BÖLÜM


DOI :10.26650/B/AA09.2021.009.01   IUP :10.26650/B/AA09.2021.009.01    Tam Metin (PDF)

Atatürk Dönemi Türk - Yunan İlişkileri

Nilüfer Erdem

Lozan Antlaşması sonrasındaki ilk yıllarda Türkiye’yle Yunanistan, arda kalan problemlerine çözüm aramışlardır. Örneğin Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi ile alakalı bazı gelişmeler iki ülke ilişkilerinin gerilmesine sebep olmuştur. Diğer taraftan gerek Türkiye’de gerekse Yunanistan’da sosyal, kültürel ve ekonomik pek çok etkiye sahip olan mübadeleden kaynaklı problemler yaşanmıştır. Sorunların aşılabilmesi 1928’de Venizelos’un Yunanistan’da yeniden iktidara gelmesi ve iki ülke arasında karşılıklı ziyaretlerin başlamasıyla mümkün olabilmiştir. 10 Haziran 1930 Ankara Sözleşmesi ile Türkiye ve Yunanistan arasında nüfus mübadelesinden kaynaklanan sorunlara çözüm getirilmiştir. 30 Ekim 1930’da imzalanan antlaşmalarla ise iki ülke arasında siyasal, ekonomik ve askeri yakınlaşma yanında, diplomatik yakınlaşma da sağlanmıştır. Şüphesiz deneyimli bir siyasetçi olan Venizelos, Gazi Mustafa Kemal’in liderlik ettiği Türkiye’nin “yurtta sulh, cihanda sulh” ilkesiyle hareket ettiğinin farkındaydı. Bu sebeple de Gazi Mustafa Kemal’i 1934 yılında Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Yunan kamuoyu, Türk inkılabına temkinli yaklaşmıştır. Ancak Türk-Yunan ilişkilerinin düzene girmesiyle birlikte tutum değiştirmiş ve Yunan basını Türk inkılabı ile ilgili pozitif yönde değerlendirmeler yayınlamıştır. Yunan kamuoyunun Türk inkılabı konusundaki ilgisi, kadın hakları başta olmak üzere toplumsal alandaki inkılaplar üzerinde yoğunlaşmıştır. Yunanistan’da 1933 yılının Mart ayında Panagis Çaldaris’in iktidara gelmesi Türk-Yunan ilişkilerini etkilememiştir. Aksine Çaldaris Türk-Yunan ilişkilerine büyük önem vermiş, iktidarda olduğu dönemde karşılıklı ziyaretler devam etmiştir. Bu dönemde iki ülkenin sınır güvenliğini güvence altına almak, ekonomik ve ticari işbirliğini sağlamak konularında antlaşmalar imzalanmıştır. Türkiye ile Yunanistan’ın yakınlaşması Balkan Antantı’na da zemin hazırlamıştır. Ancak 1930’ların ikinci yarısında TürkYunan ilişkilerinde ağırlık, askeri ve siyasi konulardadır. Bunun da sebebi II. Dünya Savaşı’nın ayak sesleridir.


DOI :10.26650/B/AA09.2021.009.01   IUP :10.26650/B/AA09.2021.009.01    Tam Metin (PDF)

Turkish - Greek Relations During Ataturk’s Era

Nilüfer Erdem

In the first years after the Treaty of Lausanne, Turkey and Greece sought for solutions to some remaining problems. For example, some developments related to the Fener Greek Orthodox Patriarchate caused tension between the two countries. However, both countries experienced problems socially, culturally and financially, as a result of the exchange. It was possible to overcome the problems when Venizelos came back to power in Greece in 1928 and mutual visits between the two countries were initiated. The Ankara Agreement on June 10, 1930 brought solutions to the problems which had arisen from the population exchange between Turkey and Greece. With the treaties signed on October 30, 1930, diplomatic rapprochement was achieved between the two countries, as well as political, economic and military rapprochement. Undoubtedly as an experienced politician, Venizelos was aware that Mustafa Kemal led Turkey through a “peace at home, peace in the world” policy. For this reason, he nominated Mustafa Kemal for the Nobel Peace Prize in 1934. Greek public opinion in the early years of the Republic of Turkey was reserved about theTurkish revolution. However, as Turkish-Greek relations became regular, the attitude changed and the Greek press published positive evaluations about the Turkish revolution. The interest of the Greek public in the Turkish revolution focused on social reforms, especially on women’s rights. The coming to power of Panagis Tsaldaris in March 1933 in Greece did not affect Turkish-Greek relations. On the contrary, Tsaldaris attached great importance to Turkish-Greek relations and mutual visits continued during his period in power. In this period, agreements were signed to ensure the border security of the two countries and to ensure economic and commercial cooperation. Greece’s rapprochement with Turkey prepared the ground for the Balkan Entente. However, in the second half of the 1930s, Turkish-Greek relations were focused heavily on military and political issues. The reason for this was the bell tolling the coming Second World War.



