Atatürk Devri Türk Dış Politikası 1920-1938: Kafkasya, Balkanlar, Ortadoğu Siyasi, Sosyal, Kültürel, Ekonomik İlişkiler Perspektifinden

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/AA09.2021.009.05   IUP :10.26650/B/AA09.2021.009.05    Tam Metin (PDF)

Political, Social and Diplomatic Relations Between Republic of Turkey and Azerbaijan and Soviet Russia

Cemil Hasanlı

After the fall of the Russian Empire in 1917, a Soviet state was established on the site of the former Empire. What was the attitude of the new Soviet state to the neighboring countries? While addressing the 8th Congress of the All-Russian Soviets, Lenin called the Kemalists “Turkish Octobrists.” Moscow waffled: who was to be chosen - Mustafa Kemal, Enver, or “leftist” Enverists (Russian State Archive of Social-Political History (hereafter referred to as RSASPH), May 23, 1923, p. 6, fund (f.) 82, record (r.) 2, vol. 262: Mirsaid Sultan-Galiyev, “Who Am I?: Autobiographical Notes,” letter to members of the CC RCP (B)) Nevertheless, treaties concluded by Soviet Russia in 1921 with Iran and Turkey put an end to the revolutionary intent not only of Moscow but of the newly established Soviet republics of the South Caucasus in their relations with neighboring eastern countries. At a conference in Kars in September–October 1921, representatives of the South Caucasus republics signed the first international document ever. Baku, Tiflis, and Erivan signed a treaty with Turkey, which had a positive effect on their international authority. By signing the Kars Treaty, the Armenian republics had thus recognized the Moscow Treaty concluded between Soviet Russia and Turkey. Inclusion of a special item about Nakhchivan remaining a protectorate of Azerbaijan in the Moscow and Kars Treaties proved to be an important result of the geopolitical reality in the South Caucasus. The established relations between Soviet Russia and Kemalist Turkey in the early 1920s on the basis of the Moscow and Kars treaties continued until the end of the Second World War.


Anahtar Kelimeler: Republic of Turkey, Mustafa Kemal, Soviet Russia, Azerbaijan, Caucasus

