Osmanlı İmparatorluğunda Coğrafya ve Kartografya
Osmanlı Antik Kentlerinin Haritalandırılması Üzerine Bazı Tespitler
Burcu Kutlu DilbazAntik kentlerin harita, plan ve krokileri; bölgenin tarihî ve arkeolojik değerini anlamak açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu belgeler; antik yerleşimlerin coğrafi konumlarını, kentsel yapısını ve mimari özelliklerini detaylı bir şekilde gösterir. Aynı zamanda bu türden belgeler kentlerin gözle görünür unsurlarını okunur kılan çizimler doğrultusunda, bilginin daha anlaşılır olmasını sağlayan materyallerdir. Bu materyaller, yapıldığı zamandaki antik kentlerin görsel bir imgesini sundukları için; arkeoloji ve tarih disiplinlerinde önemli bir kaynak olarak son derece değerlidir. Kaynak olarak kullanılan antik kentlerin harita, plan ve krokilerinin önemi, günümüze ulaşamamış yapılar tespit etmeye çalışılırken veya tahribe uğramış kentler araştırılırken daha da belirgin hâle gelmektedir. 19. yüzyılda çizilen bu materyaller, modern arkeolojinin ve kartografinin gelişiminde önemli bir rol oynamış, antik dünyanın daha iyi anlaşılmasını sağlamış ve arkeolojik araştırmalar için değerli bir kaynak oluşturmuştur. Bu yüzyılda antik kentlere yönelik gezi ve araştırmaların da artmasıyla antik kent ve arkeolojik miras bakımından oldukça zengin bir kültürel geçmişe sahip Osmanlı coğrafyasına da aynı doğrultuda ilgi artmıştır. Osmanlı coğrafyasında çizilen antik kent harita, plan ve krokiler; hem Batılı hem de Osmanlı araştırmacıların katkılarıyla oluşturulmuş önemli bilgiler vermektedir. Bu bilgiler Osmanlı arşiv belgelerine de yansımış, bölgenin zengin tarihi, arkeolojik mirası ve kullanım alanlarının anlaşılmasına yardımcı olmuştur. Bu belgelerle birlikte Osmanlı Devleti eski eser nizamnamelerinden yararlanılarak harita, plan ve krokilerin kullanımı ve antik kentin korunması hakkında önemli ipuçları sunulmuştur. Çalışmada kazı raporu, rehberi gibi çeşitli kaynaklara konu olan harita ve planlar verilerek, kazı alanları ve antik şehirlerin genel düzeninin daha iyi incelenmesi hedeflenmiştir.
Some Analyses on the Mapping of Ottoman Ancient Cities
Burcu Kutlu DilbazMaps, plans, and drawings of ancient cities are crucial for grasping the historical and archaeological significance of a region. These documents provide detailed depictions of the geographical locations, urban structures, and architectural features of ancient settlements. They make the visible elements of cities more comprehensible through clear illustrations, enhancing the understanding of information. As visual representations of reality from their time, these materials hold significant value as essential sources in the fields of archaeology and history. The importance of employing maps, plans, and sketches of ancient cities as resources becomes especially apparent when identifying structures that no longer exist or analyzing cities with extensively damaged historical buildings. Nineteenth-century drawings were pivotal in advancing modern archaeology and cartography, enhancing our understanding of the ancient world and serving as invaluable resources for archaeological research. The increase in travel and research centered on ancient cities during this century led to a growing interest in the Ottoman geography, rich in cultural heritage and archaeological legacy. Maps, plans, and sketches of ancient cities within the Ottoman geography, created through contributions from both Western and Ottoman researchers, provided crucial information. These insights were also reflected in Ottoman archival documents, aiding in comprehending the region’s rich history, archaeological heritage, and areas of application. Furthermore, regulations by the Empire on antiquities offered significant clues regarding the use of maps, plans, and sketches, as well as the preservation of ancient cities. By presenting maps and plans featured in various sources such as excavation reports and guides, the aim was to enhance the understanding of the general layout of excavation sites and ancient cities.
