Osmanlı Bilimi Araştırmaları

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/oba.506379   IUP :10.26650/oba.506379    Tam Metin (PDF)

Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949)

Eyüp Talha Kocacık, Emre Dölen

Bu makalenin amacı, bugüne kadar eczacılık tarihi açısından incelenmemiş olan kalfalık kurumu ve eczacı kalfalarının Osmanlı döneminde başlayan örgütlenme girişimleri konusunda yeni bilgiler ortaya koymaktır. Eldeki bilgiler ışığında eczacı kalfalarının ilk örgütü olması muhtemel olan ve 1912’de kurulan İstanbul Eczacı İşçileri Cemiyeti’nden başlayarak 1949 yılına kadarki eczacı kalfaları cemiyetleri incelenmiştir. Osmanlı döneminde İttihad ve Terakki Cemiyeti ile başlayan değişik meslek mensuplarının kendi aralarında örgütleme veya başka bir deyimle “birleşme” çabalarının bir yansıması olarak 1912 yılında İstanbul Eczacı İşçileri Cemiyeti kurulmuştur. Savaş yıllarının zorlukları ve eczacı kalfalarının dağınık vaziyette olması cemiyetin ömrünün kısa olmasına neden olmuştur. 1919 yılında Beynelmilel Diplomalı ve Diplomasız Eczacı Müstahdemîni Cemiyeti adında sosyalist tabanlı ikinci bir cemiyet kurulmuşsa da çeşitli nedenlerden dolayı kısa sürede dağılmıştır. Cumhuriyet’in ilânından sonra eczacı kalfaları 1932 yılında İzmir’de Eczacı Kalfaları Cemiyeti adı altında örgütlenmiş ve bu girişimin hemen ardından 1933 yılında İstanbul’da Pratik Farmakoloğlar Birliği kurulmuştur. 1949 yılına gelindiğinde de yine İstanbul’da Türkiye Eczacı Kalfaları Birliği kurulmuş ve şubeleşme çalışmalarında bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: Eczacı kalfası, eczacı kalfası cemiyetleri, Aydınlık dergisi, eczacılık tarihi, Türkiye’de eczacılık
DOI :10.26650/oba.506379   IUP :10.26650/oba.506379    Tam Metin (PDF)

Pharmacy Assistants’ Endeavours in Establishing Vocational Associations in Ottoman and Republican Turkey (1912-1949)

Eyüp Talha Kocacık, Emre Dölen

The present article aims to present the endeavours of pharmacy assistants in getting together in establishing vocational organisations in Turkey in the first half of the 20th century. The İstanbul Eczacı İşçileri Cemiyeti (İstanbul Pharmacy Workers’ Association) founded in 1912 was probably the first of such associations. It was established in the last decade of the Ottoman Empire in line with the policy of the İttihad ve Terakki Cemiyeti (Committee of Union and Progress). The policy promoted the creation of unions by the members of various occupations, that is “unifying” them in distinct vocational groups. The 1912 association was short-lived because of the challenges of the Balkan Wars and the dispersal of pharmacy assistants within the city. In 1919, a socialist oriented organization, entitled Beynelmilel Diplomalı ve Diplomasız Eczacı Müstahdemîni Cemiyeti (International Society of Licenced and Unlicenced Pharmacy Employees) was founded, but it was disbanded within a short period. After the proclamation of the Republic, pharmacy assistants formed the Eczacı Kalfaları Cemiyeti (Association of Pharmacy Assistants) in 1932 in İzmir, and immediately afterwards, the Pratik Farmakoloğlar Birliği (Union of Practical Pharmacologists) was established in İstanbul. In 1949, the Türkiye Eczacı Kalfaları Birliği (The Union of Pharmacy Pharmacy Assistants of Turkey) was founded in İstanbul, and it tried to spread over the country by opening branch offices in different cities.

Anahtar Kelimeler: Pharmacy assistants, associations of pharmacy assistants, Aydınlık magazine, history of pharmacy, pharmacy in Turkey

