Yetim ve Kimsesiz Çocuklar Sempozyumu Bildiriler Kitabı
Doğu Türkistan’da Çocuk Olmak
Nureddin İzbasarDoğu Türkistan Asya’nın merkezinde yer alan yüzölçümü yaklaşık 1,828,418 km2 olan ve günümüzde Çin işgali altında bulunan bir ülkedir. 19. yüzyılın son çeyreğindeki Çin istilasına kadar Doğu Türkistan coğrafyasında yaşayan Türkler ve diğer yerel kavimler ülke topraklarında çok sayıda devlet kurdular. Yazılı kaynaklar milattan önceki dönemlerden Türklerin kitlesel olarak İslam’ı kabul ettiği 10.yüzyılın ortalarına kadar olan süreçte Doğu Türkistan topraklarını sırasıyla Hun, Ak Hun, Göktürk, Uygur, Koçu ve Karahanlı devletlerinin yönettiğini aktarmaktadır. 840’ta merkezi Moğolistan bozkırlarında bulunan Uygur Kağanlığı’nın yıkılışının ardından Uygur kabileleri iki farklı bölgeye göç etti; bir kısmı Çin Seddi’nin güneyine göç ederek Ganzhou Uygur Kağanlığı’nı (848-1036) kurarken diğerleri Doğu Türkistan’ın kuzey bölgelerinde yaşayan Türk boylarının desteğiyle burada Koçu Uygur Kağanlığı’nı (843-1209) kurdu. Hunlar döneminden itibaren Doğu Türkistan bölgesinde yaşayan Yağma ve Karluk kabileleri diğer Türk boylarını bir araya getirerek Doğu Türkistan’ın güneyi ve Batı Türkistan’ın bir kısmını içine alacak şekilde Doğu Türkistan’ın batı kısmında yer alan Kaşgar’ı başkent yapan Karahanlı Devleti’ni (840-1212) kurdu. Karahanlı hükümdarı Satuk Buğra Han’ın 10. yüzyılın ortasında İslam’ı kabul etmesi Türkistan bölgesinde İslam dininin hızla yayılmasını ve Türklerin kitleler halinde Müslüman olmasını sağladı.
Being a Child in East Turkistan
Nureddin İzbasarEast Turkestan is located in the centre of Asia with an area of approximately 1,828,418 km2 and is currently under Chinese occupation. Until the Chinese invasion in the last quarter of the 19th century, Turks and other local tribes living in East Turkestan established many states in the country’s territory. Written sources report that the Hun, White Hun, Gokturk, Uyghur, Kochu and Qarakhanid states ruled the East Turkestan lands before Christ until the middle of the 10th century when the Turks accepted Islam in masse. After the collapse of the Uyghur Khaganate, which was centred in the moorlands of Mongolia in 840, the Uyghur tribes migrated to two different regions. Some migrated to the south of the Great Wall of China and established the Ganzhou Uyghur Khaganate (848-1036), while others established the Kochu Uyghur Khaganate (843-1209) with the support of Turkic tribes living in the northern regions of East Turkestan. The Yagma and Karluk tribes living in the East Turkestan region since the Hun period brought together other Turkic tribes. They established the Qarakhanid State (840- 1212), with Kashgar in the western part of East Turkestan as its capital, the south of East Turkestan and part of West Turkestan. The Karahanid ruler Satuq Bughra Khan’s conversion to Islam in the middle of the 10th century led to the rapid spread of Islam in the Turkestan region, where Turks converted to Islam.
