BÖLÜM


DOI :10.26650/PB/SS48.2023.003.008   IUP :10.26650/PB/SS48.2023.003.008    Tam Metin (PDF)

Çocukların İstismarına Neden Olan Risk Faktörleri ve Önleyici Çalışmalar

Zeki Karataş

Çocukların zihinsel, psikososyal ve fiziksel gelişimini olumsuz etkileyen çocuk istismarı, küresel bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü, çocuk istismarını bir çocuğun temel insan haklarının ihlali olarak tanımlamıştır. Yetişkinlik döneminde ortaya çıkan fiziksel ve ruhsal sorunların çocukluk çağında yaşanan ihmal ve istismarla ilişkili olduğunu ortaya koyan pek çok araştırma bulunmaktadır. Amerika’da 25 eyalette yapılan bir çalışmaya göre; yaklaşık altı yetişkinden birinin (%15,6) dört veya daha fazla türde çocukluk çağı olumsuz deneyime maruz kaldığı bulunmuştur (Merrick vd., 2019). Şiddet, istismar veya ihmal yaşama gibi çocukluk çağı olumsuz deneyimleri, evde veya toplumda şiddete tanık olma, bir aile üyesinin intihara teşebbüs etmesi veya intihar etmesi ve diğer deneyimler çocuğun güvenlik ve istikrar duygusunu zayıflatmaktadır. Çocukluk çağı olumsuz deneyimleri; travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, kendine zarar verme davranışı, kişilik bozukluğu, psikoz ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi pek çok sağlık sorununa neden olmaktadır (Boullier ve Blair, 2018; Bourgeois vd., 2018; van Duin vd., 2018). Bu nedenle sağlıklı nesiller oluşturma adına çocuk ihmali ve istismarına yol açan etmenleri, koruyucu faktörleri, önleme ve müdahale stratejilerini ortaya koyan çalışmalar yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Çocuk istismarı vakalarını belirlemeye yönelik mevcut yaklaşımlar; ırkçılık, ayrımcılık, marjinalleşme ve sosyoekonomik eşitsizlikler gibi ihmal ve istismara katkıda bulunan temel faktörlerin ele alınmasında yetersiz kalmaktadır. Çocukların ihmal ve istismar edilmelerine neden olan risk faktörlerinin kapsamlı bir şekilde ele alınması, çocukların aile içinde ve sosyal çevrelerinde en iyi şekilde gelişimlerinin desteklenmesi için müdahalenin yanında koruyucu önleyici hizmetlere yer veren güçlü sosyal politikaların oluşturulması önemlidir. Bu kapsamda çocukların ve ailelerin ihtiyaçlarını bütüncül bir şekilde değerlendirilebilmesi için sağlık, eğitim, güvenlik ve sosyal hizmet profesyonellerinin kurumlararası iş birliğine dayalı multidisipliner çalışmalar yapmasını gerektirmektedir (Featherstone vd., 2019). Toplumun ruh sağlığının korunması çocukluktan itibaren bireylerin gelişimini olumsuz etkileyen faktörlerin önlenmesi ve kontrol altına alınmasıyla mümkündür. Yapısı gereği riskleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün olamayacağından koruyucu faktörlerin sayısını ve niteliğini arttırmak için yeni çalışmalar yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı; çocuk istismarı alanında yapılmış bilimsel araştırmaları inceleyerek çocukların istismarına neden olan risk faktörlerini ortaya koymak ve çözüm önerileri geliştirmektir.


DOI :10.26650/PB/SS48.2023.003.008   IUP :10.26650/PB/SS48.2023.003.008    Tam Metin (PDF)

Risk Factors Causing Child Abuse and Preventive Measures

Zeki Karataş

Child abuse, which negatively affects children’s mental, psychosocial and physical development, is a global public health problem. The World Health Organisation has defined child abuse as violating a child’s fundamental human rights. Many studies show that physical and psychological problems in adulthood are related to neglect and abuse in childhood. A study conducted in about 25 states in the United States found that approximately one in six adults (15.6%) had been exposed to four or more types of negative childhood experiences (Merrick et al., 2019). Adverse childhood experiences such as exposure to violence, abuse or neglect, witnessing violence at home or in the community, suicide or attempted suicide of a family member, and other experiences weaken the child’s sense of security and stability. Negative childhood experiences cause many health problems, such as post-traumatic stress disorder, depression, self-harming behaviour, personality disorder, psychosis and sexually transmitted diseases (Boullier & Blair, 2018; Bourgeois et al., 2018; van Duin et al., 2018). For this reason, studies need to be conducted that reveal the factors that lead to child neglect and abuse, protective factors, and prevention and intervention strategies to create healthy generations. Current approaches to identifying child abuse cases fail to address the underlying factors contributing to neglect and abuse, such as racism, discrimination, marginalisation and socioeconomic inequalities. It is crucial to comprehensively address the risk factors that cause children to be neglected and abused and establish strong social policies that include protective, preventive services and intervention to support the best development of children in their family and social environment. In this context, to holistically assess the needs of children and families, health, education, security, and social service professionals should carry out multidisciplinary studies based on inter-institutional cooperation (Featherstone et al., 2019). Protecting society’s mental health is possible by preventing and controlling the factors that negatively affect the development of individuals from childhood. Since it is not possible to eliminate the risks due to their nature, new studies are needed to increase the number and quality of protective factors. This study aims to analyse the scientific research conducted in the field of child abuse, reveal the risk factors that cause child abuse, and develop solution suggestions.



