Osmanlı Bilimi Araştırmaları

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/oba.1086266   IUP :10.26650/oba.1086266    Tam Metin (PDF)

Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868)

Şeref Etker

Amerikalı tıp doktoru Calvin Cutter’ın (1807-1873) anatomi, fizyoloji ve hijyen konularını kapsayan İngilizce kitapları orta ve yüksek okullarda temel kaynak olarak kullanıldığı gibi, yazıldığı dönemde dünya dillerine de çevirilmiştir. ‘Cutter’ın fizyolojisi’ olarak tanınan bu kitaplardan biri olan A Treatise of Anatomy, Physiology, and Hygiene Designed for Colleges, Academies and Families (1. bs., 1849), Antep’teki Amerikan Protestan Kız Okulu’nun kurucusu Bayan Myra Allen Proctor (1834-1914) tarafından Türkçe’ye çevirildikten sonra, Dr. Andrew Tully Pratt’ın (1826-1872) editörlüğünde 1868 yılında, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi adıyla İstanbul’da Ermeni harfleriyle yayımlanmış ve Türkçe konuşup okuyan Ermeni öğrencilere temel sağlık bilgisinin verildiği fizyoloji dersinde okutulmuştur. On dokuzuncu yüzyılın Ermeni harfli Türkçe literatürü içinde özgün bir yeri olan bu kitaptan tıp öğretiminde de yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, Ermenice metin Latin harflerine çevrilerek içerik, sözcük dağarcığı ve seçilen tıbbi terimler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma ayrıca, Myra A. Proctor’un, David M. Warren tarafından yazılan Physical Geography başlıklı fiziki coğrafya eserini Coğrafya-yı Tabii İlmine Esas-ı Muhtasar  başlığı ile çevirdiğini saptamıştır. Çeviri, Ermeni harfli Türkçe olarak (1883) ve Osmanlı Türkçesi ile (1884) yayımlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Calvin Cutter, Anatomi, Fizyoloji, Hijyen, Ermeni harfli Türkçe, Tıbbi terminoloji, Antep, Myra Allen Proctor, Andrew Tully Pratt, Sağlık bilimleri tarihi, Fiziki coğrafya
DOI :10.26650/oba.1086266   IUP :10.26650/oba.1086266    Tam Metin (PDF)

Notes on the Armeno-Turkish Edition of “Cutter’s Physiology”: Ilm-i Teshrih ve Bahs-i Hayat-i Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Qavaidi (1868)

Şeref Etker

“Cutter’s Physiology” refers to a series of titles on anatomy, physiology, and hygiene compiled by Calvin Cutter, M.D. (1807–1873). These basic texts initially found their place in the curricula of high schools and colleges throughout the United States and were then promoted abroad and subsequently translated. Dr. Cutter’s A Treatise of Anatomy, Physiology, and Hygiene Designed for Colleges, Academies and Families (1849) was rendered into Turkish by Miss Myra Allen Proctor (1834–1914), the first principal of the Girl’s Seminary in Aintab, Turkey. Her translation was edited by Rev. Andrew Tully Pratt, M.D. (1826–1872), and published in Armeno-Turkish in 1868 by the American Board of Commissioners for Foreign Missions in Istanbul. The resulting illustrated textbook, entitled Ilm-i Teshrih ve Bahs-i Hayat-i Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Qavaidi, became basic reading for Armenian students whose primary tongue was Turkish. This small volume is of special interest for the medical terminology it employed, which constituted a unique vocabulary within mid-19th c. Armeno-Turkish literature. This study also establishes that Miss Proctor was the translator of Coğrafya-yı Tabii İlmine Esas-ı Muhtasar, based on David M. Warren’s treatise Physical Geography, published both in Armeno-Turkish (1883) and Ottoman Turkish (1884). 

