pallari E et al. An overview of burden of disease studies in Europe. European Journal of Public Health, Volume 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164-353, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckab164.353. google scholar
  • 30. Devleesschauwer B, Charalampous P, Gorasso V, Plass D, Pires SM, Lippe EV et al. A systematic literature review of burden of disease studies in Europe: next steps and implications for researchers. European Jour-nal of Public Health, Volume 31, Issue Supplement_3, October 2021, ckab164.355, https://doi.org/10.1093/ eurpub/ckab164.355. google scholar
  • 31. Rowen D, Rivero-Arias O, Devlin N, Ratcliffe J. Review of Valuation Methods of Preference-Based Me-asures of Health for Economic Evaluation in Child and Adolescent Populations: Where are We Now and Where are We Going?. PharmacoEconomics 2020;38:325-40. google scholar
  • 32. Capa Z, Karadag G. Children with Chronic Disease during COVID-19 Pandemic and Nurses’ Roles. International Journal of Caring Sciences. 2021;14(3):2058-65. google scholar
  • 33. Centers for Disease Control and Prevention. Coronavirus Disease 2019 in Children - United States, Feb-ruary 12-April 2, 2020. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6914e4.htm?s_cid=mm6914e4_w sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 23 Temmuz 2022. google scholar
  • 34. Götzinger F, Santiago-Garda B, Noguera-Julian A, Lanaspa M, Lancella L, Carducci FC et al. COVID-19 in children and adolescents in Europe: a multinational, multicentre cohort study. The Lancet Child & Adolescent Health 4.9 2020;4(9):653-61. google scholar
  • 35. Lindoso L, Astley C, Queiroz LB, Gualano B, Pereira RMR, Tannuri U et al. Physical and mental health impacts during COVID-19 quarantine in adolescents with preexisting chronic immunocompromised con-ditions. Jornal de Pediatria. 2022;98(4):350-61. google scholar
  • 36. Donaldson L, Rutter P. Healthier, fairer, safer: the global health journey, 2007-2017. Geneva:World Health Organization 2017. p.24-28. google scholar
  • 37. Ünal B, Ergör G, Horasan GD, Kalaça S, Sözmen, K. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Ünal B, Ergör G editörler. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın; No:909 2013. google scholar
  • 38. World Health Organization. https://www.who.int/teams/noncommunicable-diseases/surveillance/sys-tems-tools/steps/instrument sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 12 Eylül 2022. google scholar
  • 39. Riley L, Guthold R, Cowan M, Savin S, Bhatti L, Armstrong T, Bonita R. The World Health Organization STEPwise Approach to Noncommunicable Disease Risk Factor Surveillance: Methods, Challenges, and Opportunities. American Journal of Public Health 2016;106(1): 74-8. google scholar
  • 40. Yılmaz FM, Şencan İ, Keskinkılıç B, Ekinci B, Altunay Ö, Sarıoğlu G et al. editörler. Türkiye Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Çok Paydaşlı Eylem Planı (2017-2025). Ankara: Sağlık Bakanlığı; Yayın No:1056, Ankara, 2017.p.5. google scholar
  • 41. The United Nations International Children’s Emergency Fund. June 2017. https://sites.unicef.org/disability/ emergencies/downloads/UNICEF_General_Guidance_English.pdf sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 22 Eylül 2022. google scholar
  • 42. United Nations System Standing Committee on Nutrition, Noncommunicable Diseases (NCD), Third Uni-ted Nations High-level Meeting on NCDs. https://www.unscn.org/en/topics/ncds?idnews=1835 sitesinden alınmıştır, erişim tarihi: 20 Haziran 2022. google scholar
  • 43. Doucet S, Splane J, Luke A, Asher KE, Breneol S, Pidduck J et al. Programmes to support paediatric to adult healthcare transitions for youth with complex care needs and their families: A scoping review. Child Care Health Dev. 2022;48(5):659-92. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.