Referanslar

  • Adıgüzel, H. (2006). Atatürk-Nerimanov ve Kurtuluş Savaşımız [Atatürk-Nerimanov and our war of Independence]. İstanbul, Türkiye: İleri Yayınları. google scholar
  • Akhmedov, A. (2006). Natsional’noe dvizhenie, partii i obschestvennye deiateli Azerbaidzhana v 1918-1925 godakh glazami ochevidtsa. Baku, Azerbaijan: Nurlan. google scholar
  • Alpoud, A. (2011). Heyatımın hekayeleri [Stories of my life]. Baku, Azerbaijan: Azerbaycan. google scholar
  • Aslan, B. (2004). Türkiye-Azerbaycan ilişkileri ve İbrahim Ebilov (1920-1923)[Turkey-Azerbaijan relations and İbrahim Ebilov (1920-1923)]. İstanbul, Türkiye: Kaynak Yayınları. google scholar
  • Aslan, Y. (2007). Birinci Doğu Halkları Kurultayı (1-7 Eylül 1920-Bakü) [First Congress of Eastern Peoples]. İstanbul, Türkiye: Kaynak Yayınları. google scholar
  • Atatürk’ün söylev ve demeçleri [Atatürk’s speeches and statements]. (1989) (2 vols. 4th ed.). Ankara, Türkiye: Atatürk Araştırma Merkezi. google scholar
  • Atnur, İ. E. (2001). Osmanlı yönetiminden Sovyet yönetimine kadar Nahçivan(1918-1921) [Nakhchivan from Ottoman rule to Soviet rule (1918-1921]). Ankara, Türkiye: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Aydemir, Ş. S. (2006). Suyu arayan adam [Man looking for water]. İstanbul, Türkiye: Remzi Kitabevi. google scholar
  • Azer, C. (2011). Babadan oğula Güney Kafkasya: Türkiye-Güney Kafkasya ilişkileri [South Caucasus from father to son: Turkey-South Caucasus relations]. İstanbul, Türkiye: Truva Yayınları. google scholar
  • British and Foreign State Papers, 1923. (1926) (Part 2, vol. 118). London, United Kingdom: His Majesty’s Stationery Office. google scholar
  • Cebesoy, A. F. (1955). Moskova hatıraları [Moscow Memories]. İstanbul: Vatan Neşriyatı. google scholar
  • Çağlayan, K. T. (2004). British Policy towards Transcaucasia, 1917-1921. Istanbul, Turkey: İsis. google scholar
  • Dokumenty vneshneii politiki SSSR. (1958) (Vol. 2.) Moscow: Gospolitizdat. google scholar
  • Dokumenty vneshneii politiki SSSR. (1959) (Vol. 3.) Moscow: Gospolitizdat. google scholar
  • Dokumenty vneshneii politiki SSSR. (1960) (Vol. 4.) Moscow: Gospolitizdat. google scholar
  • Dokumenty vneshneii politiki SSSR. (1962) (Vol. 5.) Moscow: Gospolitizdat. google scholar
  • Dr. Rıza Nur’un Moskova-Sakarya hatıraları [Dr. Reza Nur’s Moscow-Sakarya memories]. (1991). İstanbul, Türkiye: Boğaziçi Yayınları. google scholar
  • Gürün, K. (1991). Türkiye-Sovyet ilişkileri (1920-1953) [Turkey-Soviet relations (1920-1953)]. Ankara, Türkiye: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Hasanli, J. (2018). The Sovietization of Azerbaijan: The South Caucasus in the triangle of Russia, Turkey, and Iran, 1920-1922. Salt Lake City: The University of Utah Press. google scholar
  • Hovannisian, R. G. (1971). The Republic of Armenia, Vol. 1: The First Year, 1918-1919. Berkeley: University of California Press. google scholar
  • Karabekir, K. (1988). İstiklal Harbimiz [the War of Independence]. (Vol. 1.). İstanbul, Türkiye: Merk Yayıncılık AS. google scholar
  • Karabekir, K. (2006). İstiklal Harbimiz [the War of Independence]. (Vol. 2.). İstanbul, Türkiye: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Kazandzhian, R. (1996). Bol’sheviki mladoturki: Novye dokumenty o rossiisko-turetskikh otnosheniiakh (19201922). Moscow, Russia: IV RAN. google scholar
  • Kazemzadeh, F. (1951). The struggle for Transcaucasia (1917—1921). New York, USA: Philosophical Library. google scholar
  • Kemal, M. (1934). Put’ novoi Turtsii. Vol. 3. Moscow, Russia: Sotsekgiz. google scholar
  • Kireev, N. (2007). Istoriia Turtsii: XX vek. Moscow, Russia: Institut Vostokovedeniia RAN. google scholar
  • Kliuchnikov, I. and Andrei S. (1926). Mezhdunarodnaia politika noveishego vremeni v dogovorakh, notakh i deklaratsiiakh. (Vol. 2.). Moscow, Russia: Litizdat NIKD. google scholar
