Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/YTA2021-946044   IUP :10.26650/YTA2021-946044    Tam Metin (PDF)

Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938)

Songül Güneş

Muhittin Memduh Üstündağ, Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci emniyet genel müdürü ve inkılaplar dönemi İstanbul’unu 12 yıl 10 ay boyunca yönetmiş önemli bir bürokrat ve devlet adamıdır. 1926 yılında atandığı İstanbul Şehreminliği vazifesinin yanı sıra 1928 yılında vekâleten İstanbul Valisi olarak görevlendirilmiştir. 1936 yılı itibarıyla Cumhuriyet Halk Partisi’nin İstanbul İl Başkanlığı’nı da uhdesinde bulunduran Üstündağ, Atatürk’ün ölümünden iki hafta sonra emekliye sevk edilmiştir. Bu çalışmada, süreli yayınlar, meclis kararları, akademik eserler ve arşiv belgeleri ışığında Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul’u yönettiği dönemdeki faaliyetlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.

DOI :10.26650/YTA2021-946044   IUP :10.26650/YTA2021-946044    Tam Metin (PDF)

Istanbul Governorship and Mayorship Period of Muhittin Memduh Üstündağ (1926-1938)

Songül Güneş

Muhittin Memduh Üstündağ was the second Director General of Public Security of the Turkish Republic and an influential bureaucrat and statesman who ruled Istanbul during the reform period for 12 years and 10 months. In addition to his appointment as the Mayor of Istanbul in 1926, he was appointed as the Deputy Governor of Istanbul in 1928. Üstündağ, who also held the Istanbul Provincial Presidency for the Republican People’s Party since 1936 was retired two weeks after Atatürk passed away. This study examines the activities of Muhittin Memduh Üstündağ during the period he ruled Istanbul, in the light of periodicals, parliamentary decisions, academic works, and archival documents.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


Muhittin Memduh Üstündağ was born on October 20, 1884 in Chios, one of the territories of the Ottoman Empire. Muhittin Bey, son of an Ottoman governor, received his primary education in Istanbul. His graduation from the Istanbul Civil Service High School in 1902 was followed by another from the faculty of law of the university in 1909. After serving as an assistant prosecutor in Anatolia, he was appointed to the Beyoğlu Arnavutköy Police Center as an officer, between 1913 and 1915. In 1918, he became the Director of the Uskudar Municipality Office. Due to frequent health problems, he was dismissed from his duty after a short time. He was appointed as the Central Trust Inspector in 1919, and he continued this duty until 1923. He was appointed as Director General of the Public Security of the Republic of Turkey in February 15, 1924, after the abolition of the caliphate. He also played a role in driving abroad the last Caliph Abdülmecid Efendi.

Muhittin Bey resigned from his Director General duties in June 1925. Thereafter, he worked as the General Inspector of the Republican People’s Party of Thrace for a short time and was later appointed as the Mayor of Istanbul on January 27, 1926, making him the 49th and last Mayor of Istanbul during his reign, the Mayoralty of Istanbul was nullified and transformed into the Istanbul Municipality with the enactment of the Municipal Law No. 1580. The Law was the first municipal law in the history of the Republic and was implemented in 1930. In 1928, he was appointed the Governor of Istanbul, although he had already been acting by proxy, and so, he served as both the Governor and Mayor of Istanbul between 1930 and 1938. In 1936, governors also assumed the task of Republican People’s Party (RPP) Provincial Presidency of their cities, in line with the decision taken by the ruling Republican People’s Party in the Seventh Congress. Thus, the RPP Istanbul Provincial Presidency became part of his responsibility, in addition to his duties as governor and mayor.

The period which Muhittin Bey had a duty in Istanbul was a period when reconstruction activities were underway after the occupation and war years of the city. The French architect Henry Prost who was invited by Atatürk has prepared the development plan of the city. In 1929, the effects of the global economic crisis also impacted on Istanbul and at a time when the new capital Ankara was being reconstructed, that is, Istanbul faced a serious lack of resources. Important investments such as the reconstruction of the Unkapanı Bridge and its consequent renaming as the Gazi (Atatürk) Bridge, the extension of the Eminönü Square, and implementing the reconstruction plan of Istanbul took a long time. During the reign of Muhittin Bey, the Zincirlikuyu Cemetery was constructed, and electricity was delivered to the Anatolian Sides and the Islands. Many actions, such as putting the Üsküdar-Kadıköy Tram into service, installing the first traffic lights of the city, and consummating the Heybeliada Quay were also implemented during his reign.