Anahtar Kelimeler: Calvin Cutter, anatomy, physiology, hygiene, Armeno-Turkish, medical terminology, Aintab, Myra Allen Proctor, Andrew Tully Pratt, history of health sciences, physical geography

PDF Görünüm

Referanslar

  • Basılı Kaynaklar / Printed Sources google scholar
  • Acıduman, Ahmet ve Berna Arda. “Anatominin Görsel Boyutu Üzerine Tarihsel Bir Örnek.” Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi (Ankara) 53 (2010): 66-75. google scholar
  • ’ԱՀՏ Ը ՃԷՏԻՏ ԵԱ›ՆԻ ԻՆՃԻԼ Ի ՇԷՐԻՖ ԼԻՍԱՆԸ ԱՍԼԻ Ի ԵՈՒՆԱՆԻՏԷՆ ՊԻԹ ԹԷՐՃԻՒՄԷ [’Ahd[-]ı Cedid ya’ni İncil[-]i Şerif: Lisan[-]ı Asli[-]i Yunaniden bit[-]Tercüme.. İstanbol: A. H. Boyacıyan Matbaası, 1875. google scholar
  • Aksoy, Ömer Asım. Gaziantep Ağzı I, Gramer (Fonetik, Morfoloji, Sintaks) Başka Diller ve Ağızlarla İlgiler, Halk Ağzından Parçalar. İstanbul: Türk Dil Kurumu, 1945. google scholar
  • Aksoy, Ömer Asım. Gaziantep Ağzı III, Sözlük ve Kullanılmayan Kelimeler. İstanbul: Türk Dil Kurumu, 1946. google scholar
  • Aziz, Kırımi. Kimya-yı Tıbbi, Cild-i evvel. Deraliye [İstanbul]: Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Matbaası, [H.] 1285 [1868]. google scholar
  • Baytop, Turhan. Türk Eczacılık Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1985. google scholar
  • Bozaciyan, Hagopos V. ՀԱՄԱՌՕՏ ԲԱՌԱՐԱՆ ՏԱՃԿԵՐԷՆ - ՀԱՅԵՐԷՆ [Hamarot Bararan Taçkeren - Hayeren / Muhtasar Türkçe - Ermenice Lügat]. Viyana: Mıhitaryan Matbaası, 1858. google scholar
  • Catalogue of the Library of the American Oriental Society. Hazırlayan Elizabeth Strout. New Haven, CT: Yale University Library, 1930. google scholar
  • [Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye]. Dictionnaire des Sciences Médicales Français - Turc / Lûgat-ı Tıbbiye. İstanbul: Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Matbaası, [H.] 1290 [1873]. google scholar
  • [Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye]. Lûgat-ı Tıb, Fransızca’dan Türkçe’ye. İstanbul, [R.]1316 [1900]. google scholar
  • Cutter, Calvin. A Treatise of Anatomy, Physiology, and Hygiene Designed for Colleges, Academies, and Families, with one hundred and fifty engravings, revised stereotype edition. New York: Clark & Maynard, 1852. google scholar
  • Cutter, Calvin. First Book on Anatomy, Physiology, and Hygiene for Grammar Schools and Families, with eighty-three engravings, revised stereotype edition. New York: Clark, Austin and Smith, 1858. google scholar
  • Cutter, Calvin. New Analytic Anatomy, Physiology and Hygiene, Human and Comparative for Colleges, Academies and Families. Philadelphia: J.B. Lippincot & Co., 1870. google scholar
  • [Cutter, Calvin.] ԻԼՄԻ ԹԷՇՐԻՀ Վէ ՊԱՀՍԻ ՀԱՅԱԹԸ ՊԷՏԷՆԻՅԷ ԻԼԷ ՍԱՀՀԱԹ ՈՒ ԱՖԻՅԷԹ ԳԱՎԱԻՏԻ [İlm[-]i Teşrih ve Bahs[-]i Hayat[-]ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi. [Çeviren Myra Allen Proctor, editör Andrew Tully Pratt]. İstanbol [İstanbul]: Matbaa-i Aramyan, 1868. google scholar
  • [Cutter, Calvin.] Начална книга за анатомия и физиология, с 95 фигури. (Превод от английский, Д - ръ Кътеръ) От книжарницата на Хр. данова и др [Naçiyalna Kniga za Anatomiya i Fiziologiya, s 95 figuri, prevod ot Angliskiy, Dr. Kutteru. Çeviren Theodore L. Byington]. Plovdiv [Filibe]: ot knizharnitsata na Khr. Danova i Dr.], 1867; [2. bs.] 1872. google scholar
  • [Cutter, Calvin.] [Kelvin Kutır, Kitāb Mabādīʾ al-Tashrīḥ wa al-Fīsiyūlūciyā wa al-Hīciyin li-acl Awlād al-Madāris. Çeviren George E. Post. Beirut: alMatba‘a al-Amirkaniya, 1870; [2. bs.] 1889. google scholar