Referanslar

  • Aktay, M. (2020). İstismar ve İhmalin Çocuk Üzerindeki Etkileri ve Tedavisi. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 169-184. google scholar
  • Arslan, G. ve Balkıs, M. (2016). Ergenlerde Duygusal İstismar, Problem Davranışlar, Öz-Yeterlik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişki. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 8-22. google scholar
  • Bakır, E. ve Kapucu, S. (2017). Çocuk İhmali ve İstismarının Türkiye’de Yapılan Araştırmalara Yansıması: Bir Literatür İncelemesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 13-24. google scholar
  • Boullier, M., & Blair, M. (2018). Adverse childhood experiences. Paediatrics and Child Health, 28(3), 132-137. google scholar
  • Bourgeois, C., Lecomte, T., & Daigneault, I. (2018). Psychotic disorders in sexually abused youth: A prospective matched-cohort study. Schizophrenia Research, 199, 123-127. google scholar
  • Dağlı, T. ve İnanıcı, M.A. (2011). İhmal ve İstismara Uğrayan Çocuğa Bütüncül Yaklaşım. Ankara: UNICEF. google scholar
  • Featherstone, B., Morris, K., Daniel, B., Bywaters, P., Brady, G., Bunting, L., Mason, W., & Mirza, N. (2019). Poverty, inequality, child abuse and neglect: Changing the conversation across the UK in child protection? Children and Youth Services Review, 97, 127-133. google scholar
  • Finkelhor, D., Moore, D., Hamby, S. L., Strauss, M. A. (1997). Sexually Abused Children in a National Survey of Parents: Methodological issues. Child Abuse and Neglect, 21(1), 1-9. google scholar
  • Geçkil, E. (2017). Çocuklarda Fiziksel İstismar ve Hemşirelik Yaklaşımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 129-139. google scholar
  • Gemara, N., Cohen, N., & Katz, C. (2022). “I do not remember... You are reminding me now!”: Children’s difficult experiences during forensic interviews about online sexual solicitation. Child Abuse & Neglect, 134, 105913. google scholar
  • Heim, C., Shugart, M., Craighead, W. E., & Nemeroff, C. B. (2010). Neurobiological and psychiatric consequences of child abuse and neglect. Developmental Psychobiology, 52(7), 671-690. google scholar
  • ILO (2022). Global Estimates of Modern Slavery Forced Labour and Forced Marriage. Geneva: International Labour Organization. google scholar
  • Karadağ, F. (2022). Çocuk İstismarının Değerlendirilmesinde Karşılaşılan Zorluklar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(4), 1229-1247. google scholar
  • Karakurt, N., Durmaz, H. ve Kanbur, A. (2021). Öğretmenlerin Çocuk İstismarı ve İhmaline Yönelik Görüşleri ve Farkındalık Düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(1), 22-28. google scholar
  • Karataş, Z. (2018). Çocukların Cinsel İstismardan Korunmasında Çocuk Adalet Sisteminin Önleyici Fonksiyonu. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 2(2), 130-147. google scholar
  • Kaytez, N., Yücelyiğit, S., & Kadan, G. (2018). Çocuğa Yönelik İstismar ve Çözüm Önerileri. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 18-24. google scholar
  • Kayma, D. ve Kaya-Kılıç, A. (2021). Çocuk İhmal ve İstismarında Adalet Sistemi: Yasal Girişimin Sınırları. Çocuk İstismarını Anlamak içinde. Ed. Ayşin Satan vd. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. google scholar
  • Kumar, M. T., Kar, N., & Kumar, S. (2019). Prevalence of child abuse in Kerala, India: An ICAST-CH based survey. Child Abuse & Neglect, 89, 87-98. google scholar
  • Lee, P.-Y., & Lee, B.-O. (2022). Effectiveness of simulation-based education on nursing students’ professional knowledge, attitude and self-confidence in handling child abuse cases. Nurse Education in Practice, 103480. google scholar
  • Leeb, R. T., Lewis, T., & Zolotor, A. J. (2011). A Review of Physical and Mental Health Consequences of Child Abuse and Neglect and Implications for Practice. American Journal of Lifestyle Medicine, 5(5), 454-468. google scholar
  • Lök, N., Başoğul, C. ve Öncel, S. (2016). Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerindeki Etkileri ve Psikososyal Desteğin Önemi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 155-161. google scholar
  • Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., Guinn, A. S., Chen, J., Klevens, J., Metzler, M., Jones, C. M., Simon, T. R., Daniel, V. M., Ottley, P., & Mercy, J. A. (2019). Vital Signs: Estimated Proportion of Adult Health Problems Attributable to Adverse Childhood Experiences and Implications for Prevention-25 States, 2015-2017. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 68(44), 999-1005. google scholar
  • Nar, C. (2021). 2021 Yetim Raporu. İHH Web Sitesi (Erişim Tarihi: 30.10.2022) https://www.insamer.com/tr/ uploads/pdf/rapor-2021-yetim-raporu.pdf google scholar
  • National Clearinghouse on Child Abuse and Neglect Information. (2002). National Child Abuse and Neglect Data System (NCANDS) Summary of Key Findings for Calendar Year 2000. Washington, DC. google scholar
  • NİRENGİ (2022). Çocuk İstismarı. NİRENGİ Derneği Web Sitesi (Erişim Tarihi: 31.10.2022) https://www. nirengidernegi.org/tr/cocuk-istismari google scholar
  • Özcebe, H., Küçük-Biçer, B ve Öner, S. (2015). Turizm ve Seyahatte Çocukların Ticari Cinsel Sömürüsü Türkiye Raporu. Çocuklara Karşı Ticari Cinsel Sömürü ile Mücadele Ağı. https://www.stgm.org.tr/sites/ default/files/2020-09/turizm-ve-seyahatte-cocuklarin-ticari-cinsel-somurusu-turkiye.pdf google scholar
  • Öztürk, A. ve Tat, M.C. (2021). GÜVENDE: Çocuğu Kötü Muamelenin Etkilerinden Korumak İçin Neler Yapılabilir? Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 2(4), 181-207. google scholar
  • Paslı, F. (2019). Söylemeye Korkmak: Çocuk Cinsel İstismar Vakaları. Ankara: Nika Yayınevi. google scholar
  • Paslı, F. (2020). İstismara Uğrayan Çocuklar. Çocuklarla Çalışma Temel Alanlar Uygulamalar Güncel Çalışmalar içinde. Ed. Figen Paslı ve Hüsnünur Aslantürk. ss. 3-22. google scholar
  • Pereda, N., Guilera, G., Forns, M., & Gomez-Benito, J. (2009). The prevalence of child sexual abuse in community and student samples: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 29(4), 328-338. google scholar
  • RHA (2022). “Çocuklar Güvende” Projesi ile 201 bin 239 çocuğa ulaşıldı. (Erişim Tarihi: 31.10.2022). https://rhaajans.com/haber/12343894/cocuklar-guvende-projesi-ile-201-bin-239-cocuga-ulasildi google scholar
  • Seth, R. (2015). Child Abuse and Neglect in India. Indian Journal of Pediatrics, 82(8), 707-714. google scholar
  • Şahin, S., & Polat, O. (2014). İnsan Ticareti ve Fuhuşun Uluslararası Düzenlemeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 5(16), 53-77. google scholar
  • Şeker, H. K., & Şeker, S. (2018). Çocuklara Yönelik Cinsel Amaçlı Turizm. Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 2, 35-49. google scholar
  • TBMM (2010) Kayıp Çocuklar Başta Olmak Üzere Çocukların Mağdur Olduğu Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Raporu, Dönem: 23, Yasama Yılı: 4. google scholar
  • Tekin, H. H. ve Kaya-Kılıç, A. (2020). Sağlık Çalışanlarının Çocuk İhmal ve İstismar Vakaları ile Karşılaşma Durumları, Bildirim Yükümlülükleri ve Eğitim Gereksinimleri, 29(2), 85-94. google scholar
  • UNICEF. (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması. UNICEF. https://www.unicef. org/turkiye/raporlar/t%C3%BCrkiyede-%C3%A7ocuk-istismari-ve-aile-i%C3%A7i-%C5%9Fiddet-ara%C5%9Ftirmasi-%C3%B6zet-raporu-2010 google scholar
  • Üstündağ, A. (2022). Sağlık Çalışanlarının Çocuk İstismarı ve İhmali Konusundaki Farkındalığı: Sağlıklı Hayat Merkezi Örneği. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(4), 241-253. google scholar
  • van Duin, E. M., Verlinden, E., Vrolijk-Bosschaart, T. F., Diehle, J., Verhoeff, A. P., Brilleslijper-Kater, S. N., & Lindauer, R. J. L. (2018). Sexual abuse in very young children: a psychological assessment in the Amsterdam Sexual Abuse Case study. European Journal of Psychotraumatology, 9(1), 1503524. google scholar
  • Yolcuoğlu, İ. G. (2010). Çocukların İhmal-İstismara Uğramasında Aile ve Çocuklara Yönelik Risk Faktörleri ve Sosyal Hizmet Müdahalesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(1), 73-83. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.