Türkiye’deki şehirleşme hareketleri çeşitli bilim kollan mensupları tarafından yapılan birçok araştırmalara konu olmuştur. Esas itibariyle «şehirleşme»yi ya da şehirleri ele alan bu araştırmaların çoğu teknik ve idari bilimcilere aittir. Yakın yıllarda sosyal bilimcilerin de katkılarının çoğaldığı dikkati çekmektedir.
Takdim edilen çalışma bu sahada coğrafî bir katkıdır. Bu sebeple her şeyden önce şehirleşme olayının Türkiye’deki sahasal dağılışı üzerinde durulmuştur. Şehirleşmenin sahasal özelliklerinin tesbitini, yerleşmelerin şehirleşmesinde rol oynayan başlıca faktörlerin araştırılması, daha sonra da bu faktörlere dayanılarak yapılan bir sınıflandırma izlemiştir.
Türkiye’de gün geçtikçe süratlenen şehirleşme olayının dolaylı ve dolaysız olarak yarattığı çeşitli meselelerinin hallinde şehirleşme ile ilişkili hususların değişik mekanlardaki işleyişlerinin tesbiti, kanaatimizde yapılması gereken ilk işlerden biridir. Böylelikle «şehirleşme»nin memleketimizin nerelerinde ve hangi şartlar altında cereyan etmekte olduğu, dolayısıyla bölgesel özellikler anlaşılmış olacağı için, gerek yerleşmelerin en iyi şekilde dağılışını esas alan memleket çapındaki plânlamalarda gerekse belirli coğrafî mekanlarda araziden en iyi şekilde faydalanmayı hedef tutan Bölge Plânlamaları ’nda izlenmesi gereken yolların tercihinde kolaylık sağlanabilir. Şehirleşme’de İktisadî faaliyetler, sosyal yapı ve diğer faktörlerin yer yer ortak veya ayrı ayrı rol almaları, şehirleşmenin bütün memleket ya da bölge çapında yerleşmelerin iç yapılarında olduğu kadar bunların dağılışında da yansımasına sebep olmaktadır. Bu bakımdan şehirleşmenin çeşitli disiplinler tarafından kendi metodlarıyla incelenmesinin yararı açıktır. Araştırmamız yukarıda da belirttiğimiz gibi, coğrafya, fakat özellikle bir tatbiki coğrafya katkısıdır.
Bu kitabımı da aynı anda İngilizce olarak da yayınlıyorum. Yakın yıllarda uygulamakta olduğum bu şeklin bazı bakımlardan yararlı olduğu kanısındayım. Bunların başında şüphesiz memleketimizde yapılmakta olan araştırmaları yurt dışında bu tip araştırmalar yapanların faydalanmasına ve de eleştirilerine sunmaktır. Yabancı araştırıcılarla çalışmalarda yarar sağlayacak ilişkilerin bu yolla kurulması, meselâ çok uzun aralıklarla toplanan uluslararası kongrelerden daha etkili olmaktadır. |
