CHAPTER


DOI :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.010   IUP :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.010    Full Text (PDF)

Elderly Health

Ayşe Emel ÖnalHülya Gül

Old age is the process of reaching the end of the expected life span under the influence of biological, psychological and social factors. Just as there are various aging theories, various chronological definitions regarding the onset of old age have been made over the years. According to the long-accepted definition, old age begins at the age of 65. Heart diseases, musculoskeletal system diseases, diabetes mellitus, dementias and some other neuropsychiatric diseases, cancers, chronic obstructive pulmonary diseases, digestive system complaints and diseases, vision, hearing, and decreased sense of taste are more common in individuals from this age onwards. For this reason, many tests and scales such as Mini mental state assessment test, Yesavage Geriatric Depression Scale, Mini nutritional test, “Get up and walk” test, Daily living activities test, which are used in multifaceted evaluation in old age, have been developed and are recommended to be used starting from these ages. The more the proportion of elderly population in a society increases, the closer that society becomes to being an elderly society. In Turkey, the elderly population constituted 9.9% of the society in 2022. Life expectancy at birth for women is higher than for men in all countries. In Turkey, life expectancy at birth in 2023 for males is 75.8 years and for females is 80.2 years. The care of the elderly, whose health is beginning to deteriorate and who are increasingly having difficulty in performing daily life activities, is an important issue that needs to be planned. For this purpose, countries adopt models suitable for them, mainly institutional care and home care models.


DOI :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.010   IUP :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.010    Full Text (PDF)

Yaşlı Sağlığı

Ayşe Emel ÖnalHülya Gül

Yaşlılık biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin etkisi ile beklenen yaşam süresinin sonuna doğru gelme sürecidir. Çeşitli yaşlanma teorileri olduğu gibi yıllar içinde yaşlılığın başlangıcı ile ilgili çeşitli kronolojik tanımlar da yapılmıştır. Uzun süre kabul görmüş tanıma göre yaşlılık 65 yaşta başlamaktadır. Kalp hastalıkları, kas-iskelet sistemi hastalıkları, diabetes mellitus, demanslar ve diğer bazı nöropsikiyatrik hastalıklar, kanserler, kronik obstrüktif akciğer hastalıkları, sindirim sistemi şikayetleri ve hastalıkları, görme, işitme, tat duyusunda azalma bu yaşlardan itibaren bireylerde daha sık görülmektedir. O nedenle yaşlılıkta çok yönlü değerlendirmede kullanılmak üzere Mini Mental Durum Değerlendirme Testi, Yesavage Geriatrik Depresyon Skalası, Mini Nütrisyonel Test, “Kalk ve Yürü” Testi, Günlük Yaşam Aktiviteleri Testi gibi çok sayıda test ve ölçek geliştirilmiştir ve 65 yaştan itibaren bireylerin rutin sağlık taramalarında kullanılmaktadır. Toplumda yaşlı nüfus oranı ne kadar artarsa o toplum yaşlı toplum olmaya o kadar yaklaşır. Türkiye’de yaşlı nüfus 2022’de toplumun %9,9’unu oluşturmuştur. Kadınların doğuşta yaşam beklentisi tüm ülkelerde erkeklerden fazladır. Türkiye’de 2023’te erkeklerde doğuşta yaşam beklentisi 75,8 yıl, kadınlarda 80,2 yıldır. Sağlıkları bozulmaya başlayan ve gittikçe günlük yaşam aktivitelerini yapmakta zorlanan yaşlıların bakımı planlanması gereken önemli bir konudur. Yaşlı bakımı için ülkeler başlıca kurum bakımı ve evde bakım modelleri olmak üzere sağlık politikaları ve sağlık hizmetlerine uygun modelleri benimsemektedirler.



