Makale


XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ

Serpil Yıldırım

Bu çalışmada, XVI. Yüzyıl İran şairlerinden Sâʾilî-i Şîrâzî’nin, tek nüshasına ulaşabildiğimiz Târîḫ-i Âl-i ʿOs̱mânî adındaki manzum eseri üzerinde duracağız. Sâʾilî’nin bu eseri, nazım şekli ve vezin bakımından Firdevsî’nin Şâhnâme’siyle benzerlik gösterdiği gibi kullanılan unsurlar da hemen hemen aynıdır. Şâhnâme’nin çatısını oluşturan efsanevî kahramanlar, mitolojik unsurlar ve bazı terkipler benzer anlatımlarla Sâʾilî’nin eserinde de karşımıza çıkmaktadır. Oysaki bu iki eserin konusu birbirinden farklı olup, birisi tarih öncesi zamanlardan başlayıp Arap istilasına kadar gelen İran tarihini anlatan ulusal bir destan, diğeri ise yalnızca bir hükümdarın hayatının ve yaptığı savaşların anlatıldığı manzum bir tarihtir. Çalışmamızın çatısını, Osman Gazi dönemi savaşlarının ve kahramanlıklarının anlatıldığı bu Târîḫ-i Âl-i ʿOs̱mânî adlı epik manzumenin geniş çaplı tanıtımı oluşturacaktır. Öncelikle dönemin yaygın geleneği olan Tevârîḫ-i Âl-i ‘Os̱mân/ Târîḫ-i Âl-i ʿOs̱mân yazıcılığı hakkında kısaca bilgi verilecektir. Daha sonra söz konusu eserin konu ve mahiyetine değinilecek ve haiz olduğu tarihi önemi belirtilecektir. Konu ve muhtevasından hareketle tarihi kaynakları belirlenecek olan eserin, belirlenen kaynaklar ile benzeyen ve ayrılan yönleri tespit edilecektir. Son olarak ise tek nüshasına ulaşabildiğimiz eserin nüsha özellikleri hakkında bilgi verilecektir.

SAELI-YE SHIRAZI WHO WAS ONE OF THE IRANIAN POETS OF XVI CENTURY AND HIS WORK NAMED TARIKH-E AL-E OSMANI

Serpil Yıldırım

In this study, a poem work named Tarikh-e Al-e Osmani, of which only one copy exists, by the poet Saeli-ye Shirazi, who was one of the Iranian poets of XVI century, is analyzed. This work of Saeli is similar to Ferdowsi’s Shahnameh in terms of verse form and meter and the material used in the two works is almost the same. Legendary heroes, mythological elements, and some of the compositions that make up the framework of Shahnameh are also seen in Saeili’s work with similar narratives. However, these two works are different from each other; one is a national epic that tells the history of Iran from prehistoric times to the Arabian invasion, and the other is a verse history of the life of only one ruler and the wars he has made. The framework of our study, the wars and heroism of the period of the Ottoman Empire will be described in this epic manuscript called Tarikh-e Al-e Osmani will constitute a large-scale presentation. Firstly, we will give brief information about Tavarikh-e Al-e Osman / Tarikh-e Al-e Osman printing, which is a common tradition of the period. Then, the subject and the nature of the work in question will be mentioned and the historical significance of it will be mentioned. The course will determine the historical sources of the work which will be determined according to the determined sources and the separated aspects. Finally, it will be informed about the copy features of the work, of which only one copy exists. 


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


In this study, a poem work named Tarikh-e Al-e Osmani, of which only one copy exists, by the poet Saeli-ye Shirazi, who was one of the poets of XVI century, is analyzed. This work, along with being an epic poem about Osman Ghazi-era wars and heroism, is also important in philosophical, moral and educational aspects that stand out in some parts of the work.

This work of Saeli is similar to Ferdowsi’s Shahnameh in terms of verse form and meter and the material used in the two works is almost the same. Legendary heroes, mythological elements, and some of the compositions that make up the framework of Shahnameh are also seen in Saeili’s work with similar narratives. However, these two works are different from each other; one is a national epic that tells the history of Iran from prehistoric times to the Arabian invasion, and the other is a verse history of the life of only one ruler and the wars he has made. When we compare Saeli’s Tarikh-e Al-e Osmani with other works of this kind, we can easily say that the work is an important masnavi in terms of both the language and the content, not shadowed by another work but has its own style.

