Türkiyat Mecmuası

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Makale


DOI :10.18345/iuturkiyat.370076   IUP :10.18345/iuturkiyat.370076    Tam Metin (PDF)

ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT

Tülay Yürekli

Geniş coğrafi sahalara hâkim devletler ve büyük siyasi roller üstlenmek isteyen yöneticiler için istihbarat teşkilâtının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi zorunluluktur. Merkezî idarenin kurulması, devlet nüfuzunun ülkenin her köşesinde tesisi, iç ve dış tehlikelerin önlenmesi, başka şeyler bir tarafa, iç ve dış istihbaratın gücüne ve işleyişine bağlıdır. Zengiler ve Eyyûbîlerde de istihbarat şebekesi bu sebeplere bağlı olarak gelişme göstermiştir. Zengiler ve Eyyûbîler döneminde, bilhassa Haçlılara karşı verilen mücadeleler istihbarat teşkilâtının kuvvetlendirilmesini gerektirmiştir. Atabeg İmâdeddin Zengi, oğlu Nureddin Mahmud ve Selahaddin Eyyûbî, iç ve dış istihbarata malzeme sağlayan bütün kaynaklardan ve haberleşme vasıtalarından yararlanmışlardır. Selahaddin Eyyûbî döneminde istihbarat görevlileri devleti meşgul eden Haçlı tehdidinin yanı sıra İsmâilîlerin düzenledikleri suikastler ve Fâtımî devlet adamlarının kurdukları komplolar karşısında önemli roller üstlenmiştir. Bu çalışmada çoğunlukla Atabeg Zengi, Nureddin Mahmud b. Zengi ve Selahaddin Eyyûbî dönemleri üzerinden Zengiler ve Eyyûbîler döneminde istihbarata verilen önem, istihbaratın kaynakları, görevlileri ve yöntemleri ele alınıp değerlendirilecektir. 

Anahtar Kelimeler: Zengiler, Eyyûbîler, casusluk, berîd, posta
DOI :10.18345/iuturkiyat.370076   IUP :10.18345/iuturkiyat.370076    Tam Metin (PDF)

INTELLIGENCE ACTIVITIES IN THE ZANGIDS AND AYYÛBIDS PERIOD

Tülay Yürekli

The development and strengthening of intelligence organizations is imperative for states with large territories and the managers who decided to take on major political roles. The establishment of central administration and administrative infrastructures in every corner of the country, prevention of external threats, the other things to one side, depend on the power and the functioning of internal and external intelligence. The intelligence network in the Zangids and Ayyûbids period improved as a result of these processes. During the Zangids and Ayyûbids, the struggles against the Crusaders necessitated the strengthening of the intelligence agency. Atabeg Imâdaddin Zangi, his son Nuruddin Mahmud, and Saladin Ayyûbî, benefited from all sources and communication means that provided internal and external intelligence information. During the Saladin Ayyûbî period, the Ayyûbids spies played a crucial role against the crusader threat and the Ismailî assassinations and conspiracies of Fatimid statesmen. This study aims to evaluate the importance of the sources, duties, and procedures of intelligence, mostly through the periods of Atabag Zangi, Nureddin Mahmud b. Zangi and Saladin Ayyûbî, during the Zangids and Ayyûbids period. 