References

  • Abrams, W.B., Berkow, R. (1990). The Merck Manual of Geriatrics. Merc&CO. USA. google scholar
  • Altınel M, Akçakaya AA. (2013). Yaşlılık ve göz, Okmeydanı Tıp Dergisi 29(Ek sayı 2):110-115. google scholar
  • Atlı T, Atmış V. (2018) Yaşlı hastada anamnez ve fizik muayene, Editörler: Ertürk A, Bahadır A, Koşar F, TÜ-SAD Eğitim Kitapları Serisi, s:43-54. google scholar
  • Bölüktaş, R.P., (2019). Yaşlanma Teorileri ve Geriatrik Değerlendirme, Yaşlı Bakımı, İ.Ü. Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. İstanbul, 2019. google scholar
  • Bilir N. (2018). Yaşlılık tanımı, yaşlılık kavramı, epidemiyolojik özellikler, Yaşlılık ve Solunum Hastalıkları içinde, Editörler: Ertürk A, Bahadır A, Koşar F, TÜSAD Eğitim Kitapları Serisi, s:13-31. google scholar
  • Çiftçioğlu, H., Polat, Ö.A., Eren, E. (2016). Kişilik Gelişimi, Journal of social and humanities Sciences research. 3:7:166-177. google scholar
  • Erdoğan AA. (2016). Yaşlılık Döneminde İşitme Kaybı ve İşitme Kaybına Yaklaşımlar, TJFMPC, 10: 1. google scholar
  • Fillenbaum, G.G. (1984). The wellbeing of the elderly, Approaches to multidimensional assessment. WHO No:84. Geneve. google scholar
  • Ghen^a, M., Matei A., Mladen-Macovei, L., & Stânescu, S. (2022). Quality of life of older persons: The role and challenges of social services providers. International Journal of Environmental Research and Public Health. 19(14), 8573. google scholar
  • Guo, J., Huang, X., Dou, L., Yan, M., Shen, T., Tang, W., & Li J. (2022). Aging and aging-related diseases: From molecular mechanisms to interventions and treatments. Signal Transduction and Targeted Therapy. 7(1), 391. google scholar
  • Hüner B, Demirhan E, Atar S. (2013). Geriatrik hastalarda kas, iskelet sistemi hastalıkları, Okmeydanı Tıp Dergisi 29(Ek sayı 2):75-88. google scholar
  • İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü (2022). Evde Sağlık Hizmetleri Birimi, https://hasekieah.saglik.gov.tr/TR,468701/ evde-saglik-hizmetleri-birimi.html, Erişim tarihi: 29.09.2023. google scholar
  • Kılıç, C., Önal, A.E., Tufan, A., Karan, M.A., Bahat-Öztürk, G. (2014). Geriatri Polikliniğinden takip edilen 75 yaş üstü bireylerin nütrisyonel değerlendirmesi ve fonksiyonal kapasiteleri ile ilişkisinin araştırılması, Akademik Geriatri Dergisi, 6:79-89. google scholar
  • Koponen, T., Löyttyniemi, E., Arve, S., Honkasalo, M. L., & Rautava, P. (2023). Experienced quality of life and cultural activities in elderly care. Ageing International, 48(2), 452-464. google scholar
  • Kutsal, Y.G., Biberoğlu, K., Atlı, T., Aslan, D. (2010). T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hekimler İçin Yaşlı Sağlığı Tanı ve Tedavi Rehberi. Koza Matbaası, Ankara. google scholar
  • Lopez-Otm, C., Blasco, M.A, Partridge, L., Serrano, M., & Kroemer, G. (2013). The hallmarks of aging. Cell, 153(6), 1194-1217. google scholar
  • OMS. (1984). Applications de l’epidemiologie a l’etude du vieissement. OMS Series de rapports techniques 706, Geneve. google scholar
  • OMS. (1989). La sante des personnes agees. OMS Series de rapports techniques 779, Geneve,1989. google scholar
  • Önal, AE., (2022), Küresel İklim Değişikliği ve Yaşlı Sağlığı, Çevre Sağlığında Güncel Konular içinde, Editörler: Önal, A.E, Çağlayan, Ç., Çamur, D., Acımış, N.M., Yavuz, M., Palme Kitabevi, Ankara, ss.77-84. google scholar
  • Önal, A.E., (2012). Yaşlılıkta uyku sorunları ve ilgili faktörler:+65 Aktif Yaşlanma Projesi Sonuçları, Türk Geriatri Dergisi. 15:4:390-395. google scholar
  • Önal, AE., (2024) Gerontoloji, Demografik özellikler, epidemiyolojik ölçütler, https://slideplayer.biz.tr/sli-de/2869090/, Erişim Tarihi: 16.01.2024. google scholar
  • Önal AE, Şeker Ş, Kaya İ, Temizkan N, Gür SO, Tezoğlu C et al. (2012). Body Mass Index and related factors of aged living in a district of Istanbul, Turkey. International Journal of Gerontology, 6:3:177-181. google scholar