PDF Görünüm

Referanslar

  • Türkiye Eczacı Kalfaları Birliği’nin Ankara şubesine ait antetli zarf ve mektup kâğıdı. Eyüp Talha Kocacık Koleksiyonu. google scholar
  • Basılı Kaynaklar / Printed Sources “Müteferrik Haberler - Türkiye Eczacıları Cemiyeti’nden.” Türk Eczacı Âlemi 3, 3-4 (1929): 55. google scholar
  • Baylav, Naşit. Eczacılık Tarihi. İstanbul: Yörük Matbaası, 1968. Baytop, Turhan. “Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Eczacılık Cemiyetleri.” Osmanlı İlmî ve Meslekî Cemiyetleri, yayına hazırlayan Ekmeleddin İhsanoğlu içinde, 143-154. İstanbul: Edebiyat Fakültesi ve IRCICA, 1987. google scholar
  • Baytop, Turhan. Türk Eczacılık Tarihi Araştırmaları. İstanbul: Sinangil Matbaası, 2000. google scholar
  • Çetinkaya, Y. Doğan. “Sefaletten İhyaya: Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi ve E. P. Thompson.” Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar sayı 17 (Bahar 2014): 201-221. google scholar
  • Dumont, Paul. “20. Yüzyıl Başları Osmanlı İmparatorluğu İşçi Harekeleri ve Sosyalist Akımlar Tarihi Üzerine Yayımlanmış Kaynaklar.” Toplum ve Bilim sayı 3 (Güz 1977): 31-50. google scholar
  • “Eczacılar.” Aydınlık, sayı 10, 1 Teşrin-i Sânî 1922 [1 Kasım 1922], 267-270. google scholar
  • “Eczane Sahibi Meslektaşlarımıza Bir Tamim.” Farmakoloğ 3, 3-4 (1933): 637. google scholar
  • Etker, Şeref. İkinci Meşrutiyetin Tabip Örgütleri. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, 2017. google scholar
  • İdare heyeti, “Türkiye Eczacılar Birliği I. Bölge İstanbul Eczacı Odası Kongresi İdare Heyetinin Çalışma Raporu.” Pratik Farmakoloğ 9, 104 (1962): 10. google scholar
  • “İstanbul Eczacı Amelesinin Lakaydisi Yüzünden Dağılan Bir Teşkilat.” Ziyâ, 27 Eylül 1922, 2. google scholar
  • İstanbul Eczacı İşçi Arkadaşlarımıza. Dersaadet: Arşak Gorayan Matbaası, 1328 [1912-13]. google scholar
  • Kocacık, Eyüp Talha. Farmakoloğ Dergisinin Özetli Bibliyografyası ve Değerlendirmesi. İstanbul: Eczacılık Tarihi Araştırma Derneği, 2016. google scholar
  • “Pratik Farmakoloğlar Birliği.” Farmakoloğ 3, 6 (1933): 685-686. google scholar
  • Toprak, Zafer. “Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine Sendikal Gelişmeler: İstanbul Umum Deniz ve Maden Kömürü Tahmil ve Tahliye Amele Cemiyeti.” Toplum ve Bilim sayı 40 (Kış 1988): 141-153. google scholar
  • Tunçay, Mete. Eski Sol Üzerine Yeni Bilgiler. İstanbul: Belge Yayınları, 1982. google scholar
  • Tunçay, Mete. Türkiye’de Sol Akımlar-I (1908-1925). İstanbul: BDS Yayınları, 1991. google scholar
  • Türkiye Eczacı Kalfaları Birliği Tüzüğü. İstanbul, 1949. Türkiye Eczacı Kalfaları Birliği Yardım Sandığı Tüzüğü. İstanbul, 1949. google scholar
  • Türkiye Eczacı Kalfaları’nın Büyük Millet Meclisi Muhterem Azalarından Ricası. İzmir: Meşher Matbaası, 1933. google scholar
  • “Türkiye Eczacı Kalfaları Derneğinin 1953 Yılı İdare Heyeti Çalışma Raporu.” Pratik Farmakoloğ 1, 1 (Ocak 1954): 15-18. google scholar
  • Unsur, Özge. “Şefik Hüsnü Değmer: Türkiye Sol Hareketi İçindeki Yeri ve Görüşleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003. google scholar
  • Yıldırım, Kadir. “Balkan Savaşları’nın Osmanlı’da İşçi Hareketleri Üzerindeki Etkileri.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 12, 2 (Kış 2012): 213-234. google scholar
  • Yıldırım, Nuran. “Dârülfünûn-ı Osmanî Tıp Fakültesi Eczacı Mektebi Öğrencilerine Ait Kabulnâmeler ve Şehâdetnâmeler.” II. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri (20-21 Eylül 1990; İstanbul) içinde 239-279. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999. google scholar
  • Yıldırım, Nuran. “Nizamnâme-i Eczacıyan der Memalik-i Osmaniye Osmanlı Devleti’nde Eczacılar Nizamnâmesi-1852.” IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri (4-5 Haziran 1998; İstanbul) editör Emre Dölen içinde 43-103. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000. google scholar
  • Yolalıcı, M. Emin. “1922-1923 Yıllarında Samsun’da Fiyat Hareketleri (Belediye Meclisi Zabıt Defteri’ne Göre).” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cumhuriyetin 75. Yıl Özel Sayısı 14, 42 (Kasım 1998): 121145. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Kocacık, E.T., & Dölen, E. (2019). Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 20(2), 75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379


AMA

Kocacık E T, Dölen E. Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2019;20(2):75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379


ABNT

Kocacık, E.T.; Dölen, E. Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, [Publisher Location], v. 20, n. 2, p. 75-102, 2019.


Chicago: Author-Date Style

Kocacık, Eyüp Talha, and Emre Dölen. 2019. “Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20, no. 2: 75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379


Chicago: Humanities Style

Kocacık, Eyüp Talha, and Emre Dölen. “Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20, no. 2 (Apr. 2024): 75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379


Harvard: Australian Style

Kocacık, ET & Dölen, E 2019, 'Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949)', Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 20, no. 2, pp. 75-102, viewed 19 Apr. 2024, https://doi.org/10.26650/oba.506379


Harvard: Author-Date Style

Kocacık, E.T. and Dölen, E. (2019) ‘Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949)’, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 20(2), pp. 75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379 (19 Apr. 2024).


MLA

Kocacık, Eyüp Talha, and Emre Dölen. “Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 20, no. 2, 2019, pp. 75-102. [Database Container], https://doi.org/10.26650/oba.506379


Vancouver

Kocacık ET, Dölen E. Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949). Osmanlı Bilimi Araştırmaları [Internet]. 19 Apr. 2024 [cited 19 Apr. 2024];20(2):75-102. Available from: https://doi.org/10.26650/oba.506379 doi: 10.26650/oba.506379


ISNAD

Kocacık, EyüpTalha - Dölen, Emre. “Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eczacı Kalfalarının Örgütlenme Girişimleri (1912-1949)”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20/2 (Apr. 2024): 75-102. https://doi.org/10.26650/oba.506379



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim01.01.2019
Kabul02.05.2019
Çevrimiçi Yayınlanma03.07.2019

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.