Saeli is a poet who came to Anatolia during the reign of Bayezid II and observed the periods of Selim the Resolute and Suleiman the Magnificent upon his death. There is not much information about his life before coming to Anatolia, except for his detailed statements in the preamble of his Diwan (collected poems) and in the Tarikh-e Al-e Osmani. The limited number of works that give information about his life are also written in Anatolia. Only Logat-name, Ferhang-i Sokhanvaran and Az-Zaree’a mentioned Saeli’ among the tezkires (collection of biographies) written in Iran in and after the XVIth century. This leads us to think that the poet was not very famous when he was in Iran. With this study, we hope that we will contribute a little bit to what is known about Ottoman history and genealogy of Ottoman period and will shed light to the field studies.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Afyoncu, Erhan, “Osmanlı Siyasi Tarihinin Ana Kaynakları: Kronikler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, I/ 2, (2003), s. 101-172. google scholar
  • Âgā Buzurg-i Tahrânî, Eẕ-ẕerîʿa ilâ teṣânîfi’ş-Şiʿa, IX. Cilt, Tahran 1332 hk./1914 google scholar
  • Akbayrak, Hasan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tarih Yazımı, 2. baskı, Kitabevi Yay. İstanbul 2012 google scholar
  • Altınay, Ahmed Refik, “Tevârîḫ-i Âl-i ʿOåmân”, TTEM, 14/91, (1926), s. 69-78. google scholar
  • Anbarcıoğlu, Meliha, “Şâhnâme-i Firdevsî ve Edebiyyât-ı Türk”, D.T.C.F. Doğu Dilleri ve Edebiyatları Araştırmaları Dergisi, II/ 4, (1981), s. 1. google scholar
  • Âşık Çelebi, Meşâiru’ş-şuarâ, haz. Filiz Kılıç, İnceleme-Metin, I-III. Cilt, İAEY, İstanbul 2010. google scholar
  • Âşıkpaşazâde, Tevârîḫ-i Âl-i ʿOåmân, nşr. Nihal Atsız, Osmanlı Tarihleri I, İstanbul 1947 google scholar
  • Babacan, İsrafil, “Sayili ve Türkçe Şiirleri”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 23, Ankara, Güz 2015, s. 61-83. google scholar
  • Başar, Fahameddin, “İlk Osmanlı Tarihçileri”, Türkler, Ed. Hasan Celâl Güzel-Prof. Dr. Kemal Çiçek-Prof. Dr. Salim Koca, XI. Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 409-416. google scholar
  • Bayâtî Hasan, Câm-ı Cem-âyîn, nşr. Nihal Atsız, Osmanlı Tarihleri I, İstanbul 1949 google scholar
  • Dihḫudâ, ‘Ali Ekber, Luġatnâme, VIII. Cilt, İntişârât-ı Danişgâh-ı Tahran, Tahran 1328 hk./1910. google scholar
  • El- Ḳonevî, “Mehmed b. Hâcı Halil el-Ḳonevî’nin Târîḫ-i Âl-i ʿOåmân’ı”, çev. Robert Anhegger, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, II/3-4, (1950), s. 53-54 google scholar
  • Erzi, Adnan Sadık, “Beşir Çelebi: Tevârîḫ-i Âl-i ʿOåmân”, TTK Belleten, XIII/49, (1949), s. 181-185. Giese, Friedric, Anonim Tevârîḫ-i Âl-i ʿOåmân, haz. Nihat Azamat, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1992. google scholar
  • Hayyâmpûr, Abdurresûl, Ferheng-i Soḫenverân, I. Cilt, İntişârât-i Telâyî, Tahran 1372 hk./1993 google scholar
  • İbn Kemâl, Tevârîḫ-i Âl-i ʿOåmân, haz. Şerafettin Turan, I. Defter, TTK, Ankara 1991 google scholar
  • Ḳâzvînî, Ḥekîmşâh Muḥammed, Tercume-i Mecâlisu’n-nefâis, nşr. ʿAli Aṣġar Ḥikmet, Bank-ı Milli-i İrân, Tahran 1323 hş./1945. google scholar
  • Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretu’ş-şuarâ, haz. İbrahim Kutluk, 3. baskı, I-II. Cilt, TTK, Ankara 2014. google scholar
  • Mehmed Neşrî, Kitâb-ı Cihânnümâ Neşrî Tarihi, haz. Faik Reşit Unat-Mehmed A. Köymen, I-II. Cilt, TTK, Ankara 2014 google scholar
  • Muîn, Muhammed, Ferheng-i Fârsî, I-VI. Cilt, İntişârât-ı Emir Kebir, Tahran 1375 hk./1955. google scholar
  • Nevâî, Ali Şîr, Mecâlisu’n-nefâis, haz. Kemal Eraslan, 2. baskı, TDK, Ankara 2015. google scholar
  • Özcan, Abdulkadir, “Tevârîh-i Âl-i ʿOåmân”, TDV, XXXX., İstanbul 2011, s. 579-581. google scholar
  • ------------------------, “Fâtih Devri Tarih Yazıcılığı ve Literatürü”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 14, Erciyes 2003/I, s. 55-62. google scholar
  • Öztürk, Necdet, Ḥadîdî Tevârîḫ-i Âl-i ʿOsmân, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1991, Giriş, XXVII-XXXII. google scholar
  • Sâʾilî-i Şîrâzî, Külliyât-ı Sâʾilî-i Şîrâzî, Yz., Millî Ktp., No 06 Mk. Yz. A 6799, (t.y.). google scholar
  • Şemseddin Sâmi, Ḳāmûsu’l-aʿlâm, IV. Cilt, Mihrân Matbaası, İstanbul 1311 hk./1893. google scholar
  • Tebrîzî, Muḥammed H. H., Burhân-ı Katı, nşr. Burhan-ı Katı-M. Muin, IV. Cilt, İntişârât- Emir Kebir, Tahran 1357 hk./1938. google scholar
  • Tuman, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî, haz. Cemâl Kurnaz-Mustafa Tatcı, I-II. Cilt, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2001. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Yıldırım, S. (2018). XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ. Şarkiyat Mecmuası, 0(33), 91-114. https://doi.org/null


