Hegel Jena’da: Zamanın Diyalektiği
Arif YıldızHegel’in Jena döneminde zamanın diyalektiği sorununu yalnızca Tinin Fenomenolojisi’nin “Duyusal Kesinlik” bölümünde ele aldığına yönelik genel anlayış, geçtiğimiz yüzyılda orta Jena dönemi derslerine ait el yazmalarının yayımlanmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. 1804-1805 ile 1805-1806 yıllarına ait olan “Jena Sistem taslakları”nda Hegel’in doğanın zamanın üç boyutuna dair kapsamlı bir diyalektik geliştirdiği görülür. Bu çalışmada Christophe Bouton, söz konusu iki sistem taslağında doğanın soyut zamanına ait momentlerin ürettiği sonlu diyalektiğin Hegelci mantıksal ikili sonsuzluk teorisiyle nasıl aşıldığını inceler. Bouton’a göre orta Jena dönemi taslakları sadece Hegel’in düşünsel gelişim sürecine ışık tutmaz, aynı zamanda Hegel’in Berlin döneminde açıkça ortaya koyacağı doğanın zamanı ile Tinin zamanı olarak tarih arasındaki ilişkiyi de temellendirir. Bu bağlamda Heidegger, Koyré ve Bloch gibi yorumcuların aksine Bouton, Hegelci zaman diyalektiğinin kökeninde geçmişin ya da geleceğin önceliği tezini reddeder. Bouton’a göre Hegel felsefesinde zamanın anlamı, zamanın diğer iki boyutundan yalıtılmış olan geçmişte değil, üç zamansal boyutu kendinde içeren somut şimdidedir. Bouton, zaman ve zamana tabi olan hadiselerin yarattığı açmazın yanı sıra, ezeli ve ebedilik ile somut şimdi arasındaki ilişkiyi Jena dönemi ile Berlin dönemine ait dersler ışığında inceler.
Hegel in Jena: Dialectics of Time
Arif YıldızThe general understanding that Hegel dealt with the problem of the dialectic of time in the Jena period only in the "Sense-Certainty" chapter of the Phenomenology of Spirit has taken on a new dimension in the last century with the publication of manuscripts from the middle Jena period. In the so called "Jena System-Drafts" (1804-1805/1805-1806), Hegel develops a comprehensive dialectic on the three dimensions of natural time. In this study, Christophe Bouton analyzes how the finite dialectic produced by the moments of the abstract time of nature is overcome through Hegel’s logical concept the true and spurious infinity. According to Bouton, the drafts of the middle Jena period not only shed light on the process of Hegel’s intellectual development, but also ground the relation between the time of nature and history as the time of the Spirit, which Hegel will elaborate in greater detail in the Berlin period. In this context, unlike commentators such as Heidegger, Koyré and Bloch, Bouton rejects the thesis of the primacy of the past or the future in the Hegelian understanding of time. According to Bouton, time finds its meaning not in the past, which is an isolated moment from the other dimensions of time, but in the concrete present, which contains the three temporal dimensions in itself. Bouton examines then the aporia created by time and events subjected to time, as well as the relationship between eternity and the concrete present in the light of the lectures of the Jena and Berlin periods.