Anahtar Kelimeler: Zangids, Ayyûbids, intelligence service, postal office, barîd

PDF Görünüm

Referanslar

  • el-Rebiî, Abdullah B. Abdurrahman, 1994, Eseru’ş-Şarki’l-İslâmî fi’l-fikri’l-Avrûbî Hilâl el-Hurûbi’s-Salibiyye, Riyad. google scholar
  • Abû’l Farac, 1999, Abû’l-Farac Tarihi, II, Çev. Ömer Rıza DOĞRUL, Ankara: TTK. google scholar
  • Allen, Barbara, 2009, Post Pigeon, London: Reaktion Books Ltd. google scholar
  • Alptekin, Coşkun, 1987, “Musul Atabeğliği Zamanında Posta Teşkilâtı”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 2, s. 14-17. google scholar
  • Altınölçek, Haşmet, 1999, “Askerî Musiki Geleneği ve Mehterhanenin Bir Kurum Olarak Yerleşme Süreci”, Osmanlı, X, Ankara, s. 751-755. google scholar
  • Anonim Süryani Vekâyinâmesi, 1993, “The First and Second Crusades From an Anonymous Syriac Chronicle”, Çev. A.S. TRITTON, JRAS, s. 273-305. google scholar
  • Anonim Süryani Vekayinamesi, I ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi, 2005, Çev. Vedii İLMEN, İstanbul: Yaba Yayınları. google scholar
  • Aşrî, Osman Abdullah, 1983, El-İsmâiliyyun fi Bilâdi’ş-Şâm ‘Ala Asri’l-Hurûbi’sSalîbiyye, Külliyetü’l-adâb camiatü’l-Kahira bi’l-Hartum. google scholar
  • Bundârî, 1999, Zubdetu’n-Nursa ve Nuhbetu’l-Usra, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Çev. Kıvameddin BURSLAN, Ankara: TTK. google scholar
  • Cahen, Cloude, 2010, Haçlı Seferleri Zamanında Doğu Batı, Çev. Mustafa DAŞ, İstanbul: Yeditepe Yayınları. google scholar
  • Demirkent, Işın, 1994, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi, 1118-1146, II, Ankara: TTK. google scholar
  • Duggan, T. M. P - Mehmet Emin ŞEN, 2016, “On the Exercise of Coastal Control through Observation and Long Distance Communica-tion Systems in Seljuk Territory in the XIIIth Century”, Phaselis, II, s. 9-29. google scholar
  • Ebû Şâme, 2002, Kitâb el-Ravzateyn, I-IV, Tahkik: İbrahim Şemsuddin, Beyrut: Dârü’l kütübi’l-İlmiyye. google scholar
  • El-Feth B. Ali El-Bundârî, 1971, Sena’l Barku’ş-Şâmi, I, Tahkik: Ramazan Şeşen, Beyrut: Dârü’l kitâbi’l-cedîd. google scholar
  • Heyd, Wilhem, 2000, Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, Çev. Enver Ziya KARAL, Ankara: TTK. google scholar
  • Hitti, P. K., 2011, “The impact of the Crusades on Eastern Christianity”, “Haçlı Seferleri’nin Doğu Hristiyanlığı Üzerindeki Etkileri”, Çev. S. Haluk KORTEL, Mediterranean Journal of Humanities, I/2, s. 255-259. google scholar
  • Huseyn, Muhsin Muhammed, 1986, El-Ceyşu’l-Eyyûbî fi ‘Ahdi Salahaddin, Bağdat: Muessesetu risâle. google scholar
  • İbn Battûta, 2000, Tuhfetu’n-nuzzâr, İbn Battûta Seyahatnamesi, II, Çev. İnceleme ve Notlar: A. Sait AYKUT, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • İbn Bibi, 1996, El-Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), I, Çev. Mürsel ÖZTÜRK, Ankara: Kültür Bakanlığı. google scholar
  • İbn Cübeyr, 2003, Rıhle, Endüslüs’ten Kutsal Topraklara, Çev. İsmail GÜLER, İstanbul: Selenge Yayınları. google scholar
  • İbn Kalânisî, 2015, Tarihu Zeyli Dımaşk, Şam Tarihine Zeyl-I ve II. Haçlı Seferleri Dönemi, Çev. Onur ÖZTAĞ, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay. google scholar
  • İbn Kesîr, 1998, El-Bidâye ve’n-Nihâye, XIV, Tahkik: Abdullah b. Abdulmuhsin elTurki, Cize: Hicr Basım ve Yayın. google scholar
  • İbn Kesîr, 2000, El-Bidâye ve’n-Nihâye, Büyük İslam Tarihi, XIIII, Çev. Mehmet KESKİN, İstanbul: Çağrı Yayınları. google scholar
  • İbn Şeddâd, 1317, Nevâdiru’s-Sultaniyye fî’l-Mehâsini’l-Yusûfiyye, Mısır: Yayımlayan yok. google scholar
  • İbn Vasil, 1977, Muferrricu’l-Kurûb, III, Tahkik: Cemaluddin eş-Şeyyâl, Kahire: Yayımlayan yok. google scholar
  • İbnü’l Adîm, 1954, Zübdetü’l Haleb, II, Tahkik: Sâmi Dehhân, Dımaşk: Institut Français de Damas. google scholar
  • İbnü’l Esîr, 1963, Et-Târihû’l-bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye bi’l-Mevsıl, Tahkîk: Abdulkadir Ahmed Tuleymat, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadise. google scholar
  • İbnü’l Esîr, 1987, El-Kâmil fî’t Tarih, İslâm Tarihi, el-Kâmil fi’t Târih Tercümesi, X-XII, Çev. Abdülkerim ÖZAYDIN- Ahmet AĞIRAKÇA, İstanbul: Bahar Yayınları. google scholar
  • İzzeddin İbn Şeddâd, 1998, el-Alâku’l Hatîra, III/I, Tahkik: Yahya Abbâre, Dımaşk: Vezâretu’s- Sakafe ve’l-İrşad el-Kavmî. google scholar
  • Kalkaşendî, 1922, Subhu’l ‘Aşa, I, II, IX, XIV, Kahire: Dâru’l kütübi’l Mısrıyye. google scholar
  • Kallek, Cengiz, 1993, “Casus”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VII: 163166. Erişim tarihi: 05.20.2017, http://www.islamansiklopedisi.info/dia. google scholar
  • Kök, Bahaeddin, 1992, Nûruddin Mahmûd Bin Zengi ve İslâm Kurumları Tarihindeki Yeri, İstanbul: İşaret Yayınları. google scholar
  • Köprülü, Fuad, 2001, “Berîd”, İslam Ansiklopedisi, II, Eskişehir: Etam Aş. Matbaa, s. 35-36. google scholar
  • Köymen, Mehmet Altay, 2001, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi III (Alp Arslan ve Zamanı), Ankara: TTK. google scholar
  • Kramers, I.H., 2003,“ Geography and Commers”, “Coğrafya ve Ticaret”, Çev. Murat AĞARI, İslâmi Araştırmalar, 16/4, s. 678-687. google scholar
  • Kuşçu, Ayşe Dudu, 2013, Eyyûbî Devlet Teşkilâtı, Ankara: TTK. google scholar
  • Lewis, Bernard, 1953,“Saladin and the Assassins”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London, 15/ 2: 239-245. google scholar
  • Lewis, Bernard, 2014, “İsmailîler ve Haşhâşîler”, Çev. Mustafa ALİCAN, Tarih Okulu Dergisi 7, c. XX, s. 451-504. google scholar
  • Mazaherî, Ali , 1972, Ortaçağ’da Müslümanların Yaşayışları, Çev. Bahriye ÜÇOK, İstanbul: Varlık Yayınları. google scholar
  • MUTÇALI, Serdar, 1995, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık. google scholar
  • Nizâmülmülk, 1987, Siyasetnâme, Çev. Nurettin BAYBURTLUGIL, İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
  • Pages, Meriem, 2007, The Image of The Assassins in Medieval European Texts, Basılmamış Doktora Tezi, University of Massachusetts. google scholar
  • Pehlİvanlı, Hamit, 2002, “Eski Türkler ve Selçuklularda Istihbaratçılık”, Türkler, V, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 279 -285. google scholar
  • Rijâ, Âl’â Hammâd, 2005, Kâtib al- Sirr (or Mamluk’s Private Secretary) In the Bahrî and Burjî Sultanate an Analytical and Historical study 648-923 A.H /12501517 B.C, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, University of Baghdad, College of Arts. google scholar
  • Runciman, Steven, 2008, Haçlı Seferleri Tarihi, II-III, Çev. Fikret IŞILTAN, Ankara: TTK. google scholar
  • Sevim, Ali, 1989, Biyografilerle Selçuklular Tarihi, İbnü’l Adîm, Bugyetü’t-taleb fî Tarihi Haleb (Seçmeler), Ankara: TTK. google scholar
  • Şeşen, Ramazan, 2000, Salâhaddin Eyyûbi ve Devri, İstanbul: İSAR. google scholar
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, 1988, Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Ankara: TTK. google scholar
  • Willermus Tyrensis, 2016, Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum, Çev. Ergin AYAN, Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği, İstanbul: Ötüken Yayınları. google scholar
  • Yazıcı, Nesimi, 1986, “Klâsik İslâm Döneminde Haberleşme Kurumu İle İlgili Bazı Mülâzahalar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27/1, s. 377-386. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Yürekli, T. (0001). ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT. Türkiyat Mecmuası, 27(2), 293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