  • [Cutter, Calvin.] ՏԱՐԵՐՔ ԱՆԴԱՄԱԶՆՆՈՒԹԵԱՆ, ԲՆԱԽՕՍՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹԵԱՆ: ԸՆՏԱՆԵԱՑ ՈՒ ԴՊՐՈՑԱՑ ՀԱՄԱՐ, Կոնստանդնուպոլիս, ի Տպարանի Ա. ՀԱԿՈԲ ՊՕՅԱՃԵԱՆ, [Darerk Antamazınnutyan, Pınakhosutyan yev Aroğçabahutyan: Indanyats u Tıbrotsats Hamar. Konsdantnubolis [İstanbul]: i dbarani A. Hagop Boyacıyan] 1874; [2. bs.] 1885. google scholar
  • Cankara, Murat. “Armeno-Turkish Writing and the Question of Hybridity.” An Armenian Mediterranean: Words and Worlds in Motion. Hazırlayanlar Kathryn Babayan ve Michael Pfifer içinde, 173-1919. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan, 2018. google scholar
  • Çoban Döşkaya, Füsun. “Amerikalı Kadın Misyoner Myra A. Proctor’un Aintab (Antep) Faaliyetleri.” Tarihten Günümüze Ayıntab - Gaziantep (Uluslararası Gaziantep Tarihi Sempozyumu [Gaziantep, 25-27 Aralık 2017] Milli Mücadele Döneminde Gaziantep Bildiri Metinleri Kitabı). Editörler Ahmet Gündüz, Murat Çelikdemir, Selim Osrak ve Murat Dağ içinde, 355-385. Ankara: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, 2018. google scholar
  • “Dr. Wellisch gestorben. Ein Vertrauensmann Herzls.” Wiener Morgenzeitung, Nr. 2765, 7 November 1926. google scholar
  • Firakî Abdurrahman Çelebi. Hikayat-ı Kırk Su‘al. Quarante Questions adressées par les Docteurs juifs au Prophète Mahomet, le Texte turc avec un Glossaire turc-français, publié par Julius Theodor Zenker. Vienne: Imprimerie de la Cour impériale royale et d’État, 1851. google scholar
  • Guyton, Arthur C. Textbook of Medical Physiology, [1. bs.]. Philadelphia: W.B. Saunders, 1956. google scholar
  • Guyton, Arthur C. Fizyoloji. Hazırlayan Aykut Kazancıgil, çevirenler Edip Aktin, Muammer Bige, Kemalettin Büyüköztürk, Sevim Devrim, Nihat Dorken, Kemal Önen, Faruk Yenel, Gürcan Ünal, [1. bs.]. Ankara: Güven Kitabevi, 1977. google scholar
  • Günergun, Feza. “Ondokuzuncu Yüzyıl Türkiye’sinde Kimyada Adlandırma.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 5, (2003): 1-34. google scholar
  • Güven, Meriç. “Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Tıp Yazmalarındaki Türkçe Organ Adları Üzerine Bir İnceleme.” Türklük Bilimi Araştırmaları (Ankara) 26 (Güz 2009): 109-141. google scholar
  • Hacı Paşa (Celalüddin Hızır). Müntahab-ı Şifa, Giriş-Metin-Sözlük, [2. bs.]. Hazırlayan Zafer Önler. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2019. google scholar
  • [Hagopyan, Hovsep ve Andon Hagopyan]. Յակոբեան, Յովսէփ եւ Անտոն. ՏԱՐԵՐՔ ՄԱՐԴԱԿԱԶՄՈՒԹԵԱՆ [Darerk Martagazmutyun]. Կ.Պոլիս, ի տպագրութւն Յ. Գավաֆեան [İstanbul: H. Kavafyan], 1890. google scholar
  • Harita-i Vücud-ı Beşer. Hazırlayan Doktor Veliş [S.N. Wellisch]. İstanbul: Büberciyan Kitabhanesi, 1327/1911. google scholar
  • Herrick, F. George. An Intense Life: A Sketch of the Life and Work of Rev. Andrew T. Pratt, M.D., Missionary of the A.B.C.F.M. in Turkey, 1852-1872. Chicago: Fleming H. Revell, 1890. google scholar
  • Hetzer, Armin. Dačkerēn-Texte: eine Chrestomathie aus Armenierdrucken des 19. Jahrhunderts in türkischer Sprache. Wiesbaden: O. Harrassowitz, 1987. google scholar
  • Hezarfen Hüseyin Efendi. Lisânü’l-Etibbâ/ Tabiplerin Dili. Giriş-Çeviriyazı-Söz Varlığı-Madde Başları Dizini. Hazırlayan Fatih Kaya. İstanbul: Hiperyayın, 2018. google scholar
  • İngiliz ve Metrik Ölçü Sistemlerinin Birbirlerine Tahvili. Ankara: Erkanı Umumiye Basımevi, 1958. google scholar
  • [İstanbul Üniversitesi] Tıp Fakültesi Terim Komitası. İnsan Anatomisini İlgilendiren Ana Terimler. İstanbul: Kader Basımevi, 1943. google scholar
  • Johnson, Brian. Şifahane ‘The House of Healing’: A Brief Account of Gaziantep’s American Hospital and Associated Historical Institutions. İstanbul: SEV Yayınları, 2008. google scholar
