Osmanlı İmparatorluğunda Coğrafya ve Kartografya
Seyyah Ulrich Jasper Seetzen’in İzinde: İstanbul’un Tarihi Coğrafyasını Haritalandırmak
Mustafa KahramanBu çalışmanın temel amacı tarih disiplinine mensup olan araştırmacılar tarafından sıkça kullanılan seyahatnamelerin tarihi coğrafya kaynağı olarak nasıl kullanılabileceğine dair bir örnek sunmaktır. Çalışmada 1802 yılının aralık ayından itibaren altı ay boyunca İstanbul’da bulunan seyyah Ulrich Jasper Seetzen’in kaleme aldığı ve dilimize “İstanbul Günlükleri ve Anadolu’da Yolculuk” şeklinde tercüme edilen eserin birinci cildi incelenmiştir. Ulrich Jasper Seetzen, tıp doktoru olup doğa bilimleri, teknoloji, astronomi gibi geniş bir özel ilgi alanına sahiptir. Bu özelliği yazmış olduğu seyahatnamesinin çok boyutlu okunmasına olanak sağlar. Bu çalışmada eser coğrafi merkezli okumaya tabi tutulmuştur. Öncelikle eserde mekânla ilgili olan her bir söz öbeği ve cümle MAXQDA paket programı kullanılarak kodlanmış ve eserde geçen tüm mekânsal veriler, arazi kullanımı, cadde ve sokaklar, jeoloji, bitki, fauna gibi konu başlıkları altında gruplandırılmıştır. Tüm bunların sonucunda kaynak, grafik ve tematik haritalar ile görselleştirilmiştir. Çalışmada ayrıca hümanist bakış açısı da benimsenmiş olup seyyahın İstanbul’da çeşitli mekân ve durumlar karşısındaki duygu durumu belirlenmiştir. Avrupa kültürü ile yetişmiş olan Seyyahın İstanbul’a dair duygularının genellikle olumlu olduğu ve mekânsal olarak en fazla Tophane Meydanına dair olumlu hisler beslediği tespit edilmiştir. Seetzen, yapılar ile alakalı da birçok öznel yargıda bulunmuştur. Özellikle askeri yapılarla alakalı görüşleri diğer yapılara göre çok daha olumludur.
Mapping the Historical Geography of İstanbul According to the Traveler Ulrich Jasper Seetzen
Mustafa KahramanThe main purpose of this study is to present an example of how travel books, which are frequently used by researchers who belong to the discipline of history, can be used as a source of historical geography. In the study, the first volume of the work, which was written by the traveler Ulrich Jasper Seetzen, who was in Istanbul for six months from December 1802, and translated into our language as “Istanbul Diaries and His Journeys in Anatolia”, was examined. In this study, the work was subjected to geographical-centered reading. First of all, every phrase and sentence related to space in the work was coded using the MAXQDA package program. Afterwards, all the spatial data in the work were grouped under the titles of land use, streets, geology, flora and fauna. As a result of all this, a written history source was visualized with graphics and thematic maps. In the study, the humanist geography perspective was also adopted and the traveler’s emotional state in Istanbul was determined against various places and situations. It has been determined that the traveler’s feelings about Istanbul, who was brought up with European culture, are generally positive, and that he has the most positive feelings about Tophane Square spatially. Seetzen made many subjective judgments about the structures, especially his views on military structures are much more positive than other structures.