  • Kurat, A. N. (1990). Türkiye ve Rusya [Turkey and Russia]. Ankara, Türkiye: Kültür Bakanlığı Yayınları. google scholar
  • Qafarov, V. (2011). Turkiye-Rusiya münasibetlerinde Azerbaycan meselesi (1917—1922) [ Azerbaijan issue in Turkey-Russia relations (1917-1922)]. Baku, Azerbaijan: Azerneşr. google scholar
  • Mamoulia, G. (2009). Les combats independantistes des Caucasiens entre URSS et puissances occidentales: Le cas de la Georgie (1921—1945). Paris, France: L’Harmattan. google scholar
  • Mehmetzade, M. B. (1938). Azerbaycan Milli harekati [Azerbaijan national movement]. Berlin/Charlottenburg: Firka Divanı Tarafınden Neşrolunmuşdur. google scholar
  • Moiseev, P. (2003). Rossiisko-turetskie otnosheniia: Istoriia, sovremennoe sostoianie i perspektivy. Moscow, Russia: IV RAN. google scholar
  • Musayev, I. (1996). Azerbaycanın Nakhçıvan ve Zangezur bölgelerinde siyasi veziyyet ve kharici dövletlerin siyaseti (1917-1921-ci iller) [Political situation in Nakhchivan and Zangezur regions of Azerbaijan and politics of external states]. Baku, Russia: Baku Dövlet Universiteti. google scholar
  • Öztürk, M. (2005). Atatürk Dönem’inde Türkiye’nin Kafkasiya Politikası [Caucasus Policy Of Turkey During Atatürk’s Period]. Ankara, Türkiye: Hacettepe Üniversitesi. google scholar
  • Politbiuro TsK RKP(b)-VKP(b): Povestki dnia zasedanii. Vol. 1: 1919-1929. (2000). Moscow, Russia: Rossiiskaia Politicheskaia Entsiklopedia (ROSSPEN). google scholar
  • Rasulzade, M. E. (1990). Azerbaycan cümhuriyyeti [Azerbaijan Republic]. Baku, Azerbaijan: Elm. google scholar
  • Respublika Armeniia v 1918-1920 gg. (Politicheskaia istoriia): Sbornik dokumentov i materialov. (2000). Yerevan, Armenia: Gutitiun. google scholar
  • Rossiisko-turetskiie otnosheniia: Istoriia, sovremennoie sostoianie i perspektivy. (2003). Moscow, Russia: IV RAN. google scholar
  • Sofiyev, M. (2000). Güney Qafqaz respublikalari Sovet-Türkiye elagelerinde (1922-1936). Baku, Azerbaijan: Baku Dövlet Universiteti. google scholar
  • Sorgun, T. (2010). Bitmeyen savaş: Halil Paşa İttihad ve Terakki’den Cumhuriyet’e [Endless war: Halil Pasha from Ittihad and Terakki to the Republic]. İstanbul, Türkiye: Kum Saatı Yayınları. google scholar
  • Sovetsko-turetskiie otnosheniia: Sb. dokumentov, 1917-1926. (1947). Moscow, Russia: MID SSSR. google scholar
  • Soysal, I. (1989). Türkiye’nin siyasal andlaşmaları [Political treaties of Turkey]. (Vol. 1: 1920-1945). Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Sürmeli, S. (2001). Türk-Gürcü ilişkileri (1918-1921) [Turkish-Georgian relations (1918-1921)]. Ankara, Türkiye: Atatürk Araştırma Merkezi. google scholar
  • Şimşir, B. (1996). Bizim diplomatlar [Our diplomats]. Ankara/İstanbul, Türkiye: Bilgi Yayınevi. google scholar
  • Şimşir, B. (2011). Azerbaycan: Azerbaycan’ın yeniden doğuş sürecinde Türkiye—Azerbaycan ilişkileri [Azerbaijan: Turkey-Azerbaijan relations in the process of rebirth of Azerbaijan]. Ankara, Türkiye: Bilgi Yayınevi. google scholar
  • Tengirşenk, Y. K. (1967). Vatan hizmetinde [In homeland service]. İstanbul, Türkiye: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. google scholar
  • Toksoy, N. (2007). Revan’da son günler: Türk yönetiminden Ermeni yönetimine [Last days in Revan: from Turkish rule to Armenian rule]. Ankara, Türkiye: Orion Yayınevi. google scholar
  • Türkiye Büyük Millet Meclisinin Gizli Celese Zabıtları [Secret Celese Minutes Of The Grand National Assembly Of Turkey].(1985) (Circuit I, vol. 2.). Ankara, Türkiye: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti tarihi [History of the Republic of Turkey]. (2004) (Vol. 1). Ankara, Türkiye: Atatürk Araştırma Merkezi. google scholar
  • Yılmaz, İ. (2001). Gümrü Antlaşması [The Treaty of Alexandropol]. Ankara, Türkiye: Atatürk Araştırma Merkezi. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.