Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/LITERA424731   IUP :10.26650/LITERA424731    Tam Metin (PDF)

Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak

Kadir Can Dilber

Dünya edebiyatının kapsamı ve sınırlarının genişliği düşünüldüğünde edebi eserlerin birbirlerinin etkisinde ilerlediği ve bu bağlamda her eser kendisinden önceki eserden bir tarz, üslup ya da biçim öğrenerek metne yenilik kazandırdığı böylece her yazılan metnin aslında başka bir metnin ön hazırlık aşaması olduğu görülür. Bu ön hazırlık aşaması zihinsel olarak ilerler ve bilinç-bilinçdışı düzleminde zaman kavramına gelip dayanır. Öncelikle zaman ve mekân kavramlarını kronotop kelimesinde birleştiren Bakhtin’in önderliğinde Edgar Allan Poe’nun “Şişede Bulunan Not” öyküsünden hareketle Tanpınar’ın “Geçmiş Zaman Elbiseleri”nde düşsel yolculuğun şifreleri çözümlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca iki yazarın ortak evrenlerini süsleyen Carl Gustav Jung’un “anima” kavramının eşliğinde Poe’nun “Ligeia”sında mit olan kadının, Tanpınar’ın “Keti” isimli düşsel yaratımında sanat-anne pelerinindeki görüngüsü karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.

DOI :10.26650/LITERA424731   IUP :10.26650/LITERA424731    Tam Metin (PDF)

Looking For Tanpinar’s Previous Time Dresses in Poe’s Ligeia and Note in Bottle Stories - Capturing the Imaginary Chronotope and the Anima in Alice’s Dream -

Kadir Can Dilber

Considering the scope and extended boundaries of world literature, we can see that literary works advance through each other’s influence, and each work of art adds innovation to the text by introducing a style, a form drawn from the author’s previous work, thus each written text becomes the preliminary stage of another text. This preliminary preparation stage progresses psychologically and is based on the concept of time in the consciousness–unconsciousness plane. First, under the leadership of Bakhtin, who combined the concepts of time and space with the word “chronotope” and based on Edgar Allan Poe’s “MS. Found in a Bottle” story, we will attempt to decode the codes of the imaginary journey within Tanpınar’s “Past Time Dresses.” Also accompanied by the concept of “anima” of Carl Gustav Jung, who adorned the common universes of two authors, the woman who is a myth in Poe’s “Ligeia” will be evaluated comparatively with her appearance in the art-mother cloak in Tanpınar’s imaginary creation called “keti.”


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


The battle between memory and time, which is trapped between a dream and the truth, manifests itself in different forms in the darkness of literary texts. In the mental journey that begins with Alice’s dream, the concepts of time and space are first erased, and then, by experiencing a unique journey, the reader gets out of the story. The narrator, experiencing different dimensions of time that are lost due to an accident in Edgar Allan Poe’s “MS. Found in a Bottle,” again throws a short-term glimpse into the past as a result of an accident in Tanpınar’s “Past Time Dresses.” When one enters this universe, by combining the “chronotope” with the imaginary World, everything changes and loses clarity. Jung’s “anima,” which is given to the feminine image within the man, extends back to the maternity concept, and it is seen that this concept dominates the work of both authors. Considering the scope and extended boundaries of world literature, we can see that literary works advance through each other’s influence, and each work of art adds innovation to the text by introducing a style, a form drawn from the author’s previous work, thus each written text becomes a preliminary stage of another text. This preliminary preparation stage progresses psychologically and is based on the concept of time in the consciousness–unconsciousness plane. First, under the leadership of Bakhtin, who combined the concepts of time and space with the word “chronotope” and based on Edgar Allan Poe’s “MS. Found in a Bottle” story, we will attempt to decode the codes of the imaginary journey within Tanpınar’s “Past Time Dresses.” Also accompanied by the concept of “anima” of Carl Gustav Jung, who adorned the common universes of two authors, the woman who is a myth in Poe’s “Ligeia” will be evaluated comparatively with her appearance in the art-mother cloak in Tanpınar’s imaginary creation called “keti.”