  • Önal AE, Şeker Ş, Temizkan N, Kaya İ, , Gür SO, Tezoğlu C, Önelge Gür S, Güngör G. (2012), Yaşlılıkta uyku sorunları ve ilgili faktörler: + 65 Aktif Yaşlanma Projesi Sonuçları, Türk Geriatri Dergisi, cilt.15, sa.4, ss.390-395. google scholar
  • Önal AE, Şeker Ş, Temizkan N, Kaya İ. (2010), Beşiktaş İlçesi’nde yaşayan + 65 yaş kadın ve erkeklerin bilişsel durumları, Turkish Journal of Geriatrics, Türk Geriatri 2010 Kongresi-Özel Sayısı, s:81, 13/Suppl.1/2010. google scholar
  • Önal, AE., Tümerdem, Y. (2013). Daily Living Activities of elderly people in Küçükçekmece, Istanbul, Medical Journal Of Ege University. 11: 3:79-83. google scholar
  • Önal, AE., Tümerdem, Y. (2001). Yaşlılıkta hipertansiyon. Türk Geriatri Dergisi, 4(4):141-145. google scholar
  • Önal, AE., Tümerdem, Y., D. Arı. (2001). Investigation of Depression Prevalence In The Population of 40 Years Old and Above With Beck Depression Inventory In Halkalı-Istanbul and Evaluation Of The Internal Con-sistency Of The Inventory, Türkiye Klinikleri Journal Of Medical Research, 19: 94-99. google scholar
  • Önal, AE., Tümerdem, Y., D. Arı. (2001). Prevalence of Depressive Symptoms Among Elderly People”, Medical Bulletin Of Istanbul Medical Faculty, 34: 2:143-147. google scholar
  • Özyıldırım, B., Önal, AE. (2015). Toplum Sağlığı Açısından Yaşlanma. Hayatın Evreleri Dilimi Ders Notları, Gülbin Gökçay, Leyla Tapul, Editör, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, ss.145-148. google scholar
  • Resmi Gazete, (2023). Evde sağlık hizmeti sunumu hakkında yönetmelik, 2 Haziran 2023, Resmî Gazete Sayı: 32209, Ankara. google scholar
  • Tav SA, Saraç ZF. (2022), Yaşlıda diabetes mellitus. Saraç ZF, Savaş S, editörler. Geriatrik Endokrinoloji. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; p.1-9. google scholar
  • T.C, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2023), Yaşlı Hakları Ulusal Eylem Planı 2023-2025, https://aile.gov. tr/media/133624/yasli_haklari_ulusal_eylem_plani.pdf google scholar
  • T.C. Sağlık Bakanlığı, (2021), Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı (2021-2026), Ankara, https://onikinciplan.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/12/Turkiye-Saglikli-Yaslanma-Eylem-Pla-ni-ve-Uygulama-Programi-2021-2026.pdf, Erişim Tarihi: 21.01.2024. google scholar
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2015). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Aile Hekimliği Uygulamasında Önerilen Periyodik Sağlık Taramaları ve Tarama Testleri, Ankara. google scholar
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011). Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Yaşlı Sağlığı Modülleri, Anıl Matbaacılık, Ankara. google scholar
  • TUİK.(2023). Dünya Nüfus Günü, 2023, Sayı: 49688, Ankara. google scholar
  • TUİK.(2023). İstatistiklerle Yaşlılar 2022, Sayı: 49667, Ankara. google scholar
  • TUİK.(2022). Türkiye Aile Yapısı Araştırması, 2021 Sayı: 45813, Ankara. google scholar
  • TUİK. (2023). Ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri, Sayı: 49679. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=O-lum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022 google scholar
  • Ünal, Ç. (2015). Türkiye nüfusunun yaşlanma endeksi ve potansiyel destek oranlarının dağılımı, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-1: 23: 235-249. google scholar
  • Yüceşahin, MM. (2011) Küresel Bir Süreç Olarak Demografik Dönüşüm: Mekânsal Bir Değerlendirme, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 9 (1), 11-27. google scholar
  • TÜİK, (2023),İstatistiklerle Yaşlılar 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Ya%-C5%9Fl%C4%B1lar-2022-49667&dil=1, Erişim Tarihi: 19.01.2024 google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.