  • Johnson, Brian. Şifahane: Gaziantep’in Amerikan Hastanesi ve Bağlı Tarihi Kurumların Kısa Tarihçesi. Çeviren Handan Cingi. İstanbul: SEV Yayınları, 2008. google scholar
  • Journal of the American Oriental Society (New Haven, CT) 10 (1880): clxxxvii. google scholar
  • Kemal Cenap [Berksoy]. İnsan Teşrih Modeli: Erkek. İstanbul: Kanaat Kütüpanesi, 1934. google scholar
  • Kiram, Zeki Haşmet. Kamus-ı Teşrih, Latince - Türkce/Vocabularium Anatomiae Latine - Turcice. Berlin: Morgen- u. Abendland-Verlag/Şark ve Garb Kütübhanesi, 1923. google scholar
  • Kocabaşoğlu, Uygur. “Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. Yüzyılda Amerikan Matbaaları ve Yayımcılığı.” Murat Sarıca Armağanı. Hazırlayanlar Aydın Aybay ve Rona Aybay içinde, 267-285. İstanbul: Aybay Yayınları, 1988, google scholar
  • Kural, Mahmut Şemsi. Komparatif Anatomi Terimleri (Nomina Anatomica Comparativa), c. I, İskelet Sistemi. Ankara: Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayınları, 1937; [2. bs.]. Ankara: Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, 1951. google scholar
  • Kurt, Berker. “Yazıtlardan Günümüze Organ Adları ve Bunların Türkiye Türkçesi Ağızlarına Yansımaları.” Dede Korkut (Samsun) 6 (Nisan 2017): 48-61. google scholar
  • Mehmed Esad Efendi, Şeyhülislam. Lehcetü’l-lügat. Hazırlayan H. Ahmet Kırkkılıç. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999. google scholar
  • Osmanlı Coğrafya Literatürü Tarihi, c.II. Hazırlayan Ekmeleddin İhsanoğlu, Ramazan Şeşen, M. Serdar Bekar, Gülcan Gündüz ve A. Hamdi Furat. İstanbul: IRCICA, 2000. google scholar
  • Önler, Zafer. Tarihsel Tıp Metinleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2019. google scholar
  • Öztek, Zafer. Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1992. google scholar
  • Pratt, Andrew T. “On the Armeno-Turkish Alphabet.” Journal of the American Oriental Society 8 (1866): 374-376. google scholar
  • Redhouse, James W. Müntahabat-ı Lügat-ı Osmaniye [1852/53]. Hazırlayanlar Recep Toparlı, Betül Eyövge Yılmaz, Yaşar Yılmaz. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2016. google scholar
  • Redhouse, James W. A Turkish and English Lexicon. [1890,] new impression. Beirut: Librarie du Liban, 1974. google scholar
  • Rottenberg, Daniel. Un Manuscrit de 1891 Comme Exemple de la Terminologie Médicale Ottomane à la Fin du XIXe siècle. Istanbul: Les Éditions Isis, 2016. google scholar
  • Sa‘di, Lutfi M. and George Sarton. “The Life and Works of George Edward Post (1838-1909).” Isis 28 (May 1938): 385-417. google scholar
  • Seventy-Second Annual Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Presented at the Meeting Held at Portland, Maine, October, 3-6, 1882. Boston: Riverside Press, Cambridge, 1882. google scholar
  • Sixtieth Annual Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Presented at the Meeting Held at Brooklyn, New York, October 4-7, 1870. Boston: Riverside Press Cambridge, 1870. google scholar
  • Stambolski (Stanbulski), Hristo Tanyev. Lügat-ı Teşrih / Lügat-ı Teşrihiye: Türkiye ve Franseviye, Miftah-ı Teşrih. Dersaadet [İstanbul]: Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Matbaası, [H.]1290 [1873]. google scholar
  • Stepanyan, Hasmik A. Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası (1727-1968). İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2005. google scholar
  • “Syrian Mission.” The Reformed Presbyterian and Covenanter 9, 3 (March, 1871): 88-89. google scholar
  • Taşkın, Faruk. “Amerikan Board’un Protestanlaştırma Projesi: Antep Amerikan Kız Okulu (1859-1917).” History Studies (Samsun) 12 (Haziran 2020): 877-896. google scholar