Referanslar

  • Akropolis google scholar
  • Aleksandris, A. (1988). To istoriko plesio ton ellinoturkikon sheseon. İ Ellinoturkikes Shesis 1923-1987. Athina, Greece:Ekdosis Gnosi, 33-172. google scholar
  • Anastasiadu, İ. (1982). O Venizeos ke to ellinoturkiko simfono filias Tu 1930. Athina, Greece: Ekdosis Filippoti. google scholar
  • Anzerlioğlu, Y. (2009). Karamanlı Ortodoks Türkler (2. Baskı). Ankara, Türkiye: Phoenix Yayınevi. google scholar
  • Arı, K. (1991). Mübadele göçmenlerini Türkiye’ye taşıma sorunu ve İzmir göçmenleri (1923-1924). Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 13-46. google scholar
  • Arı, K. (2014). Büyük Mübadele (6. Baskı). İstanbul, Türkiye: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
  • Atalay, B. (2001). Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin siyasi faaliyetleri (1918-1923). İstanbul, Türkiye: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları. google scholar
  • Atatürk’ün söylev ve demeçleri. (2006). Ankara, Türkiye: ATAM Yayınları. google scholar
  • Atina Venizelos Arşiv’inde yer alan, aşağıda numaralarını verdiğimiz belgelere bakılmıştır. google scholar
  • 173_040_008, 17_29_142, 173_053_36, 173_060_04 google scholar
  • Batı Trakya’nın Sesi google scholar
  • Bayındır Goularas, G. (2012). 1923 Türk - Yunan nüfus mübadelesi ve günümüzde mübadil kimlik ve kültürünün yaşatılması. Alternatif Politika, 4(2), 129-146. google scholar
  • Bıyıklıoğlu, T. (1955). Trakya’da Milli Mücadele (Cilt: 1). Ankara, Türkiye: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
  • Bozdağlıoğlu, Y. (2014). Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve sonuçları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 180(180), 9-32. google scholar
  • Cumhuriyet google scholar
  • Çakmak, Z. (2007). Yunanistan Başbakanı Panagis Tsaldaris’in Türkiye ziyareti (10-17 Eylül 1933). Turkish Studies, 2(4), 1271-1282. google scholar
  • Çakmak, Z. (2008). Venizelos’un Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermesi. Erdem, 52, 91-109. google scholar
  • Delta, P. (1978). Eleftherios K. Venizelos. Athina, Greece. google scholar
  • Diker, H. F. (2019). Selanik Atatürk Evi’nin müzeleşme öyküsü. Taç, 12, 48-63. google scholar
  • Dimitriadis, V. (2016). Bir evin hikâyesi (Çev. Gülsün Aksoy Aivali). Ankara, Türkiye: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Düstur google scholar
  • Egkiklopedia 2002 google scholar
  • Eleftheriu K. Venizelu polithike ipothike (1965). Athina, Greece. google scholar
  • Embros google scholar
  • Emgili, F. (2015). Türk - Yunan nüfus mübadelesinin Türkiye Cumhuriyeti’nin milli iktisadının oluşumundaki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 180, 105-121. google scholar
  • Erdal, İ. Türk basınına göre Ortodoks Türklerin Milli Mücadele’deki tutumu. Atatürk Yolu Dergisi, 35-36, 333-343. google scholar
  • Erdem, N. Lozan Görüşmeleri sırasında Patrikhane meselesi karşısında Patrik Meletios’un Yunan kaynaklarına yansıyan yaklaşımı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(33), 105-134. google scholar
  • Erdem, N. (2013). Yunan Milletvekili Makkas’ın Mustafa Kemal ile 6 Mayıs 1931’de gerçekleştirdiği görüşmeye dair raporu. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 12(24), 181-194. google scholar