PDF Görünüm

Referanslar

  • Bachelard, G. (2012). Düşlemenin poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan romana (S. Irzık, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
  • Caroll, L. (2010). Alice Harikalar Diyarı’nda ve aynadan içeri (K. Erzincan Kına, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Deleuze, G. (2015). Anlamın mantığı (H. Yücefer, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık. google scholar
  • Gilmore, R. (2000). Alice Kuantum Diyarı’nda (F. Kaynak, Çev.). İstanbul: Güncel Yayıncılık. google scholar
  • Gülsoy, M. (2009). Gece kendini fark eden hikâye. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
  • Jameson, F. (2018). Gerçekliğin çelişkileri (O. Koçak, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
  • Jung, C. G. (2015). Kişiliğin gelişimi (D. Olgaç, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. google scholar
  • Kemal, Y. (1974). Kendi gök kubbemiz. İstanbul: Yahya Kemal Enstitüsü. google scholar
  • Konyalı, B. Ş. (2015). Edebi mekânın poetikası. Samsun: Etüt Yayınları. google scholar
  • May, E. C. (2009). Edgar Allan Poe: Öykü üzerine bir inceleme (H. Demir-Atay, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • Morrison, C. C. (1967). Poe’s ‘ligeia’: An analysis. Studies in Short Fiction, 4(3), 234–244. google scholar
  • Poe, E. A. (2000). Şehrazat’ın bin ikinci gece masalı (H. F. Nemli, Çev.). Ankara: Ayraç Yayınevi. google scholar
  • Poe, E. A. (2017). Bütün hikâyeleri (D. Körpe, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Tanpınar, A. H. (1970). Yaşadığım gibi. İstanbul: Türkiye Kültür Enstitüsü Yayınları. google scholar
  • Tanpınar, A. H. (2002). Hikâyeler. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
  • Todorov, T. (2004). Fantastik (N. Öztokat, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Dilber, K. (2018). Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 28(1), 53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731


AMA

Dilber K. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi. 2018;28(1):53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731


ABNT

Dilber, K. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, [Publisher Location], v. 28, n. 1, p. 53-69, 2018.


Chicago: Author-Date Style

Dilber, Kadir Can,. 2018. “Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak.” Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi 28, no. 1: 53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731


Chicago: Humanities Style

Dilber, Kadir Can,. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak.” Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi 28, no. 1 (Nov. 2024): 53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731


Harvard: Australian Style

Dilber, K 2018, 'Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak', Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, vol. 28, no. 1, pp. 53-69, viewed 23 Nov. 2024, https://doi.org/10.26650/LITERA424731


Harvard: Author-Date Style

Dilber, K. (2018) ‘Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak’, Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 28(1), pp. 53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731 (23 Nov. 2024).


MLA

Dilber, Kadir Can,. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak.” Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, vol. 28, no. 1, 2018, pp. 53-69. [Database Container], https://doi.org/10.26650/LITERA424731


Vancouver

Dilber K. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi [Internet]. 23 Nov. 2024 [cited 23 Nov. 2024];28(1):53-69. Available from: https://doi.org/10.26650/LITERA424731 doi: 10.26650/LITERA424731


ISNAD

Dilber, Kadir Can. Poe’nun Ligeia ve Şişede Bulunan Not Öykülerinde Tanpınar’ın Geçmiş Zaman Elbiselerini Aramak -Alice’in Düş(üş)ünde Düşsel Kronotop’u ve Anima’yı Yakalamak”. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi 28/1 (Nov. 2024): 53-69. https://doi.org/10.26650/LITERA424731



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim10.03.2018
Kabul02.05.2018
Çevrimiçi Yayınlanma01.06.2018

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.