  • Teotig [Teotoros Lapçinçiyan]. Baskı ve Harf : Ermeni Matbaacılık Tarihi. Çevirenler Sirvart Malhasyan ve Arlet İncidüzen. İstanbul: Birzamanlar Yayıncılık, 2012. google scholar
  • “The Cholera and its Treatment by a Missionary Physician.” The Missionary Herald of the American Board 62 (March 1866): 65-67. google scholar
  • Tuğlacı, Pars [Parseğ Tuğlacıyan]. Tarih Boyunca Batı Ermenileri, C. II, 1851-1890. İstanbul: Pars Yayın ve Ticaret Ltd.Şti., 2004. google scholar
  • Warren, David M. An Elementary Treatise on Physical Geography, to which is added A Brief Description of the Physical Phenomena of the United States. Revised by. A.[Adolph] von Steinwehr. Philadelphia: Cowperthwait & Co., 1873. google scholar
  • [Warren, David M.] ՃՕՂՐԱՖԻԱԻ ԹԱՊԻԻ ԻԼՄԻՆԷ ԷՍԱՍԻ ՄՈՒԽԹԱՍԱՐ, Կ.Պոլիս, տպ. Ա. Պօյաճեան, [Coğrafia[-]i Tabii İlmine Esas[-]ı Muhtasar. (Çeviren Myra Allen Proctor)]. K.Bolis [İstanbul]: db. A.[Agob] Boyacıyan], 1883. google scholar
  • [Warren, David M.] Coğrafya-yı Tabii İlmine Esas-ı Muhtasar. [Çeviren Myra Allen Proctor]. İstanbul: Boyacıyan Agob Matbaası, 1884; [2. bs.] 1908. google scholar
  • West, Maria A. The Romance of Missions: or, Inside Views of Life and Labor, in the Land of Ararat. New York: Anson D. F. Randolphy & Co., 1875. google scholar
  • Woman’s Who’s Who of America, A Biographical Dictionary of Contemporary Women of the United States and Canada, 1914-1915. Edited by John William Leonard. New York: The American Commonwealth Company, 1914. google scholar
  • Zeren, Zeki. Latince-Türkçe-Osmanlıca Anatomi Sözlüğü ve Türk Anatomi Terimleri. İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi, 1946 ; [2. bs.] İstanbul: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları, 1959. google scholar
  • Tezler / Dissertations google scholar
  • Kandemir, Ayla. “Ermeni Harfli ‘İnciler’ İsimli Türkçe Dua Kitabının Türk Latin Alfabesine Aktarımı ve Ses Bilgisi. ” Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi, 2016. google scholar
  • Kennedy, Judd W. “American Missionaries in Turkey and Northern Syria and the Development of Central Turkey and Aleppo Colleges, 1874-1967.” B.A. Thesis, Williamsburg, VA: College of William and Mary, 2008. google scholar
  • Shepard, Herbert E. “Calvin Cutter: Zealot on the Path of Justice and Reform, 1807-1872.” M.A. Thesis, Boston: Boston College, 1982. google scholar
  • Tufar, Nicolai. “Türk Dilinde Meronimi: Organ Adları.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010. google scholar
  • Elektronik kaynaklar / Electronic Sources google scholar
  • ‘ԱՀՏ Ը ՃԷՏԻՏ ԵԱ’ՆԻ ԻՆՃԻԼ Ի ՇԷՐԻՖ ԼԻՍԱՆԸ ԱՍԼԻ Ի ԵՈՒՆԱՆԻՏԷՆ ՊԻԹ ԹԷՐՃԻՒՄԷ [’Ahd[-]ı Cedid ya’ni İncil[-]i Şerif: Lisan[-]ı Asli[-]i Yunaniden bit[-]Tercüme]. İstanbul: A. H. Boyacıyan Matbaası, 1875. Erişim 10 Mart 2022. http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/haygirq/book/ aht_inchili_sherif_1875.pdf google scholar
  • “Andrew T. Pratt.” Harvard University Houghton Library. Erişim 2 Ocak 2022. https://iiif.lib.harvard.edu/ manifests/view/ids:7303715 google scholar
  • “Andrew T. Pratt.” Daguerreotip c. 1852. Yale Collection: Yale Divinity School Library, New Haven, CT, ABD / Original Repository: Andover Newton Theological School Local Record Number: abcfm_ dagtype_047 / OID: 16398236 /PID: digcoll:4195090. Erişim 15 Ocak 2022. https://findit.library.yale. edu/catalog/digcoll:4195090 google scholar
  • “Coġrafya-yi ṭabîʻî ʻilmine esâs-i muh̲taṣar, Image 1.” Library of Congress. Erişim 10 Mart 2022. https:// www.loc.gov/resource/amedhamid2.0004206/?sp=1&r=0.177,0.578,0.665,0.273,0 google scholar
  • “Coġrafya-yi ṭabîʻî ʻilmine esâs-i muh̲taṣar, Image 3.” Library of Congress. Erişim 2 Mart 2022. https:// www.loc.gov/resource/amedhamid2.0004206/?sp=3 google scholar