  • Eren, H. (1995). Batı Trakya Türkleri. (Basılmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. google scholar
  • Fotoğraflarla Atatürk (2. Baskı) (2015). Ankara, Türkiye: ATASE Yayınları. google scholar
  • Garbi Trakya muallimlerine talimatname (1934). Gümülcine, Yunanistan: H. Apturrahman & M. Ethem Matbaası. google scholar
  • Gatopulu, D. (2000). Andreas Mihalakopulos. Athina, Greece: Eteriya Meletis Ellinikis İstorias. google scholar
  • Gonatas, S. Ep. (1958). Apomnimonevmata. Athina, Greece. google scholar
  • Grigoriadis, F. (1972). İstoria tis sighronis elladas 1909-1940 (Tomos). Athina, Greece: Ekdosis Kendrinos. google scholar
  • Güllü, R. E. (2017). Patrik Meletios Metaksakis ve İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi (1921-1923). İstanbul, Türkiye: Ötüken Yayınları. google scholar
  • Gürboğa, N. (2016). Türk - Yunan nüfus mübadelesi ve devletin mübadil Romanlara ilişkin söylem ve politikaları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 109-140. google scholar
  • Güven, U. Z. (2018). Geleneksel ile güncel Arasında, tanıdık ama farklı: Rebetiko müzik performansları üzerine etnografik bir çalışma. Uluslararası Hakemli Müzik Araştırmaları Dergisi, 12, 25-46. google scholar
  • Hering, G. (2004). Ta politika kommata stin ellada 1821-1936 (Tomos: 2). Athina, Greece: Ekdosis Morfotiko İdrima Ethnikis Trapezis. google scholar
  • Hirschon, R. (2005). Mübadele çocukları (Çev. Serpil Çağlayan) (2. Baskı). İstanbul, Türkiye: Tarih Vakfı. google scholar
  • İ Ethniki google scholar
  • İ İstoria google scholar
  • Kavaf, S. A. (2015). Sosyal ve kültürel değişimler açısından doğurduğu sonuçlar itibarıyla Lozan mübadilleri: Nevşehir örneği. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye. google scholar
  • Kiçikis, D. (1981). İstoria Tu Ellinoturkiku Horu 1928-1973. Athina, Greece: Ekdosis Estia. google scholar
  • Kopar, M. (2018). Erken Cumhuriyet döneminde demografik restorasyon: Lozan mübadilleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 292-311. google scholar
  • Kostas, H. (2002). İstoria tis neoteris elladas 1821-1941. Athina, Greece: Ekdosis Diyorasis. google scholar
  • Levent, S. Zorunlu göçe ilişkin belleğin oluşmasında filmlerin katkısı: dedemin insanları ve bir tutam baharat filmlerinin alımlanması. Moment Dergisi, 3(2), 436-466. google scholar
  • Macar, E. (2003). Cumhuriyet döneminde Rum Patrikhanesi. İstanbul, Türkiye: İletişim Yayınları. google scholar
  • Meray, S. L. (1969). Lozan Barış Konferansı — tutanaklar, belgeler (Takım I, Cilt: I, Kitap:I). Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi Basımevi. google scholar
  • Moiras, L. (2006). 1909 Gudi Darbesinin Türk ve Yunan kamuoyuna yansıması. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. google scholar
  • Nanakis, S. A. (1988). İ Hiriya u ikumeniku thronu ke İ eklogi tu Metaksaki 1918-1922, Aristotelio Panepistimio Thessalonikis, Sholi Theologiki, Didaktoriki Diyatrivi. google scholar
  • Nevşehir mektepleri Dersaadet eforiasının yüzüncü sene-i devriyesi (1820-1920) (1920). Dersaadet, Türkiye: Anatoli Matbaası. google scholar
  • Özel, S. (2002). Atatürk dönemi Türkiye Yunanistan ilişkileri. Türkler, Cilt: 16. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 643-653. google scholar
  • Panayotidis, N. M. (1995). Musulmaniki Miyonotita ke ethniki sinidisi. Aleksandrupolis, Greece: Ekdosis TEDK. google scholar