The 1930s were also the period of reforms in the history of the Republic. During the term of Muhittin Bey’s mayoralty in 1927, President Atatürk came to Istanbul for the first time after a long hiatus. Atatürk went on to spend a significant part of his time in Istanbul, except for the capital city, Ankara. During these years, he became close friends with Muhittin Bey. Revolutions have largely progressed in Istanbul. Two weeks after the death of Atatürk, however, Muhittin Bey, was dismissed from his position as governor and mayor.

He retired from administrative regulation in 1939, but still served as an Independent Deputy of Istanbul between 1945 and 1946. In 1951, he wrote a letter in Arabic to Adnan Menderes, the prime minister of the time, and demanded an administrative duty. He did not receive any response for this request. He passed away on April 30, 1953.  


PDF Görünüm

Referanslar

  • 1. Arşiv Kaynakları google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi google scholar
  • İçişleri Bakanlığı Arşivi google scholar
  • İBB Atatürk Kitaplığı Dijital Arşivi google scholar
  • 2. Resmî Yayınlar google scholar
  • T.C. Resmî Gazete google scholar
  • 3. Süreli Yayınlar google scholar
  • Akşam google scholar
  • Ayda Bir google scholar
  • Cumhuriyet google scholar
  • Golspor google scholar
  • Haber Akşam Postası google scholar
  • İstanbul Şehremaneti Mecmuası / İstanbul Belediye Mecmuası google scholar
  • Kurun google scholar
  • Milliyet google scholar
  • Son Posta google scholar
  • Tan google scholar
  • Vakit google scholar
  • Yeni Sabah google scholar
  • 4. Araştırma Eserler google scholar
  • Aldan, Mehmet: İz Bırakan Mülki İdare Amirleri, C.II, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1995. google scholar
  • Bakar, Bülent: “Esaretten Kurtuluş: İtilâf Devletlerinin İstanbul’u Tahliyesi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.23, 2009, s. 13-58. google scholar
  • Bayındır, Seda: Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2010. google scholar
  • Bilgin, Arif vd.: Dünden Bugüne Toplu Ulaşım Kültürü, İstanbul, İETT Yayınları, 2012. google scholar
  • Bozdoğan, Sibel: Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Döneminde Mimari Kültür, İstanbul, Metis Yayınları, 2015. google scholar
  • Çavdar, Tevfik: Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), Ankara, İmge Kitabevi, 1995. google scholar
  • Çelebi, Mevlüt: Dünden Bugüne Taksim Cumhuriyet Anıtı, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü, 2005. google scholar
  • Demirel, Ahmet: Tek Partinin İktidarı, Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946), İstanbul, İletişim Yayınları, 2013. google scholar
  • Dere, Umut: Operatör Emin (Erkul) Bey’in Hayatı, Mebusluğu ve Şehreminliği, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018. google scholar
  • Dere, Umut: “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Eski Başkentte Yeni Rejimin İlk Sembolü: Sarayburnu Atatürk Heykeli”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.67, Güz 2020, s. 117-142. google scholar
  • Dikici, Ali: “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Polis Teşkilâtı (1923-1938)”, Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi, C.XXIV, S.2, 2008, s. 719-756. google scholar
  • Engin, Vahdettin-Gülsoy, Ufuk: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul’da Elektrik, İstanbul, Yeditepe Yayınevi, 2016. google scholar
  • Ergin, Osman Nuri: Cumhuriyet ve İstanbul Mahalli İdaresi, İstanbul, İstanbul Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş., 1933. google scholar
  • Ergin, Osman Nuri: Beledi Bilgiler, İstanbul, İstanbul Matbaacılık ve Neşriyat T.A.Ş., 1934. google scholar
  • Erkul, Operatör Emin: Millî Mücadele ve Cumhuriyet Devrine Ait Hatıralar, yay. haz. Umut Dere, İstanbul, Yeditepe Yayınları, 2020. google scholar
  • Ersel, Hasan vd.: “Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na”, Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940, C.I, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2002. google scholar
  • Güneş, Songül: “İstanbul Umumi Meclisi’nde Beykoz Azalarının Faaliyetleri (19301938)”, Beykoz 2020 Sempozyumu Tebliğler Kitabı, ed. Hilal Yurdakul, İstanbul, Beykoz Kitaplığı, 2021, s. 1073-1087. google scholar
  • Kaya, Bahar: Dolmabahçe Mekânın Hafızası, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005. google scholar
  • Kırmızı, Zikrullah-Tunalı Çalışkan, Fehime: İstanbul Ulaşım Zaman Dizini, İstanbul, Cinius Yayınları, 2012. google scholar
  • Koçak, Cemil: Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye Tarihi (1908-1980), İstanbul, Cem Yayınevi, 2007. google scholar
  • Konur, Tahsin: “Cumhuriyet Döneminde Devlet-Tiyatro İlişkisi”, Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.31, S.1-2, 2018, s. 307-359. google scholar
  • Mantran, Robert: İstanbul Tarihi, çev. Teoman Tunçdoğan, İstanbul, İletişim Yayınları, 2011. google scholar
  • Naçar, Fatih: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Ekrem Hayri Üstündağ’ın Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri (1885-1956), Uşak, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016. google scholar
  • Oktay, Tarkan: Osmanlı’da Büyükşehir Belediye Yönetimi İstanbul Şehremaneti, İstanbul, Yeditepe Yayınevi, 2011. google scholar
  • Ortaylı, İlber: Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000. google scholar
  • Paçacı, Gönül: “Belediye Konservatuarı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.II, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 1994. google scholar
  • Sezen, Salih-Apaydın, Ahmet: İstanbul’da Ulaşım, Faytonlardan Marmaray’a, “İstanbul Ulaşımına Yön Veren 140 Olay”, İstanbul, Paraf Yayınları, 2012. google scholar
  • Şahin, Eyüp: Emniyet Genel Müdürleri, Ankara, Polis Akademisi Yayınları, 2014. google scholar
  • T.C. Dâhiliye Vekâleti Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü: Belediyeler, İstanbul, Holivut Matbaası, 1933. google scholar
  • Tekeli İlhan-Ortaylı, İlber: Türkiye’de Belediyeciliğin Evrimi, Ankara, Türk İdareciler Derneği Yayınları, 1978. google scholar
  • Tekeli, İlhan: İstanbul ve Ankara İçin Kent İçi Ulaşım Tarihi Yazıları, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2010. google scholar
  • Tekeli, İlhan: Türkiye’nin Sağlık Tarihi Bağlamı İçinde 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve Cumhuriyetin Sağlık Sorununa Yaklaşımı, Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi, 2010. google scholar
  • Tekeli, İlhan: İstanbul’un Planlanmasının ve Gelişmesinin Öyküsü, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013. google scholar
  • Tunçay, Mete: Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Ankara, Yurt Yayınları, 1981. google scholar
  • Tümerkan, Sıddık: Türkiye’de Belediyeler, İstanbul, R. Zellic Basımevi, 1946. google scholar
  • Uran, Hilmi: Hatıralarım, Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1959. google scholar
  • Ziyaoğlu, Rakım: İstanbul Kadıları Şehreminleri Belediye Reisleri ve Partiler Tarihi 1453-1971 İdari-Siyasi, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası, 1971. google scholar
  • Ziyaoğlu, Rakım: Yorumlu İstanbul Kütüğü, İstanbul, Turing Yayınları, 1985. google scholar
  • Elektronik Kaynaklar google scholar
  • Emniyet Genel Müdürlüğü, “Genel Müdürlerimiz” (Çevrimiçi), https://www.egm.gov. tr/genel-mudurlerimiz-2019, 22.03.2020. google scholar
  • TED Spor Kulübü, “TED’in Tarihçesi” (Çevirimiçi), https://www.tedclub.org.tr/, 24.05.2020. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Güneş, S. (2021). Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0(40), 279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