  • Cutter, Calvin. A Treatise of Anatomy, Physiology, and Hygiene Designed for Colleges, Academies, and Families by Calvin Cutter, M.D., with one hundred and fifty engravings. Revised stereotype edition. New York: Clark & Maynard, 1852. Erişim 2 Mart 2022. https://babel.hathitrust.org/cgi/ pt?id=hvd.32044097029516&view=1up&seq=13&skin=2021 google scholar
  • Cutter, Calvin. A Treatise of Anatomy, Physiology, and Hygiene Designed for Colleges, Academies, and Families by Calvin Cutter, M.D., with one hundred and fifty engravings. Revised stereotype edition. New York: Clark, Austin and Smith, 1858. Erişim 23 Ocak 2022. https://www.gutenberg.org/ files/30541/30541-h/30541-h.htm#TC_1 google scholar
  • Cutter, Calvin. First Book on Anatomy, Physiology, and Hygiene for Grammar Schools and Families, with eighty-three engravings by Calvin Cutter, M.D. Revised stereotype edition. New York: Clark, Austin and Smith, 1858. Erişim 23 Ocak 2022. https://babel.hathitrust.org/cgi/ pt?id=hvd.32044097028765&view=1up&seq=9&skin=2021 google scholar
  • [Քէլվին Գըթթըր Kelvin Kıttır (Calvin Cutter)], ԻԼՄԻ ԹԷՇՐԻՀ Վէ ՊԱՀՍԻ ՀԱՅԱԹԸ ՊԷՏԷՆԻՅԷ ԻԼԷ ՍԱՀՀԱԹ ՈՒ ԱՖԻՅԷԹ ԳԱՎԱԻՏԻ [İlm[-]i Teşrih ve Bahs[-]i Hayat[-]ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi] Իսթանպօլ: Մաթպաաի Արամեան, 1868 (İstanbol: Matbaa-i Aramyan, 1868). Erişim 2 Ocak 2022. http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/haygirq/book/ilmi_teshrih_1868.pdf google scholar
  • [Քէլվին Գըթթըր Kelvin Kıttır (Calvin Cutter)], ՏԱՐԵՐՔ ԱՆԴԱՄԱԶՆՆՈՒԹԵԱՆ, ԲՆԱԽՕՍՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹԵԱՆ: ԸՆՏԱՆԵԱՑ ՈՒ ԴՊՐՈՑԱՑ ՀԱՄԱՐ. Կոնստանդնուպոլիս, ի տպարանի Ա. Հակոբ Պօյաճեան, [Darerk Antamazınnutyan, Pınakhosutyan yev Aroğçabahutyan: Indanyats u Tıbrotsats Hamar. Konsdantnubolis [İstanbul]: i dbarani A. Hagop Boyacıyan 1874. Erişim 10 Mart 2022. http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/haygirq/book/tarerq_aroxj1874.pdf google scholar
  • Dobbins, Bobby. “Chasing a Turk! [I].” Erişim 10 Mart 2022. http://bobbydobbybloggy.blogspot. com/2010/10/chasing-turk.html google scholar
  • Herrick, G. F. “Memorial Records for Andrew T. Pratt.” American Research Institute in Turkey (ARIT), Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item # 17379. Erişim 2 Mart 2022. http://www.dlir.org/archive/orc-exhibit/items/show/collection/12/id/17379 google scholar
  • “Myra A. Proctor.” Daguerreotip c. 1858. Yale Collection: Yale Divinity School Library, New Haven, CT, ABD / Original Repository: Andover Newton Theological School Local Record Number: abcfm_ dagtype_048 / OID: 16398237 / PID: digcoll:4195085. Erişim 15 Ocak 2022. https://findit.library.yale. edu/catalog/digcoll:4195085 google scholar
  • “Personnel Records for Myra A. Proctor.” American Research Institute in Turkey (ARIT), Istanbul Center Library, online in Digital Library for International Research Archive, Item # 15452. Erişim 2 Mart 2022. http://www.dlir.org/archive/orc-exhibit/items/show/collection/8/id/15452 google scholar
  • “Proctor, Myra Allen.” Woman’s Who’s Who of America, A Biographical Dictionary of Contemporary Women of the United States and Canada, 1914-1915. Edited by John William Leonard. 663-664. New York: The American Commonwealth Company, 1914. Erişim 3 Ocak 2022. https://babel.hathitrust.org/cgi/ pt?id=wu.89080103955&view=1up&seq=649&skin=2021 google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Etker, Ş. (2022). Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 23(2), 291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266