  • Pavlidis, A. (1997). Yunan kaynaklarına göre mübadele meselesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. google scholar
  • Psomiadis, H. İ. (2004). İ Telefteya fasi tu Anatoliku Zitimatos. Athina, Greece: Ekdosis Efesos. google scholar
  • Sakallı, F. (2015). Türk hikâyesinde mübadele. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 101-116. google scholar
  • Sirigos, A. M. (2015). Ellinoturkikes shesis. Athina, Greece: Ekdosis Pataki. google scholar
  • Soysal, İ. (1985). 150’lilikler. İstanbul, Türkiye: Gür Yayınları. google scholar
  • Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin siyasal andlaşmaları (3. Baskı). Ankara, Türkiye: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Süar, S. (2014). Yunan sinemasında Türk - Yunan nüfus mübadelesi. Mübadil Kentler: Mekân ve İnsan (Editör Müfide Pekin). İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları. 177-203. google scholar
  • Şimşek, H. (2007). İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Mukavelenamesi’nin feshi ve Yunan uyruklu Rumların sınır dışı edilmeleri (1964). Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 237-260. google scholar
  • Tanör, B. (2006). Kurtuluş — kuruluş (7. Baskı). İstanbul, Türkiye: Cumhuriyet Kitapları. google scholar
  • TBMM Gizli Celse Zabıtları google scholar
  • TBMM Zabıt Cerideleri google scholar
  • TC Resmi Gazete google scholar
  • Trakya (Batı Trakya’da Yayınlanmıştır) google scholar
  • Turgay, N. Ö. (2017). İkidilli Türkçe / Rumca şarkılarda ortak kelimeler ve güftelerde anlam. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(29), 425-443. google scholar
  • Türk dış politikası (2003) (Editör: Baskın Oran) (Cilt: 1). İstanbul, Türkiye:İletişim Yayınları. google scholar
  • Uysal, M. (2007). 1930-1938 dönemi Türkiye — Yunanistan ilişkileri. (Basılmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. google scholar
  • Üçüncü, U. (2014). Fener Rum Patriği IV. Meletios’un İstanbul’dan çıkarılması. Tarih Okulu Dergisi, 7(9), 197-232. google scholar
  • Vamvakas, P. K. (1986). Peri tin apeleftherosin tis ditikis thraki. Athina, Greece: Ekdosis İapetos. google scholar
  • Veremis, T. (2003). İstoria ton ellinoturkikon sheseon 1453-2003. G’ Ekdosi, Athina, Türkiye: Ekdosis İ. Sideris. google scholar
  • Yalçın, E. (2012). Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin ekümenikliği tartışmaları ve gerekçeler. Atatürk Yolu Dergisi, 50, 479-514. google scholar
  • Yarın (Batı Trakya’da Yayınlanmıştır) google scholar
  • Yeni Adım (Batı Trakya’da Yayınlanmıştır) google scholar
  • Yeni Gün google scholar
  • Yıldırım, B., & Kayıcı, H. (2016). Balkan Savaşları öncesi Batı Trakya’nın idari ve demografik durumu. Dünden Bugüne Batı Trakya Uluslararası Sempozyumu Bildiriler. İstanbul, Türkiye: Tük Ocakları İstanbul Şubesi Yayını, s. 42-63. google scholar
  • Yıldırım, S., & Sofuoğlu, A. (2010). Siyasi faaliyetleriyle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul Rum Patrikhanesi, Ankara, Türkiye: KÖKSAV Yayınları. google scholar
  • Zengin, C. (1998). Türkiye ve Yunanistan devletleri arasında mübadele meselesi ve kamuoyu (1918-1930). (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul, Türkiye. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.