AMA

Yürekli T. ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT. Türkiyat Mecmuası. 0001;27(2):293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


ABNT

Yürekli, T. ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT. Türkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 27, n. 2, p. 293-311, 0001.


Chicago: Author-Date Style

Yürekli, Tülay,. 0001. “ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT.” Türkiyat Mecmuası 27, no. 2: 293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


Chicago: Humanities Style

Yürekli, Tülay,. “ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT.” Türkiyat Mecmuası 27, no. 2 (Dec. 2024): 293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


Harvard: Australian Style

Yürekli, T 0001, 'ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT', Türkiyat Mecmuası, vol. 27, no. 2, pp. 293-311, viewed 26 Dec. 2024, https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


Harvard: Author-Date Style

Yürekli, T. (0001) ‘ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT’, Türkiyat Mecmuası, 27(2), pp. 293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076 (26 Dec. 2024).


MLA

Yürekli, Tülay,. “ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT.” Türkiyat Mecmuası, vol. 27, no. 2, 0001, pp. 293-311. [Database Container], https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076


Vancouver

Yürekli T. ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT. Türkiyat Mecmuası [Internet]. 26 Dec. 2024 [cited 26 Dec. 2024];27(2):293-311. Available from: https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076 doi: 10.18345/iuturkiyat.370076


ISNAD

Yürekli, Tülay. “ZENGİLER VE EYYÛBÎLERDE İSTİHBARAT”. Türkiyat Mecmuası 27/2 (Dec. 2024): 293-311. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370076



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim15.06.2017
Kabul01.07.2017

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.