AMA

Etker Ş. Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2022;23(2):291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266


ABNT

Etker, Ş. Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, [Publisher Location], v. 23, n. 2, p. 291-334, 2022.


Chicago: Author-Date Style

Etker, Şeref,. 2022. “Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 23, no. 2: 291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266


Chicago: Humanities Style

Etker, Şeref,. “Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 23, no. 2 (Apr. 2025): 291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266


Harvard: Australian Style

Etker, Ş 2022, 'Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868)', Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 23, no. 2, pp. 291-334, viewed 25 Apr. 2025, https://doi.org/10.26650/oba.1086266


Harvard: Author-Date Style

Etker, Ş. (2022) ‘Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868)’, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 23(2), pp. 291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266 (25 Apr. 2025).


MLA

Etker, Şeref,. “Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 23, no. 2, 2022, pp. 291-334. [Database Container], https://doi.org/10.26650/oba.1086266


Vancouver

Etker Ş. Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868). Osmanlı Bilimi Araştırmaları [Internet]. 25 Apr. 2025 [cited 25 Apr. 2025];23(2):291-334. Available from: https://doi.org/10.26650/oba.1086266 doi: 10.26650/oba.1086266


ISNAD

Etker, Şeref. “Ermeni Harfli Türkçe bir “Medrese” Fizyoloji Kitabı Üzerine Notlar: C. Cutter, İlm-i Teşrih ve Bahs-i Hayat-ı Bedeniye ile Sahhat u Afiyet Kavaidi (1868)”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 23/2 (Apr. 2025): 291-334. https://doi.org/10.26650/oba.1086266



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim11.03.2022
Kabul01.05.2022
Çevrimiçi Yayınlanma05.07.2022

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.