AMA

Yıldırım S. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ. Şarkiyat Mecmuası. 2018;0(33):91-114. https://doi.org/null


ABNT

Yıldırım, S. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ. Şarkiyat Mecmuası, [Publisher Location], v. 0, n. 33, p. 91-114, 2018.


Chicago: Author-Date Style

Yıldırım, Serpil,. 2018. “XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ.” Şarkiyat Mecmuası 0, no. 33: 91-114. https://doi.org/null


Chicago: Humanities Style

Yıldırım, Serpil,. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ.” Şarkiyat Mecmuası 0, no. 33 (Nov. 2024): 91-114. https://doi.org/null


Harvard: Australian Style

Yıldırım, S 2018, 'XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ', Şarkiyat Mecmuası, vol. 0, no. 33, pp. 91-114, viewed 22 Nov. 2024, https://doi.org/null


Harvard: Author-Date Style

Yıldırım, S. (2018) ‘XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ’, Şarkiyat Mecmuası, 0(33), pp. 91-114. https://doi.org/null (22 Nov. 2024).


MLA

Yıldırım, Serpil,. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ.” Şarkiyat Mecmuası, vol. 0, no. 33, 2018, pp. 91-114. [Database Container], https://doi.org/null


Vancouver

Yıldırım S. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ. Şarkiyat Mecmuası [Internet]. 22 Nov. 2024 [cited 22 Nov. 2024];0(33):91-114. Available from: https://doi.org/null doi: null


ISNAD

Yıldırım, Serpil. XVI. YÜZYIL İRAN ŞAİRLERİNDEN SÂʾİLÎ-İ ŞÎRÂZÎ’NİN TÂRÎḪ-İ ÂL-İ ʿOSMÂNÎ’Sİ”. Şarkiyat Mecmuası 0/33 (Nov. 2024): 91-114. https://doi.org/null



ZAMAN ÇİZELGESİ


Çevrimiçi Yayınlanma21.12.2018

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.