AMA

Güneş S. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları. 2021;0(40):279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


ABNT

Güneş, S. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, [Publisher Location], v. 0, n. 40, p. 279-312, 2021.


Chicago: Author-Date Style

Güneş, Songül,. 2021. “Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938).” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0, no. 40: 279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


Chicago: Humanities Style

Güneş, Songül,. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938).” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0, no. 40 (May. 2024): 279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


Harvard: Australian Style

Güneş, S 2021, 'Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938)', Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, vol. 0, no. 40, pp. 279-312, viewed 17 May. 2024, https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


Harvard: Author-Date Style

Güneş, S. (2021) ‘Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938)’, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0(40), pp. 279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044 (17 May. 2024).


MLA

Güneş, Songül,. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938).” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, vol. 0, no. 40, 2021, pp. 279-312. [Database Container], https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044


Vancouver

Güneş S. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları [Internet]. 17 May. 2024 [cited 17 May. 2024];0(40):279-312. Available from: https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044 doi: 10.26650/YTA2021-946044


ISNAD

Güneş, Songül. Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reisliği Dönemi (1926-1938)”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0/40 (May. 2024): 279-312. https://doi.org/10.26650/YTA2021-946044



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim31.05.2021
Kabul11.11.2021
Çevrimiçi Yayınlanma30.12.2021

LİSANS


Attribution-NoDerivs (CC BY-ND)

This license lets others reuse the work for any purpose, including commercially; however, it cannot be shared with others in adapted form, and credit must be provided to you.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.